Της Έλενας Καλυφόμματου
Εδώ και μία δεκαετία συζητείται το μεγάλο πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων που ταλανίζει την κυπριακή οικονομία και κοινωνία, χωρίς καμία λύση στο ζήτημα.
Από τον Ιούνιο με αφορμή την επίμαχη πρόταση των 33 βουλευτών, για πάγωμα της εκποίησης μέσω δικαστικού διατάγματος, προκειμένου να διαπιστωθεί το οφειλόμενο ποσό ή και ύπαρξη υπερχρεώσεων, άνοιξε και πάλι (στα σοβαρά αυτή τη φορά» η συζήτηση γύρω από το θέμα.
Όλες οι πολιτικές δυνάμεις πίεζαν και πιέζουν, ώστε να βρεθεί η χρυσή τομή και να τύχουν στήριξη οι δανειολήπτες που αδυνατούν πραγματικά να πληρώσουν. Τον Σεπτέμβρη, λοιπόν οι Επιτροπές Νομικών και Οικονομικών θα εξετάσουν το νομοσχέδιο για το «Δικαστήριο Εκποιήσεων», και το «Economy Today» ζήτησε τις απόψεις οικονομολόγων, νομικών και των δανειοληπτών, κατά πόσο θα δώσει λύση στο ζήτημα το συγκεκριμένο νομοσχέδιο.
Στα χέρια της κυβέρνησης και της Βουλής είναι η «καυτή πατάτα» των ΜΕΔ και των εκποιήσεων. Από Σεπτέμβρη, όλοι θα πρέπει να εγκύψουν στο πρόβλημα και να δώσουν ολιστική λύση και όχι ασπιρίνη, για το καλό της οικονομίας και της κοινωνίας.
Το πρώτο μέτρο που θα συζητηθεί στη Βουλή είναι το «Δικαστήριο Εκποιήσεων». Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, σύμφωνα με τους εμπλεκομένους, είναι ένα μέτρο προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά δεν είναι η λύση στα φλέγοντα ζητήματα των «κόκκινων δανείων» και των εκποιήσεων. Ο μόνος τρόπος για να βοηθήσει όπως υποστηρίζουν είναι να γίνει ένας συνδυασμός με άλλα μέτρα για τα ΜΕΔ, καθώς μόνο του δεν λύνει το πρόβλημα. Και αυτό διότι, στην Κύπρο παρατηρείται απίστευτη καθυστέρηση στην απονομή Δικαιοσύνης.
ΥΠΟ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
Ο οικονομολόγος, Στέλιος Πλατής, μιλώντας στο ΕΤ, προτείνει μεταξύ άλλων, «ο δανειολήπτης να έχει τη δυνατότητα προσφυγής σε δεσμευτική μορφή επιδιαιτησίας -όχι υφιστάμενο δικαστήριο/δικαστές- με διαδικασίες εξπρές, να διασφαλίζεται η πλήρης διαφάνεια στον υπολογισμό της πραγματικής οφειλής να καταργεί ή/και να διορθώνει (σε υφιστάμενα δάνεια) καταχρηστικές ρήτρες».
Από την πλευρά του, ο οικονομολόγος, Γιάννης Τελώνης, υποστηρίζει πως, «για να επιτύχει όμως η πρόταση, τίθενται κατά την άποψή μου κάποιες προϋποθέσεις που μεταξύ άλλων είναι η χρονικά σύντομη λειτουργία του θεσμού του Δικαστηρίου και η σύντομη εκδίκαση υποθέσεων, ώστε να εμπεδωθεί η εμπιστοσύνη και η εγκυρότητα του θεσμού». Εάν επιτύχει λοιπόν το Δικαστήριο όπως αναφέρει ο κ. Τελώνης, «θα επιταχυνθούν οι διαδικασίες των άλλων σχεδίων που περιλαμβάνονται στον σχεδιασμό της κυβέρνησης αφού θα αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά και η κουλτούρα του «περίμενε κάτι καλύτερο».
ΑΔΙΚΟ
Οι δανειολήπτες, δηλώνουν απογοητευμένοι από το νομοσχέδιο, καθώς σύμφωνα με τη διευθύντρια του ΣΥΠΡΟΔΑΤ (Σύνδεσμος Προστασίας Δανειοληπτών), Τζένη Παπαχαραλάμπους, υπάρχουν επιφυλάξεις τόσο για την συνταγματικότητά του.
Ο Σύνδεσμος προβληματίζεται και για τον περιορισμό που έχει για το ποιος δανειολήπτης δικαιούται να προσφεύγει. Όπως αναφέρει η κ. Παπαχαραλάμπους, «θα πρέπει όλοι να αναρωτηθούν/προβληματιστούν πού είναι το δικαίωμα του Δανειολήπτη, ο οποίος για παράδειγμα, για χρόνια ήταν συνεπής στις δόσεις του, με Κύρια Κατοικία αξίας €380.000 - €400.000 και λόγω διαφόρων προβλημάτων που μπορεί να παρουσιάστηκαν τα τελευταία 2-3 χρόνια, δεν μπόρεσε να πληρώνει τις δόσεις, αυτός ο Δανειολήπτης γιατί ΔΕΝ έχει το δικαίωμα προσφυγής στο Ειδικό Δικαστήριο, ποια εξουσία μπορεί να του το στερήσει;»
ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗ ΠΟΡΩΝ
Μιλώντας στο Εconomy Τoday, ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Λευκωσίας, Μιχάλης Βορκάς, ανέφερε πως, «από την προτεινόμενη τροποποίηση του Περί Δικαστηρίων Νόμου για σύσταση ειδικής δικαιοδοσίας εντός των Επαρχιακών Δικαστηρίων, δεν προκύπτουν ασφαλή συμπεράσματα ως προς την αποτελεσματικότητά της για επίλυση των προβλημάτων που προκύπτουν στην οικονομία και τους πολίτες από τις ΜΕΧ».
Τόνισε ότι, «θα πρέπει να αναμένουμε να δούμε συνολικά τα μέτρα που θα λάβει η κυβέρνηση και η Βουλή για άμβλυνση των υφιστάμενων προβλημάτων». Αναφορικά με τη σύσταση ειδικής δικαιοδοσίας εντός των Επαρχιακών Δικαστηρίων, όπως είπε, «θα πρέπει να αναμένουμε να δούμε ποια θα είναι η προσέγγιση του Ανώτατου Δικαστηρίου επί του θέματος, το οποίο και θα αποφασίσει τον αριθμό των δικαστών που θα στελεχώσουν την υπό σύσταση ειδική δικαιοδοσία».
Περαιτέρω, πρόσθεσε πως, «για τη σωστή και ομαλή λειτουργία αυτής της ειδικής δικαιοδοσίας θα πρέπει να τύχουν εκπαίδευσης οι δικαστές που θα στελεχώσουν το ειδικό δικαστήριο ανά επαρχία με σκοπό την εξειδίκευσή τους, η οποία επίσης θα επιταχύνει τις δικαστικές διαδικασίες. Είναι δεδομένο ότι θα πρέπει οι υποθέσεις αυτές να τύχουν ειδικού χειρισμού λόγω της επίπτωσης που έχουν τόσο στην κοινωνία όσο και στην οικονομία».
Σημαντικό ρόλο για την εύρυθμη λειτουργία των Δικαστηρίων, σημείωσε πως «θα πρέπει να γίνει σωστή εξισορρόπηση των πόρων που θα διατεθούν στην εν λόγω ειδική δικαιοδοσία ούτως ώστε να μην είναι εις βάρος της εκδίκασης άλλων υποθέσεων, που επίσης εκκρεμούν ενώπιον των Δικαστηρίων».
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟ…
Στην αιτιολογική έκθεση επισημαίνεται ότι το νομοσχέδιο συμπληρώνει μέτρα που ήδη λήφθηκαν, όπως την προώθηση κυβερνητικών σχεδίων για την προστασία της κύριας κατοικίας, για επίτευξη του στόχου της μείωσης των ΜΕΧ.
Με την ψήφιση της ρύθμισης από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, η επίτευξη της ταχείας εκδίκασης υποθέσεων χρηματοπιστωτικών διαφορών θα εναπόκειται σε σημαντικό βαθμό σε μέτρα που θα λάβει η δικαστική εξουσία, όπως την περίληψη επαρκούς αριθμού δικαστών στην ειδική δικαιοδοσία και την υποχρέωση εξειδικευμένης εκπαίδευσης επαρχιακού δικαστή στον οποίο θα ανατίθενται υποθέσεις της ειδικής δικαιοδοσίας από τη Σχολή Δικαστών, όπως προστίθεται.
Στο νομοσχέδιο δεν περιλαμβάνεται πρόνοια για τον χρόνο κατά τον οποίο θα εκδικάζονται οι συγκεκριμένες υποθέσεις, καθώς κάτι τέτοιο θα θεωρείτο αντισυνταγματική παρέμβαση στη δικαστική εξουσία. Παράλληλα, δεν περιλαμβάνεται πρόνοια για αναστολή της εκποίησης κατά τη διάρκεια εκδίκασης της υπόθεσης, καθώς κάτι τέτοιο η κυβέρνηση θεωρεί ότι θα προκαλούσε αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία και στο τραπεζικό σύστημα.
ΠΡΟΝΟΙΕΣ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ
Το νομοσχέδιο με τίτλο: «Ο περί Δικαστηρίων (Τροποποιητικός) Νόμος του 2023», αποσκοπεί στη ρύθμιση της εκδίκασης των διαφορών που προκύπτουν μεταξύ δανειολήπτη/εγγυητή/παρόχου εξασφάλισης, με πιστωτή, αναφορικά με πιστωτική διευκόλυνση που εξασφαλίζεται με κύρια κατοικία αξίας μέχρι €350 χιλιάδων.
Σημειώνεται ότι με οδηγίες του Ανώτατου Δικαστηρίου, προέδρος Επαρχιακού Δικαστηρίου, μπορεί να ορίσει, αριθμό δικαστών, οι οποίοι να εκδικάζουν τις σχετικές υποθέσεις διαφοράς που προκύπτουν μεταξύ δανειολήπτη/εγγυητή/παρόχου εξασφάλισης με πιστωτή (τράπεζα /εταιρεία εξαγοράς), αναφορικά με το χρεωστικό υπόλοιπο της πιστωτικής διευκόλυνσης, που εξασφαλίζεται με κύρια κατοικία εκτιμημένης αξίας μέχρι €350 χιλ. η οποία παρουσιάζει καθυστέρηση ή υπέρβαση και η οποία έχει τερματισθεί.
Επίσης θα μπορεί να εκδικάζει και υποθέσεις οποιασδήποτε άλλης διαφοράς μεταξύ των δύο πλευρών, που αφορά την εν λόγω πιστωτική διευκόλυνση, τις συναφείς εγγυήσεις ή/και εξασφαλίσεις.
Δηλαδή, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου που προωθήθηκε στη Βουλή, περιλαμβάνονται οι διαφορές που αφορούν πιστωτική διευκόλυνση η οποία εξασφαλίζεται με κύρια κατοικία εκτιμημένης αξίας μέχρι €350 χιλ., σε σχέση με υπερχρεώσεις ή/και καταχρηστικές ρήτρες. Ειδικότερα σημειώνεται ότι στο νομοσχέδιο εμπίπτουν διαφορές για πιστωτικές διευκολύνσεις που εξασφαλίζονται με κύρια κατοικία αξίας μέχρι €350 χιλ., σύμφωνα με εκτίμηση που διενεργείται από εκτιμητή μέλος του ΕΤΕΚ.
Επίσης, σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι εκκρεμούσες ενώπιον του Επαρχιακού Δικαστηρίου υποθέσεις, των οποίων η ακρόαση δεν έχει αρχίσει, διαβιβάζονται προς συνέχιση της δικαστικής διαδικασίας και έκδοση απόφασης. Σημειώνεται ότι απώτερος σκοπός της ρύθμισης της εκδίκασης των συγκεκριμένων υποθέσεων, στο πλαίσιο των Επαρχιακών Δικαστηρίων, είναι η συμβολή στην επίτευξη περαιτέρω μείωσης των μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων (ΜΕΧ), διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τα δικαιώματα των δανειοληπτών, με σημαντικά οφέλη για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την οικονομία.
Διαβάστε επίσης: Ο δεκαετής εφιάλτης, οι ευθύνες της Πολιτείας και η λύση για τις εκποιήσεις