Του Κυριακου Ε. Γεωργιου
Εργάτη Γνώσης
Η Κύπρος και η Ελλάδα σε τεντωµένο σχοινί
O τίτλος στα αγγλικά υποδηλώνει ότι ένα νέο πρόσωπο έχει έρθει στην εξουσία και προτίθεται να επιφέρει αλλαγές. Αυτό ήταν αναµενόµενο. Ο επανεκλεγείς Πρόεδρος των ΗΠΑ επέστρεψε για να πάρει εκδίκηση και να υλοποιήσει αυτά που δεν πρόλαβε στην πρώτη θητεία του. Με αγοραίους όρους και ρητορική προσπαθεί να κάνει την Αµερική Σπουδαία Ξανά (MAGA-Make America Great Again) και να εξασφαλίσει τους πόρους που χρειάζεται για να αναπτύξει την αµερικανική οικονοµία µε την αξιοποίηση σπάνιων γαιών, από χώρες όπως η Γροιλανδία και Ουκρανία, εξ ου και η ακραία ρητορική για προσάρτηση του Καναδά, να αγοράσει / κατακτήσει τη Γροιλανδία και να αποκτήσει σπάνιες γαίες στην Ουκρανία µέσω ενός σχεδίου ειρήνευσης και της παραχώρησης του 20% της χώρας στη Ρωσία. Η δηµόσια διαπραγµάτευση γίνεται στην απουσία του θύµατος. O tempora, o mores !!!
Ελέγχοντας πλήρως τα δύο νοµοθετικά σώµατα στο Καπιτώλιο και το Ανώτατο ∆ικαστήριο αισθάνεται πανίσχυρος. Είναι απόλυτα βέβαιο ότι η απόλυτη δύναµη θα οδηγήσει σε ύβρι και θα επέλθει η θεία τιµωρία. ∆ιαβάζοντας το προφητικό άρθρο του περασµένου µήνα διαπιστώνω ότι οι προβλέψεις έχουν επιβεβαιωθεί. Το βασικό όµως ερώτηµα για την Ευρώπη και τον υπόλοιπο πλανήτη είναι πως αντιµετωπίζουµε τον Κυκλώνα Donald Trump για τα επόµενα 4 χρόνια. Υπάρχουν πολλές επιλογές και µε τις ανάλογες συνέπειες.
Οι γεωπολιτικές ανατροπές και οι «ευφάνταστες» ιδέες
O πλανήτης τις τελευταίες εβδοµάδες χορεύει στους ρυθµούς του απρόβλεπτου και ανατρεπτικού Προέδρου των Ηνωµένων Πολιτείων. Ο Trump έχει επανειληµµένα αποδείξει ότι δεν δεσµεύεται από νόµους, διεθνείς συνθήκες και συµβάσεις µπροστά στην προσπάθειά του να «Κάνει την Αµερική Σπουδαία Ξανά». Κατ’ επανάληψη έχει διακηρύξει διάφορα παράτολµα, έκνοµα και εκτός κάθε λογικής όπως εισβολή στους γείτονες Καναδά και Μεξικό, µετονοµασία του κόλπου του Μεξικού σε κόλπο της Αµερικής, προσάρτηση της Γροιλανδίας και τερµατισµού του πολέµου µεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας µέσα σε µια µέρα. Σ΄ αυτά έχει προστεθεί η πρόθεσή του να εκτοπίσει τους Παλαιστινίους, στην Ιορδανία και στην Αίγυπτο, από τη Γάζα και τη µετατροπή της περιοχής σε Ριβιέρα της Μεσογείου.
Αυτό και αν είναι εξωφρενικό να εκδιώξει για πάντα τους νόµιµους και µόνιµους κατοίκους της Γάζας και να εξαναγκάσει τις γειτονικές χώρες, ιδιαίτερα την Ιορδανία και την Αίγυπτο, να τους αποδεχτούν επιβαρύνοντας τις οικονοµίες και τις κοινωνίες τους. Ακόµη πιο εξωφρενική είναι η θέση του Ισραήλ που ασπάζεται και προωθεί την ιδέα σκοπεύοντας να εποικήσει την περιοχή, αγνοώντας την ιστορία και τις διαδοχικές γενοκτονίες των προηγούµενων αιώνων. Βεβαίως µετά τη Γάζα θα ακολουθήσει η ∆υτική Όχθη και έτσι θα επέλθει, κατά τη γνώµη τους, η πλήρης επίλυση του Παλαιστινιακού προβλήµατος. Κρίµα δεν έχουν διδαχθεί τίποτα από την ιστορία.
Οφείλω να παραδεχτώ ότι βλέπω πολύ θετικά την προσπάθειά του να εντάξει τον Καναδά και τη Γροιλανδία ως νέες Πολιτείες στις ΗΠΑ. Θα παρακαλούσα όµως ταπεινά να συµπεριλάβει σε αυτή τη διεύρυνση τη µικρή, φτωχή και ανόητη βραχονησίδα στην Ανατολική Μεσόγειο που αποκαλούµε Πατρίδα, γιατί είναι φανερό ότι δεν γνωρίζουµε τα δέοντα και έχουµε πρόβληµα να διαχειριστούµε τα του οίκου µας . Θα ζητήσει από τον φίλο του, τον ∆εσπότη της Τουρκίας, να φύγει και θα φτιάξει µια τεράστια στρατιωτική βάση για να ελέγχει την περιοχή, να προστατεύει το Ισραήλ και να έχει έσοδα από το εµπόριο και τον πλούτο της περιοχής. Βεβαίως αν αυτό το όραµα πραγµατοποιηθεί και επιλυθεί ως διά µαγείας το Κυπριακό πρόβληµα θα δηµιουργηθούν άλλα « Και τώρα τι θα γένουµε χωρίς βαρβάρους. / Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν µια κάποια λύσις» όπως σοφά προφητεύει ο Κωνσταντίνος Π Καβάφης στο ποίηµα του «Περιµένοντας τους Βαρβάρους».
Η απόλυτη ανοµία: Οι πρώτες κινήσεις του Προέδρου
Ανάµεσα σε άλλες ενέργειες από την πρώτη κιόλας µέρα σε µια πρώτη έκνοµη ενέργεια αναίρεσε τον Νόµο και την οµόφωνη σχετική απόφαση του Ανώτατου ∆ικαστηρίου για την απαγόρευση λειτουργίας του Τικ Τοκ στις ΗΠΑ. Επίσης, παραχώρησε χάρη σε 1.600 ανεγκέφαλους οπαδούς του οι οποίοι προσπάθησαν να καταλάβουν το Καπιτώλιο στις 06/01/2021 και να καταλύσουν τη ∆ηµοκρατία. Πολύ γρήγορα κάποιοι εξ αυτών ήλθαν αντιµέτωποι µε τον νόµο και σε µια τουλάχιστον περίπτωση κάποιος πέθανε από πυρά της αστυνοµίας. Ακόµη άρχισε τις απελάσεις χιλιάδων παράτυπων µεταναστών και προσπαθεί να αφαιρέσει το κατοχυρωµένο στο Σύνταγµα δικαίωµα στην αµερικανική υπηκοότητα για αυτούς που γεννιούνται στη χώρα.
Αυτή την περίοδο σε συνεργασία µε τον Elon Mask ξεκίνησε µια εκστρατεία απολύσεων στη δηµόσια υπηρεσία των ΗΠΑ, µε στόχο τη µείωση του κόστους. Το µικρότερο κράτος αποτελεί µια σταθερή πολιτική των ρεπουµπλικάνων αλλά η έκταση που έχει πάρει υποσκάπτει την ικανότητα της Οµοσπονδιακής κυβέρνησης να επιτελέσει το έργο της αποτελεσµατικά. Στο τέλος της ηµέρας ο Κυκλώνας Trump είναι εξίσου επικίνδυνος και καταστροφικός για την ίδια τη χώρα του όπως και για όλο τον υπόλοιπο κόσµο.
Σε διεθνές επίπεδο έχει αναγγείλει την αποχώρηση από τον Παγκόσµιο Οργανισµό Υγείας και τη Συµφωνία των Παρισίων για την Κλιµατική Αλλαγή. Αυτές οι συµβολικές κινήσεις έχουν και ουσιαστικό περιεχόµενο, αφενός µεν o ΠΟΥ –έχει ουσιαστικό ρόλο σε θέµατα υγείας παγκοσµίως όπως έχει αποδειχθεί από την πρόσφατη πανδηµία και αφετέρου δε η κλιµατική αλλαγή και οι επιπτώσεις της έχουν µετατραπεί σε κρίση, η οποία απαιτεί συντονισµένες και δραστικές ενέργειες για τη µείωση των αερίων του Θερµοκηπίου µέσα από τη µείωση της χρήσης των υδρογονανθράκων και της αύξησης της δέσµευσης ∆ιοξειδίου του Άνθρακα (CO2).
Μια από τις βασικές επιλογές οικονοµικής πολιτικής του Trump, είναι ο εκβιασµός χωρών που δεν θα ακολουθήσουν τις επιθυµίες του να τους επιβάλει δασµούς στις εισαγωγές προϊόντων. Οι δασµοί αναπόφευκτα αυξάνουν τις τιµές, αλλοιώνουν την ελεύθερη ζήτηση και προσφορά και παρεµποδίζουν το διεθνές εµπόριο. Κατ΄ επέκταση θέτουν σε αµφισβήτηση τον Παγκόσµιο Οργανισµό Εµπορίου.
Η Ευρώπη σε δύσκολη θέση: Πώς θα αντιδράσει;
Η επιβολή δασµών στην Κίνα ή την Ε.Ε. ή µεµονωµένων κρατών-µελών ή άλλων χωρών θα δηµιουργήσει προβλήµατα στην παγκόσµια αγορά. Οι πληθωριστικές πιέσεις θα είναι αναπόφευκτες, η ανταγωνιστικότητα θα υποχωρήσει κι άλλο, η ακρίβεια θα διογκωθεί και τα επιτόκια δανεισµού θα αυξηθούν. Αυτό είναι ένα προφανές κακό σενάριο, µε πολλές δυνητικές παρενέργειες.
Οι επενδυτές προτιµούν σταθερά και προβλέψιµα περιβάλλοντα και το απρόβλεπτο των ενεργειών του Trump –είτε πρόκειται για εµπορική πολιτική, κυρώσεις ή συµµαχίες– αναµένεται να επιβαρύνει όλες τις οικονοµίες αλλά περισσότερο τις αναπτυσσόµενες οικονοµίες που βρίσκονται γενικά σε πιο ευάλωτη θέση έναντι των αναπτυγµένων, καθώς η εισροή κεφαλαίων και επενδύσεων προϋποθέτει σταθερές και ιδανικά ασφαλείς διεθνείς σχέσεις.
Σε πρόσφατες παρεµβάσεις του o Mario Draghi, πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, επισηµαίνει πως η Ε.Ε. έχει επιβάλει περιορισµούς στον εαυτό της, οι οποίοι είναι πιο επιζήµιοι από τυχόν δασµούς των ΗΠΑ. Συγκεκριµένα εντοπίζει δύο βασικά προβλήµατα.
Πρώτον, την αποτυχία της Ε.Ε. να αντιµετωπίσει τους εσωτερικούς περιορισµούς στην προσφορά, όπως οι ρυθµιστικοί φραγµοί που εµποδίζουν την ανάπτυξη. Σύµφωνα µε το ∆ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο, αυτοί οι φραγµοί ισοδυναµούν µε δασµούς 45% στη µεταποίηση και 110% στις υπηρεσίες. Παράλληλα, οι ευρωπαϊκές εταιρείες τεχνολογίας επιβαρύνονται µε αυστηρούς κανονισµούς, όπως ο GDPR, που εκτιµάται ότι έχει µειώσει τα κέρδη µικρών επιχειρήσεων έως και 12%.
Ακόµη, η αδυναµία της Ε.Ε. να µειώσει τα εσωτερικά εµπόδια έχει συµβάλει στην υπερβολική εξάρτηση από το διεθνές εµπόριο. Όπως αναφέρει, από το 1999, το εµπόριο ως ποσοστό του ΑΕΠ στην ευρωζώνη αυξήθηκε από 31% σε 55%, τη στιγµή που στις ΗΠΑ το ποσοστό αυτό ανέρχεται µόλις στο 25%. Αντί η Ευρώπη να ενισχύσει την εσωτερική της αγορά, αναγκάζεται να αναζητά ανάπτυξη µέσω εξωτερικού εµπορίου, καθιστώντας την ευάλωτη σε παγκόσµιες διαταραχές.
Το δεύτερο σηµαντικό πρόβληµα που επισηµαίνει ο Draghi είναι η χρόνια αδυναµία της Ε.Ε. να ενισχύσει την εσωτερική ζήτηση. Μέχρι την οικονοµική κρίση του 2008, η εγχώρια ζήτηση ως ποσοστό του ΑΕΠ ήταν κοντά στον µέσο όρο των προηγµένων οικονοµιών. Μετά την κρίση ωστόσο, έπεσε στο χαµηλότερο επίπεδο και παρέµεινε εκεί.
Αυτή η αδυναµία ζήτησης συνέβαλε στη συσσώρευση υψηλών εµπορικών πλεονασµάτων, µε το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της ευρωζώνης να µετατρέπεται από ισοσκελισµένο πριν το 2008 σε επίµονα θετικό έκτοτε. Σε σύγκριση, οι ΗΠΑ ακολούθησαν πιο επιθετική δηµοσιονοµική πολιτική, διοχετεύοντας πάνω από 14 τρισεκατοµµύρια ευρώ στην οικονοµία µεταξύ 2009 και 2024, έναντι µόλις 2,5 τρισεκατοµµυρίων ευρώ στην ευρωζώνη.
Ο Trump ελκύεται από παράτολµους, ακραίους µη δηµοκρατικούς πολιτικούς ηγέτες και δείχνει απέχθεια για την Ε.Ε. η οποία προσπαθεί να λειτουργήσει στα πλαίσια της δηµοκρατίας, της συναίνεσης και του κράτους δικαίου. ∆υστυχώς σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία η Ε.Ε. βρίσκεται αποδυναµωµένη µε τον Γαλλογερµανικό άξονα να βρίσκεται σε αδράνεια λόγω εσωτερικών προβληµάτων και ακυβερνησίας και διάφοροι ακραίοι ηγέτες, όπως αυτοί της Ιταλίας και της Ουγγαρίας, να είναι οι συνοµιλητές του Trump.
Και ως να µην έφταναν αυτά, ο στενός συνεργάτης του νέου Πρόεδρου Elon Musk παρεµβαίνει απροκάλυπτα στις πολιτικές διαδικασίες ευρωπαϊκών χωρών όπως στις εθνικές εκλογές στη Γερµανία και στη διακυβέρνηση του Ηνωµένου Βασιλείου. Είναι σηµαντικό για την Ευρώπη να απογαλακτισθεί από τις ΗΠΑ και να προσπαθήσει να σταθεί µόνη της στα δύο της πόδια σε όλα τα επίπεδα. Η σχέση µεταξύ των δύο θα πρέπει να είναι ισότιµη, ισοβαρής και να στοχεύει σε κοινές επιδιώξεις αµοιβαίου οφέλους.
Σε κάποιο βαθµό η Ευρώπη έχει αντιληφθεί ότι θα πρέπει να οργανωθεί για να αντιµετωπίσει την πρόκληση Trump. Η επιλογή του συµβιβασµού, της ανοχής και του «κρύψε να περάσουµε» δεν είναι ρεαλιστικές επιλογές. Οι συνεχιζόµενες συναντήσεις και συνοµιλίες σε επίπεδο ηγετών χωρών µε τη συµµετοχή του Βρετανού Πρωθυπουργού Keir Starmer υποδηλώνουν τη σηµαντικότητα των στιγµών και την άστοχη ενέργεια του Ηνωµένου Βασιλείου να αποχωρήσει από την Ε.Ε.. Το Ηνωµένο Βασίλειο προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει και να ενισχύσει τη θέση του στη διεθνή σκηνή µετά την αποξένωση από τις ΗΠΑ.
Η πρόσφατη οµιλία του Αµερικανού Αντιπροέδρου JD Vance, στην 61η ∆ιάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια, είναι χαρακτηριστική της νέας αµερικανικής πολιτικής για τον πλανήτη, αλλά δείχνει και τον δρόµο που θα πρέπει να ακολουθήσει η Ευρώπη αναλαµβάνοντας µεγαλύτερη ευθύνη για την ασφάλειά της και όχι µόνο. Θα πρέπει να προχωρήσει στην εµβάθυνση αλλά και στη διεύρυνση και σταδιακά να εντάξει όλες τις χώρες της Ευρώπης, ακόµη και το Ηνωµένο Βασίλειο, στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ο JD Vance εξαπέλυσε επίθεση στις ευρωπαϊκές δηµοκρατίες συµπεριλαµβανοµένου και του Ηνωµένου Βασιλείου, λέγοντας ότι η µεγαλύτερη απειλή που αντιµετωπίζει η ήπειρος δεν προέρχεται από τη Ρωσία και την Κίνα, αλλά εκ των έσω. Αυτό θα πρέπει να προβληµατίσει έντονα. Βεβαίως αναµενόταν ότι θα χρησιµοποιούσε την οµιλία του για να αναφερθεί σε πιθανές συνοµιλίες για τον τερµατισµό του πολέµου στην Ουκρανία.
Αντ’ αυτού, ανάλωσε τον περισσότερο χρόνο της εικοσάλεπτης οµιλίας του κατηγορώντας τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις - συµπεριλαµβανοµένου του Ηνωµένου Βασιλείου - ότι υποχωρούν από τις αξίες τους και αγνοούν τις ανησυχίες των ψηφοφόρων για τη µετανάστευση και την ελευθερία του λόγου. Η οµιλία αντιµετωπίστηκε µε σιωπή στην αίθουσα και αργότερα καταγγέλθηκε από αρκετούς συνέδρους.
Η Κύπρος και η Ελλάδα σε κρίσιµο σταυροδρόµι
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον η Κύπρος βρίσκεται ενώπιον προκλήσεων, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, στην εκπνοή της θητείας του Joe Biden ο Κύπριος Πρόεδρος προσεκλήθη στον Λευκό Οίκο για συνάντηση, την πρώτη µετά από 21 έτη από την επίσκεψη τού Κληρίδη το 1993, όπως επίσης εξαγγέλθηκαν µέτρα ενδυνάµωσης της στρατιωτικής συνεργασίας των ΗΠΑ µε την Κυπριακή ∆ηµοκρατία. Αυτές είναι πολύ θετικές εξελίξεις και πιστώνονται στον Χριστοδουλίδη και στον Κόµπο, σε µεγάλο βαθµό οφείλεται στη φιλοδυτική, φιλοαµερικανική πολιτική της Κυβέρνησης και τη συνειδητοποίηση εκ µέρους των ΗΠΑ και του Ισραήλ του στρατηγικού ρόλου της Κύπρου ως σταθεροποιητικός παράγοντας και σύµµαχος του Ισραήλ. Η προσέγγιση µε τις ΗΠΑ θα πρέπει να συνεχιστεί αλλά δεν θα πρέπει να γίνει σχέση εξάρτησης. Ο φυσικός χώρος της Κύπρου παραµένει η Ευρώπη και σε αυτόν θα πρέπει να επικεντρωθεί. Επίσης θα πρέπει να διαµορφωθεί µια ρεαλιστική θέση για το µέγεθος, τη σηµαντικότητα, τη θέση και τον ρόλο της χώρας.
H Κύπρος και η Ελλάδα θα κληθούν να τηρήσουν µια ευαίσθητη ισορροπία. Αφενός η θέση τους είναι στον πυρήνα της Ε.Ε., η οποία βρίσκεται πλέον και επισήµως στο στόχαστρο του Αµερικανού Προέδρου αφετέρου όµως πρέπει να κινηθούν, σε συντονισµό, αποτελεσµατικά και διµερώς - απευθείας δηλαδή µε την Washington.
Όσον αφορά το εσωτερικό υπάρχει µια βαθιά αίσθηση ότι τίποτε δεν γίνεται σωστά και αντί για δυναµικές δοµικές αλλαγές και επίλυση χρόνιων προβληµάτων επικρατούν οι ποµπώδεις, ατελέσφορες εξαγγελίες, η αδράνεια, η ανικανότητα, η κουµπαροκρατία, το κρύψε να περάσουµε και ο ωχαδερφισµός. Αυτό δεν αφορά µόνο τη σηµερινή κυβέρνηση αφορά όλες τις κυβερνήσεις που έχουν περάσει, αφορά την ευρύτερη δηµόσια υπηρεσία, αφορά τους θεσµούς και αφορά όλους τους κατοίκους της βραχονησίδας.
Τα ανοίγµατα της αµερικανικής ηγεσίας προς τη Ρωσία για να µεσολαβήσει για τον τερµατισµό του πολέµου στην Ουκρανία έχουν προκαλέσει αναστάτωση µεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών. Η πρόσφατη έκτακτη σύνοδος κορυφής στο Παρίσι δεν κατάφερε να διαλύσει αυτή την εντύπωση. Η ασφάλεια της Ευρώπης και η ύπαρξη του ΝΑΤΟ βρίσκονται υπό αµφισβήτηση.
Και ενώ οι Ευρωπαίοι επανεκτιµούν το µέλλον της ασφάλειας της ηπείρου τους, τι σκέφτονται οι σύµµαχοι της Αµερικής στην Ασία;
Και αν ο Trump εξαναγκάσει την Ουκρανία να υποκύψει στις ορέξεις της Ρωσίας δεν µπορεί να κάνει και το ίδιο στην περίπτωση της Κύπρου µε την Τουρκία;
Πολίτες του Κόσµου προσδεθείτε, φορέστε τα κράνη σας, οπλιστείτε µε υποµονή, ψυχραιµία, σύνεση και εγκαρτέρηση και απολαύστε το roller coaster ride. Τέσσερα χρόνια είναι θα περάσουν!!!
