της Ειρήνης Γιωργαλλά *
Ο πυλώνας της οικονοµικής διπλωµατίας έχει αποκτήσει ιδιαίτερη δυναµική τα τελευταία χρόνια στο Υπουργείο Εξωτερικών. Μεγαλύτερη έµφαση άρχισε να δίνεται την περίοδο µετά την κρίση του 2013, όταν η διπλωµατική υπηρεσία κλήθηκε να συµβάλει στην αποκατάσταση της εικόνας της Κύπρου στο εξωτερικό, αλλά και στις γενικότερες προσπάθειες αντιµετώπισης της κρίσης. Ταυτόχρονα, η απόφαση για αναβάθµιση της οικονοµικής διπλωµατίας λήφθηκε στο γενικότερο πλαίσιο του εκσυγχρονισµού και της αναδιοργάνωσης του Υπουργείου Εξωτερικών, έχοντας ως βασικό στόχο η εξωτερική πολιτική της Κυπριακής ∆ηµοκρατίας να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της εποχής.
Έκτοτε, έχουν ληφθεί σταθερά και αποφασιστικά βήµατα για την ενσωµάτωση θεµάτων οικονοµικής διπλωµατίας σε όλα τα επίπεδα και σε όλες τις δραστηριότητες του Υπουργείου, ένα εκ των οποίων ήταν η διεξαγωγή σχετικής µελέτης από ανεξάρτητους εµπειρογνώµονες, όπως επίσης και η αναβάθµιση της Μονάδας Οικονοµικής ∆ιπλωµατίας σε ∆ιεύθυνση, η οποία σταδιακά ενισχύεται και µε επιπλέον προσωπικό.
ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΜΑΣ
Το όραµά µας είναι το Υπουργείο Εξωτερικών, µαζί µε το δίκτυο των ∆ιπλωµατικών του Αποστολών ανά τον κόσµο, να συµβάλουν στην προώθηση των οικονοµικών συµφερόντων της χώρας µας στο εξωτερικό, αξιοποιώντας τις διπλωµατικές σχέσεις.
Το 2021 ήταν αναµφίβολα µια χρονιά συνεχιζόµενων προκλήσεων για το σύνολο της κοινωνίας και της οικονοµίας, απόρροια κυρίως της πανδηµίας. Η οικονοµική διπλωµατία δεν αποτελεί εξαίρεση, αφού αν αναλογιστεί κανείς ότι οι διαπροσωπικές πτυχές της παραδοσιακής διπλωµατίας –οι συναντήσεις, οι χειραψίες, οι εκδηλώσεις– διακόπτονται αναπάντεχα ανά διαστήµατα, τότε εύκολα αντιλαµβάνεται τις αντικειµενικές δυσκολίες που δηµιουργούνται.
Η ΘΕΤΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ…
Η θετική πλευρά της διαταραχής της «κανονικότητας» ήταν η γρήγορη µετάβαση στη χρήση ψηφιακών εργαλείων, η οποία, παρά το ότι δεν µπορεί να υποκαταστήσει τις διά ζώσης επαφές, εντούτοις έδωσε τη δυνατότητα γρηγορότερης και ευρύτερης πρόσβασης, ειδικά στις περιπτώσεις που οι συνεργάτες και συνοµιλητές µας βρίσκονται στο εξωτερικό. Για παράδειγµα, η αξιοποίηση των ψηφιακών εργαλείων αποδείχτηκε ιδιαίτερα χρήσιµη στην εκπαίδευση του προσωπικού του Υπουργείου σε θέµατα οικονοµικής διπλωµατίας, η οποία είχε αρχικά προγραµµατιστεί να γίνει στην Κύπρο και στη συνέχεια µεταφέρθηκε διαδικτυακά, οµολογουµένως µε επιτυχία. Μάλιστα, η αλλαγή αυτή επέτρεψε σε µεγαλύτερο αριθµό διπλωµατών να συµµετάσχουν. Συνεπώς, η πανδηµία, εκτός από προκλήσεις, έφερε µαζί της και ευκαιρίες για προσαρµογή και ανάπτυξη.
ΟΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
Μια από τις σηµαντικότερες εξελίξεις της χρονιάς ήταν η έγκριση της Στρατηγικής Οικονοµικής ∆ιπλωµατίας 2021-2023 από το Υπουργικό Συµβούλιο. Μια Στρατηγική που σχεδιάζεται και εφαρµόζεται για πρώτη φορά και έχει ιδιαίτερη σηµασία για δύο λόγους. Ο πρώτος αφορά τη θεσµοθέτηση της συνεργασίας του Υπουργείου Εξωτερικών µε άλλα Υπουργεία τα οποία έχουν αρµοδιότητα σε θέµατα οικονοµικής και εµπορικής πολιτικής. Η συνεργασία µεταξύ όλων των εταίρων και η σύµπλευση προς κοινούς στόχους είναι εκ των ων ουκ άνευ για την αποτελεσµατική εφαρµογή της Στρατηγικής. Ενδεικτικό παράδειγµα της αποτελεσµατικότητας που µπορεί να έχει αυτή η προσέγγιση είναι η αναβάθµιση των κυπριακών επενδυτικών ταµείων από το Υπουργείο Οικονοµικών της Ινδίας και η συµπερίληψή τους στην πρώτη κατηγορία ξένων επενδυτικών ταµείων. Η θετική αυτή εξέλιξη ήταν το αποτέλεσµα συντονισµένων προσπαθειών του Υπουργείου Οικονοµικών και του Υπουργείου Εξωτερικών, σε συνεργασία µε τον ιδιωτικό τοµέα. Συνεπώς, διαφαίνεται ότι µε συλλογική προσπάθεια µπορούµε να πετύχουµε πολλά.
Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει µε τη συστηµατική ένταξη θεµάτων οικονοµικής διπλωµατίας στη δράση του Υπουργείου Εξωτερικών και των ∆ιπλωµατικών του Αποστολών στο εξωτερικό, στη βάση κοινά καθορισµένων στρατηγικών στόχων και σχεδίων δράσης σε επίπεδο κυβέρνησης. Ειδικότερα, η οικονοµική διπλωµατία θέτει στόχους που σχετίζονται µε την αύξηση του εµπορίου, τις άµεσες ξένες επενδύσεις, την καινοτοµία και την ενίσχυση της εικόνας της Κύπρου στο εξωτερικό, αξιοποιώντας τα οφέλη που προκύπτουν από τις διπλωµατικές σχέσεις. Η δραστηριοποίηση προωθείται εστιασµένα σε χώρες και αγορές προτεραιότητας και σε συγκεκριµένους κλάδους της οικονοµίας, οι οποίοι καθορίζονται από την οικονοµική πολιτική του κράτους.
Στο πλαίσιο αυτό, το Υπουργείο Εξωτερικών, µαζί µε το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτοµίας και Ψηφιακής Πολιτικής, πραγµατοποίησαν, στη διάρκεια του έτους, σειρά ενεργειών για ανάδειξη του οικοσυστήµατος έρευνας και καινοτοµίας της χώρας µας. Συγκεκριµένα, διοργανώθηκαν σχετικές εκδηλώσεις σε Κύπρο και Ελλάδα, επιδιώκοντας την ενίσχυση συνεργασιών και τη δηµιουργία προοπτικών, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την εµπορευµατοποίηση της ακαδηµαϊκής έρευνας των κυπριακών πανεπιστηµίων. Παράλληλα, σε συνεργασία µε το Υφυπουργείο Ναυτιλίας, έγιναν βήµατα για προώθηση της Νέας Εθνικής Στρατηγικής για τη Ναυτιλία, «SEA Change 2030», τα οποία θα συνεχιστούν και στο επόµενο διάστηµα.
Ανάµεσα στους στόχους της νέας χρονιάς είναι η προώθηση και εδραίωση µιας ολοκληρωµένης και συνεκτικής εικόνας της Κύπρου («branding») στο εξωτερικό, κάτι που αποτελεί έναν εκ των βασικών πυλώνων της στρατηγικής µας προσέγγισης. Επίσης, θα προωθηθούν ενέργειες για αποτελεσµατική διάχυση της πληροφόρησης σε επιχειρηµατικούς και επενδυτικούς φορείς στο εξωτερικό, σε σχέση µε τη νέα Στρατηγική της κυβέρνησης για Προσέλκυση Εταιρειών και Ταλέντου, που τίθεται σε εφαρµογή από την αρχή του 2022. Παράλληλα, θα συνεχιστεί η εκπαίδευση και η τακτική ενηµέρωση του διπλωµατικού προσωπικού, ενισχύοντας τις δεξιότητες που απαιτούνται για αποτελεσµατική προώθηση της οικονοµικής διπλωµατίας.
Οι προκλήσεις που αναµένουµε να αντιµετωπίσουµε σχετίζονται µε το συνεχώς µεταβαλλόµενο περιβάλλον που δηµιουργεί η πανδηµία του κορωνοϊού και µε τη συνεπακόλουθη ανάγκη για γρήγορη προσαρµογή της δράσης µας προς επίτευξη των στόχων µας. Παρά τις όποιες δυσκολίες, προσβλέπουµε σε µια παραγωγική χρονιά και είµαστε πεπεισµένοι ότι, µέσα από τη συλλογική προσπάθεια όλων των εµπλεκόµενων φορέων, θα είµαστε σε θέση να ανταποκριθούµε µε επιτυχία στις προκλήσεις που µας επιφυλάσσει το µέλλον.
*επικεφαλής της Μονάδας Οικονομικής Διπλωματίας του Υπ. Εξωτερικών