Του Ξένιου Μεσαρίτη
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προέβη σε δημοσίευση άρθρου για την Κυπριακή Οικονομία στην οποία γίνεται επισήμανση για τους κίνδυνους που ελλοχεύουν ενώ σταδιακά η οικονομία οδεύει προς την ανάκαμψη.
Αρχικά σημειώνεται ότι η πανδημία COVID-19 διέκοψε την ισχυρή οικονομική ανάπτυξη της Κύπρου τα τελευταία χρόνια καταγράφοντας συρρίκωνση του ΑΕΠ κατά 5,1% το 2020, επισημαίνει στην χθεσινή δημοσίευσή του το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για την Κύπρο.
Στα τέλη Απριλίου 2021, κατά την σύνταξη του κειμένου, η Κύπρος βρισκόταν στη μέση ενός τρίτου κύματος της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19, που οδήγησε σε ανανέωση του κλειδώματος και το ποσοστό εμβολιασμού ήταν κοντά στο ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Η χαμηλή ζήτηση και η πτώση των τιμών της ενέργειας είχαν ως αποτέλεσμα τον αρνητικό πληθωρισμό, ενώ για να αντιμετωπιστεί ο αντίκτυπος της κρίσης, το κράτος εισήγαγε μέτρα στήριξης τοπικής οικονομίας. Αυτά τα δημοσιονομικά μέτρα που σχετίζονται με την κρίση και οι δυσμενείς μακροοικονομικές εξελίξεις οδήγησαν το συνολικό δημοσιονομικό ισοζύγιο να μετατραπεί σε έλλειμμα ίσο 5,7% του ΑΕΠ το 2020 και το δημόσιο χρέος να αυξηθεί στο 119% του ΑΕΠ.
Τα μέτρα στήριξης και τα αποθέματα ισολογισμού που δημιουργήθηκαν πριν από την κρίση του COVID βοήθησαν στον περιορισμό της αθέτησης δανειακών υποχρεώσεων και της απώλειας θέσεων εργασίας, επιτρέποντας μια γρήγορη, αν και άνιση, ανάκαμψη.
Το ΑΕΠ προβλέπεται να αυξηθεί κατά 3 τοις εκατό το 2021 καθώς η διάθεση εμβολίων αυξάνεται με ρυθμό και ο διεθνής τουρισμός ανακάμπτει σταδιακά. Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών αναμένεται να περιοριστεί μερικώς και ο δείκτης δημόσιου χρέους θα αρχίσει να μειώνεται από το 2021. Ωστόσο, οι προοπτικές παραμένουν εξαιρετικά αβέβαιες με τους κινδύνους να κλίνουν προς τα κάτω, λόγω της υψηλή αβεβαιότητας σχετικά με την πορεία της πανδημίας και τον ρυθμό διάθεσης εμβολίων.
«Η Κύπρος έχει διαχειριστεί σχετικά με το πανδημικό σοκ COVID-19 σχετικά καλά»
Η ταχεία εφαρμογή μέτρων περιορισμού και τα υψηλά ποσοστά ελέγχων έχουν διατηρήσει τα ποσοστά νοσηλείας και θνησιμότητας σε σχετικά χαμηλά επίπεδα, αναφέρει το ΔΝΤ.
Παρά την εξάρτηση της οικονομίας από τον τουρισμό και τα υψηλά επίπεδα ιδιωτικού και δημόσιου χρέους, έχουν αποφευχθεί σε μεγάλο βαθμό οι χρεοκοπίες και η υψηλή ανεργία μέχρι στιγμής, χάρη εν μέρει στην έγκαιρη υποστήριξη της πολιτικής και τα δημοσιονομικά αποθέματα που είχαν συσσωρευτεί πριν από την κρίση του COVID-19.
Η ανάπτυξη αναμένεται να ανακάμψει κατά 3 τοις εκατό το 2021 ενώ μειώθηκε κατά 5,1 τοις εκατό το 2020. Ωστόσο, ο ρυθμός της διάθεσης του εμβολίου και τα πιθανά νέα κύματα μόλυνσης είναι βασικές αβεβαιότητες.
Πτώση των ΑΞΕ λόγω της κατάργησης του ΚΕΠ
Η αποδυνάμωση της υποκείμενης δημοσιονομικής θέσης που οδηγεί σε αυξημένα ασφάλιστρα κινδύνου και μεγαλύτερη από την αναμενόμενη πτώση των εισροών άμεσων ξένων επενδύσεων λόγω του τερματισμού του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος θα μπορούσε να επιβραδύνει περαιτέρω την ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας, αναφέρει το ΔΝΤ.
Επίσης σημειώνεται ότι, δεδομένης της μεγάλης οικονομικής έκθεσης στον τουρισμό και σε συναφείς τομείς, οι κίνδυνοι ευρύτερων πτωχεύσεων και δυσκολιών αποπληρωμής δανείων που οδηγούν σε μόνιμες ουλές είναι υψηλοί εάν η πολιτική υποστήριξη αποσυρθεί πρόωρα ή εάν η οικονομική ανάκαμψη, ιδίως στον τομέα του τουρισμού, καθυστερήσει.
Προτεραιότητες στην υγεία και στην οικονομία
Στην έκθεση του ΔΝΤ αναφέρεται ότι οι προτεραιότητες πολιτικής εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την εξέλιξη των κρίσεων στον τομέα της υγείας και της οικονομίας.
Οι βραχυπρόθεσμες πολιτικές θα πρέπει να επικεντρώνονται στον μετριασμό των επιπτώσεων της κρίσης και στη διασφάλιση της ταχείας διανομής εμβολίων και, συνεπώς, η απόσυρση ευρέων μέτρων στήριξης θα πρέπει να είναι σταδιακή.
Καθώς γίνεται η ανάκαμψη, οι πολιτικές θα πρέπει να στραφούν προς την επίτευξη βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης, με πολιτικές που στοχεύουν στην υποστήριξη της αποτελεσματικής ανακατανομής των πόρων για την ελαχιστοποίηση των ουλών και την ενίσχυση του αναπτυξιακού δυναμικού.
Τα μάτια στο ΓΕΣΥ και τα «κόκκινα δάνεια»
Τονίζεται ότι οι προσπάθειες πρέπει να συνεχιστούν για τον περαιτέρω εκσυγχρονισμό της φορολογικής διοίκησης, να περιοριστεί η αύξηση του κυβερνητικού μισθολογίου και να επαναπροσανατολίσουν τις δαπάνες προς μια πιο φιλική προς την ανάπτυξη κατεύθυνση, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης του ανθρώπινου κεφαλαίου, της διευκόλυνσης της ψηφιοποίησης και της μετάβασης σε μια πράσινη οικονομία.
Οι δημοσιονομικοί κίνδυνοι από το ΓΕΣΥ θα πρέπει να περιοριστούν καθώς ξεκινά το πρώτο έτος της πλήρους εφαρμογής της μεταρρύθμισης του ΓΕΣΥ.
Απαιτούνται στοχευμένα μέτρα στήριξης του χρηματοπιστωτικού τομέα, όπως συστήματα επιδότησης επιτοκίου για ΜΜΕ και εγγυημένα δάνεια, ώστε να δοθούν κίνητρα στις τράπεζες να παρέχουν τις απαιτούμενες πιστώσεις. Τα μέτρα στήριξης πρέπει να επιδιώκουν να διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, αξιοποιώντας πλήρως τις εκτιμήσεις των τραπεζών για την πιστοληπτική ικανότητα των δανειστών.
Η εποπτική καθοδήγηση που ενθαρρύνει τις τράπεζες να χρησιμοποιούν με ευελιξία τα αποθεματικά κεφαλαίων και να συνεχίζουν να περιορίζουν τις διανομές μερισμάτων είναι ευπρόσδεκτη, καθώς αυτά θα βοηθήσουν στην αντιμετώπιση πιθανών νέων κόκκινων δανείων, στην παροχή νέων πιστώσεων και στην αντιμετώπιση των παλιών κόκκινων δανείων.
Να συνεχιστεί η δημοσιονομική στήριξη. Σημαντική η διαφάνεια.
Δεδομένων των υψηλών οικονομικών αβεβαιοτήτων, πρέπει να αποφευχθεί η πρόωρη απόσυρση της δημοσιονομικής στήριξης.
Με περιορισμένους βραχυπρόθεσμους χρηματοδοτικούς κινδύνους, οι πολιτικές πρέπει να μετριάσουν τις αρνητικές επιπτώσεις της κρίσης και να μετριάσουν τους κινδύνους των οικονομικών μόνιμων επιπτώσεων.
Για το σκοπό αυτό, είναι κατάλληλη η δημοσιονομική επέκταση το 2021, η οποία περιλαμβάνει συνεχή σημαντική υποστήριξη οικονομικής πολιτικής.
Η αναπροσαρμογή μέτρων δημοσιονομικής στήριξης για τη στόχευση βιώσιμων αλλά ευάλωτων επιχειρήσεων (όπως στον τομέα του τουρισμού) θα βοηθούσε στην αποφυγή περιττών χρεοκοπιών.
Τα μέτρα που ενθαρρύνουν την αύξηση των μετοχών θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση πιθανών προβλημάτων φερεγγυότητας.
Σημειώνεται ότι είναι ευπρόσδεκτες οι προσπάθειες για την προετοιμασία ώριμων δημόσιων επενδυτικών έργων και την προώθηση ιδιωτικών επενδύσεων μέσω της αξιοποίησης του RRF της ΕΕ.
Η παροχή διαφάνειας και υπευθυνότητας σχετικά με τη χρήση των δαπανών που σχετίζονται με το COVID-19 θα είναι σημαντική για τη δημιουργία λαϊκής υποστήριξης.