Το άνοιγμα της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού αποτελεί το πρώτο και σημαντικό βήμα για τη δημιουργία ενός πραγματικά υγιούς ανταγωνισμού στην αγορά ενέργειας της Κύπρου, όπως επισημαίνει στην ανακοίνωσή του ο Σύνδεσμος Αγοράς Ηλεκτρισμού (ΣΕΗ).
Με τη λειτουργία της αγοράς, όπως αναφέρει, εκτός του ότι επιτυγχάνεται η ενίσχυση της διαφάνειας, παράλληλα εισάγεται μια νέα νοοτροπία: Οι πολίτες από παθητικοί αποδέκτες γίνονται ενεργοί καταναλωτές.
Το δικαίωμα της επιλογής
Σύμφωνα με τον Σύνδεσμο, οι καταναλωτές στην Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού θα μπορούν να επιλέγουν τον προμηθευτή που τους ταιριάζει με βάση το κόστος, τις παρεχόμενες υπηρεσίες και την τιμολογιακή πολιτική.
Οι τιμές που θα προσφέρει ο ιδιωτικός τομέας στους ανεξάρτητους παραγωγούς ανανεώσιμης ενέργειας θα διαφοροποιούνται ανάλογα με την εμπορική συμφωνία που θα συνάπτεται μεταξύ των δύο μερών μέσα από διμερή συμβόλαια, γνωστά ως Power Purchase Agreements (PPAs).
Οι πλείστοι παραγωγοί θα συμμετέχουν στην ανταγωνιστική αγορά μέσω Φορέα Σωρευτικής Εκπροσώπησης (Aggregator), ο οποίος αναλαμβάνει να εκπροσωπήσει το χαρτοφυλάκιό τους στην αγορά και να διαχειριστεί το σχετικό ρίσκο.
Κατά τη διαμόρφωση της συμφωνίας λαμβάνονται υπόψη σημαντικοί παράγοντες, όπως το κόστος εξισορρόπησης (balancing cost), οι χρεώσεις μη συμμόρφωσης, οι απαιτούμενες εγγυητικές συμμετοχής στην αγορά, καθώς και οι επενδύσεις που απαιτούνται για λογισμικά trading και εξειδικευμένο προσωπικό. Όλα αυτά συνθέτουν το πλαίσιο του ρίσκου που αναλαμβάνει ο Aggregator και αντικατοπτρίζονται στην τελική τιμή που προσφέρεται στον παραγωγό.
Η τιμολογιακή πολιτική διαφοροποιείται ανάλογα με το μέγεθος και τη δυναμικότητα κάθε έργου, καθώς ένα έργο μεγαλύτερης ισχύος μπορεί να εξασφαλίσει ευνοϊκότερους όρους λόγω οικονομιών κλίμακας (utility scale).
Πιθανά μοντέλα τιμολόγησης
Όπως εξηγεί ο Σύνδεσμος, κάθε προμηθευτής έχει τη δυνατότητα να διαμορφώσει τη δική του εμπορική πολιτική και να προσφέρει διαφορετικά «πακέτα» προσαρμοσμένα στις ανάγκες του πελάτη, σύμφωνα με το προφίλ κατανάλωσής του και το επίπεδο ρίσκου που είναι διατεθειμένος να αναλάβει.
Ο ανταγωνισμός αναμένεται να βελτιώσει την ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρουν οι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας. Η ανάγκη διαφοροποίησης αναμένεται να οδηγήσει τους προμηθευτές να εστιάσουν στην ποιοτική εξυπηρέτηση πελατών, τη διαφάνεια των χρεώσεων και των συμβατικών όρων, καθώς και στην απλοποίηση της διαδικασίας αλλαγής προμηθευτή.
Οι πιθανές τιμολογιακές πολιτικές που ενδεχομένως να δούμε στην αγορά, σύμφωνα με τον Σύνδεσμο είναι:
Σταθερή τιμή ανά έτος: Ιδανική για όσους επιθυμούν προβλεψιμότητα. Ο καταναλωτής γνωρίζει εκ των προτέρων το κόστος για όλο το έτος. Ωστόσο, ενδέχεται να μην επωφεληθεί από ενδεχόμενες μειώσεις των τιμών κατά τη διάρκεια του συμβολαίου του.
Σταθερή τιμή ανά μήνα: Προσφέρει μεγαλύτερη ευελιξία, επιτρέποντας πιο τακτική επαναξιολόγηση των επιλογών και αλλαγή προμηθευτή ή πακέτου, ανάλογα με τις συνθήκες της αγοράς. Από την άλλη όμως, η τιμή ενδέχεται να μεταβάλλεται πιο συχνά, χωρίς τη σταθερότητα που προσφέρει ένα μακροπρόθεσμο συμβόλαιο.
Δυναμική Τιμολόγηση με βάση τον χρόνο χρήσης (Time-of-Use): Η τιμή παραμένει προκαθορισμένη, αλλά διαφοροποιείται ανάλογα με την ώρα της ημέρας. Ο καταναλωτής επιλέγει αυτό το τιμολόγιο με βάση το προφίλ κατανάλωσής του. Για παράδειγμα, οι χρεώσεις είναι φθηνότερες εάν μεταφέρει τη χρήση του σε ώρες με υψηλή παραγωγή ΑΠΕ, όπως πρωινές ή μεσημεριανές. Έτσι ενθαρρύνεται η πιο ορθολογική χρήση ενέργειας και η καλύτερη αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Κυμαινόμενη τιμή βάσει χονδρικής: Επιτρέπει στον καταναλωτή να επωφελείται από χαμηλότερες τιμές όταν οι συνθήκες της αγοράς είναι ευνοϊκές. Συνεπάγεται όμως αυξημένη έκθεση σε διακυμάνσεις και αβεβαιότητα στο τελικό κόστος. Αυτό απαιτεί ενεργή παρακολούθηση και καλή κατανόηση του τρόπου λειτουργίας της αγοράς.
Ο ΣΑΗ υπογραμμίζει ότι καμιά επιλογή δεν είναι σωστή ή λανθασμένη. Εξαρτάται από το προφίλ, τις συνήθειες κατανάλωσης και το ρίσκο που είναι διατεθειμένος να πάρει ο καταναλωτής.
Η ανάγκη ωρίμανσης της αγοράς
Κάθε νέα αγορά χρειάζεται έναν εύλογο χρόνο προσαρμογής, αναφέρει ο Σύνδεσμος. Οι πρώτοι μήνες λειτουργίας της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού σαφώς και είναι μεταβατικοί. Είναι απαραίτητο να δοθεί επαρκής χρόνος στους προμηθευτές να αποκτήσουν πλήρη εικόνα των πραγματικών συνθηκών και των διακυμάνσεων των τιμών.
Η εμπειρία των πρώτων μηνών, θα τους επιτρέψει να διαμορφώσουν πιο ανταγωνιστικές και ρεαλιστικές τιμολογιακές πολιτικές, προσαρμοσμένες στις ανάγκες των διαφορετικών κατηγοριών καταναλωτών.
Παράλληλα, σημειώνει ότι, οι καταναλωτές θα έχουν την ευκαιρία να αναθεωρήσουν ορισμένες από τις συνήθειες κατανάλωσής τους, όπως η μετατόπιση της χρήσης σε οικονομικότερες ώρες ή η καλύτερη διαχείριση της ενεργειακής τους συμπεριφοράς, επιτυγχάνοντας ουσιαστικό οικονομικό όφελος στο τελικό κόστος του ηλεκτρισμού.
Κλείνοντας ο ΣΑΗ αναφέρει ότι, η πορεία των τιμών τα επόμενα χρόνια θα εξαρτηθεί από τον βαθμό ωρίμανσης της αγοράς και την ταχύτητα με την οποία θα υλοποιηθούν οι υποδομές φυσικού αερίου και αποθήκευσης ενέργειας. Γιατί οι επενδύσεις σε καίριες υποδομές είναι αυτές που στην τελική θα μας οδηγήσουν σε φθηνότερη ενέργεια.
Διαβάστε επίσης: Απόφοιτοι Ψυχολογίας σε θεσμική ομηρία – μπλεγμένοι σε διαμάχη για τον νόμο