Η ακρίβεια διαβρώνει τα εισοδήματα παγκοσμίως, με το κόστος των τροφίμων και της στέγασης να είναι βεβαίως αυτό που καίει τους περισσότερους.
Μπορεί σήμερα ο πληθωρισμός να επιστρέφει σε φυσιολογικά επίπεδα, αλλά οι ανατιμήσεις έρχονται να προστεθούν στις εκρηκτικές αυξήσεις της διετίας 2020 – 2024. Το αποτέλεσμα είναι μια συσσωρευτική επιβάρυνση που δυσκολεύει νοικοκυριά και επιχειρήσεις και δημιουργεί πολιτικές αναταράξεις διεθνώς.
Η πραγματικότητα στο ράφι και ο θυμός
Η πραγματικότητα της ακρίβειας είναι απολύτως χειροπιαστή: οι τιμές του κρέατος, των αυγών, ακόμη και ενός απλού γεύματος fast food, πόσο μάλλον εκείνες των κατοικιών, είναι πολύ υψηλότερες από τα επίπεδα προ πανδημίας.
Γιατί όμως ο θυμός φαίνεται να είναι μεγαλύτερος σήμερα που η κατάσταση σταθεροποιείται από ό,τι στην κορύφωση της κρίσης του κόστους ζωής. Ένας λόγος βεβαίως είναι ότι το κόστος βασικών αγαθών αυξάνεται ταχύτερα μισθούς. Υπάρχει όμως και μία πρόσθετη εξήγηση.
Οι άνθρωποι δεν σκέφτονται σε «πραγματικούς» όρους, αλλά σε ονομαστικούς. Οι τιμές σε πολλές περιπτώσεις φαίνονται πια εξωφρενικές ακόμη και εάν τα εισοδήματα ανεβαίνουν.
Το παράδειγμα των ΗΠΑ
Στις ΗΠΑ έχουν μακρά παράδοση να μετατρέπουν την τιμή του φαγητού σε πολιτικό θέατρο.
Το 1916 οι νοικοκυρές ξεσηκώθηκαν απέναντι στους «κερδοσκόπους των αυγών» επειδή η ντουζίνα έφτασε τα 36,5 σεντς. Τρεις δεκαετίες αργότερα, ο Χάρι Τρούμαν προέτρεπε τη χώρα να τηρεί «Τρίτες χωρίς κρέας» και «Πέμπτες χωρίς αυγά» – πρόταση που προκάλεσε αντιδράσεις όταν ακόμη και ο Λευκός Οίκος χρειάστηκε να στερηθεί την κολοκυθόπιτά του την Ημέρα των Ευχαριστιών. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, καθώς οι τιμές των αυγών και του βοδινού εκτοξεύονταν, οι μητέρες των αμερικανικών προαστίων έβγαιναν στους δρόμους με πανό όπως «Save Our Sanity» και «Boycott All Meat».
Η σημερινή εκδοχή αυτής της παράδοσης παίζεται στο TikTok. Νέοι σε βίντεο διαμαρτύρονται για burgers που κοστίζουν 13 δολάρια, burritos των 12 δολαρίων και αυγά στα ύψη. Τόσο ο Ντόναλντ Τραμπ όσο και οι Δημοκρατικοί προτείνουν λύσεις που περισσότερο απαντούν στην ψυχολογία του ψηφοφόρου παρά στην ουσία της ακρίβειας.
Ο Τραμπ υπόσχεται επιταγές 2.000 δολαρίων χρηματοδοτούμενες από δασμούς που ήδη αύξησαν τις τιμές. Μιλά ακόμη και για υποθήκες 50 ετών, ώστε οι πολίτες να πληρώνουν για το σπίτι τους ως τα βαθιά γεράματα. Από την άλλη, οι Δημοκρατικοί υψώνουν τη σημαία της «προσιτότητας», ζητώντας παρεμβάσεις όπως πάγωμα ενοικίων ή δημόσια καταστήματα τροφίμων.
Όμως ακόμη κι αν όλες αυτές οι προτάσεις υλοποιούνταν, δεν θα άλλαζαν το βασικό δεδομένο: οι ονομαστικές τιμές σπάνια μειώνονται. Το καλύτερο που μπορεί να ελπίζει κανείς είναι να επιβραδυνθεί η αύξησή τους.
Η… μαγική «λύση»
Και κάπως έτσι έρχεται λοιπόν ο Economist να θυμίσει και να προτείνει – μεταξύ σοβαρού και αστείου – μία δοκιμασμένη συνταγή του παρελθόντος. Τη σκόπιμη «αλλαγή των αριθμών» χωρίς αλλαγή της πραγματικής αξίας.
Το έκανε η Γαλλία το 1960 με το περίφημο «βαρύ φράγκο», κόβοντας δύο μηδενικά από τα χαρτονομίσματα. Το έκανε το Μεξικό στις αρχές του ’90, η Πολωνία το 1995, πολλές οικονομίες της Λατινικής Αμερικής και της Ανατολικής Ευρώπης όταν οι τιμές είχαν γίνει δυσανάγνωστες. Δεν επρόκειτο για οικονομικό θαύμα. Επρόκειτο για… ψυχολογική επανεκκίνηση.
Όταν οι τιμές έπαψαν να φαίνονται παράλογες, οι πολίτες κατάφεραν να προσαρμοστούν ευκολότερα, οι πληθωριστικές προσδοκίες σταθεροποιήθηκαν και η δημόσια συζήτηση ηρέμησε.
Αν λοιπόν οι πολιτικοί δεν έχουν τη διάθεση ή την ικανότητα να αντιμετωπίσουν τις ρίζες της ακρίβειας, ας καταφύγουν στο παλιό, γαλλικό τέχνασμα: κόψε ένα μηδενικό και χάρισε στη χώρα μια απαραίτητη ανάσα. Μπορεί να μη μειώνει την ακρίβεια. Μειώνει όμως την αγωνία.
Πηγή: naftemporiki.gr
Διαβάστε επίσης: Έρευνα ΕΚΤ: Συγκρατημένη αισιοδοξία για τους καταναλωτές – Ανησυχία για την ανεργία