Συνέντευξη στον Ξένιο Μεσαρίτη
Με την Ευρωπαϊκή Ένωση να ανακοινώνει σημαντική αναβολή στην εφαρμογή της οδηγίας CSRD μέσω του λεγόμενου EU Omnibus Package, οι επιχειρήσεις βρίσκονται πλέον σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι: να διατηρήσουν τη δυναμική που έχουν ήδη δημιουργήσει στο ESG ή να χαλαρώσουν τις προσπάθειες ρισκάροντας τη μελλοντική τους ανθεκτικότητα. Η Στάλω Δημοσθένους, Manager στην ομάδα Sustainability & Emerging Assurance της Deloitte, αναλύει τις προκλήσεις, τις ευκαιρίες και τις στρατηγικές επιλογές που έχουν οι εταιρείες μπροστά τους.
Μετά την αναβολή της CSRD, πώς εκτιμάτε τη στάση των επιχειρήσεων; Είναι ευκαιρία επανασχεδιασμού ή άλλοθι καθυστέρησης;
Η διετής αναβολή της εφαρμογής της οδηγίας Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου μεταρρυθμιστικού πακέτου το οποίο ανακοινώθηκε και παρουσιάστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις αρχές του έτους. Το EU Omnibus Package, όπως ονομάζεται, προτάθηκε ως μια λύση βελτιστοποίησης και απλοποίησης των οδηγιών CSRD, CSDDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive) και EU Taxonomy. Οι προτεινόμενες αλλαγές καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα, επηρεάζοντας το χρονοδιάγραμμα των πιο πάνω οδηγιών, όσο και το περιεχόμενο και τη δομή τους, το περιεχόμενο των Ευρωπαϊκών Προτύπων ESRS (European Sustainability Reporting Standards) και άλλους κανονισμούς.
Αυτό που παρατηρούμε σαν γενική στάση των επιχειρήσεων σε Κύπρο και εξωτερικό, είναι ότι αρκετές επιχειρήσεις επιθυμούν να συνεχίσουν τις προσπάθειες που έχουν ήδη καταβάλει και προσπαθούν να διατηρήσουν αυτό που έχουν κτίσει. Η καθυστέρηση και ο μερικός επανασχεδιασμός που επιχειρείται τώρα από την Ε.Ε. μπορεί να αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία βελτιστοποίησης της περιβαλλοντικής και κοινωνικής επίδοσης των επιχειρήσεων, μειώνοντας τον αρνητικό και ενισχύοντας τον θετικό τους αντίκτυπο. Αντίθετα, η παγοποίηση των προσπαθειών και η άσκοπη καθυστέρηση μπορεί να βλάψει τις επιχειρήσεις και να τις αφήσει απροετοίμαστες.
Υπάρχει κίνδυνος να χαθεί το θετικό momentum γύρω από τα ESG και να δούμε ένα de-prioritization βιώσιμων πρακτικών, ιδίως σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις;
Το momentum γύρω από τα ESG σίγουρα επωφελήθηκε από την εφαρμογή της οδηγίας CSRD, ωστόσο η οδηγία είναι μόνο ένα μέρος της γενικότερης μετατόπισης του επιχειρηματικού κόσμου προς τη συμπερίληψη μη-χρηματοοικονομικών δεικτών. Η συμμόρφωση με την οδηγία CSRD σαφώς και δεν είναι το μοναδικό κίνητρο, καθώς παρατηρούμε ότι οι επιχειρήσεις ωθούνται από διάφορους παράγοντες.
Διάφορες απαιτήσεις γνωστοποίησης προέρχονται από την αλυσίδα αξίας(value chain) της κάθε επιχείρησης, συμπεριλαμβανομένων επιχειρηματικών εταίρων και άλλων οντοτήτων όπως προμηθευτών και πελατών. Η συλλογή μη-χρηματοοικονομικών δεικτών και άλλων βασικών δεικτών επίδοσης (KPIs) μπορεί να διαφέρει αρκετά από επιχείρηση σε επιχείρηση καθώς χρησιμοποιούνται πολλά διαφορετικά πρότυπα. Τα επόμενα χρόνια αναμένεται η εφαρμογή του Voluntary Sustainability Reporting Standard for SMEs (VSME), που αναμένεται να περιορίσει και να ομογενοποιήσει τις πληροφορίες που θα μπορούν οι μεγάλες επιχειρήσεις να απαιτούν από τις μικρομεσαίες εντός της αλυσίδας αξίας τους.
Ένας άλλος πολύ σημαντικός παράγοντας που θα κρατήσει τη δυναμική των ESG είναι και οι απαιτήσεις γνωστοποίησης των τραπεζών μέσα από εργαλεία όπως είναι το SYNESGY που χρησιμοποιείται ευρέως σήμερα. Τα ερωτηματολόγια αυτά μπορεί να απαιτούν πληροφορίες σχετικά με το EU Taxonomy, την απόδοση των επιχειρήσεων σε περιβαλλοντικά, κοινωνικά και θέματα διακυβέρνησης, αλλά και πληροφορίες σχετικές ανά κλάδο.
Η πράσινη μετάβαση παρουσιάζεται ως «φιλοδοξία», αλλά οι βασικοί της μοχλοί είναι η χρηματοδότηση και η φορολογία. Πιστεύετε ότι αυτές οι δυνάμεις αρκούν για να αλλάξουν ουσιαστικά τις συμπεριφορές;
Η πράσινη φορολογία θα έχει τα επόμενα χρόνια πολλές μορφές, είτε μέσω τοπικών πράσινων φόρων είτε μέσω οριζόντιων ευρωπαϊκών νομοθεσιών όπως το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EU ETS) και τον Μηχανισμό Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM). Από την άλλη, όπως είδαμε με τους παράγοντες που προωθούν την ESG ατζέντα, οι ευκαιρίες χρηματοδότησης λειτουργούν ως καρότο για τις επιχειρήσεις. Παρόλα αυτά, οι συμπεριφορές και οι συνήθειες δεν μπορούν να αλλάξουν μόνο με κίνητρα και αντικίνητρα. Οι επιχειρήσεις ξεκίνησαν να αναγνωρίζουν ότι μέσα στην παγκόσμια κοινωνικοπολιτική αστάθεια, το μόνο σταθερό είναι οι οικονομικοί κίνδυνοι από την κλιματική αλλαγή, η μείωση των μη ανανεώσιμων πόρων αλλά και η έλλειψη κοινωνικής ευαισθησίας. Το σύνολο της παγκόσμιας οικονομίας εξαρτάται άμεσα ή έμμεσα από τη φύση και τις υπηρεσίες της καθώς και από το ανθρώπινο δυναμικό. Η μακροπρόθεσμη αναγνώριση των υλικών (physical risks) και μεταβατικών (transitional risks) κινδύνων θα ανάγει τη συζήτηση στο επίπεδο της διοίκησης και ίσως θα διευκολύνει τη λήψη των αποφάσεων που θα μειώσουν αυτούς τους κινδύνους.
Πώς πρέπει να δράσουν σήμερα οι επιχειρήσεις;
Είτε εφαρμοστεί η οδηγία CSRD ως έχει είτε με αλλαγές, η ανάγκη παραμένει και θα ενισχύεται ακόμα περισσότερο, χρόνο με τον χρόνο. Για να αποφύγουν μελλοντικές αρνητικές συνέπειες λόγω αδράνειας, οι επιχειρήσεις μπορούν να ακολουθήσουν μια προσέγγιση no-regrets approach λαμβάνοντας κάποια από τα ακόλουθα μέτρα:
- Αναγνώριση των σημαντικών κοινωνικών και περιβαλλοντικών θεμάτων που αφορούν την επιχείρηση, είτε προέρχονται από νομικές απαιτήσεις είτε από άλλους παράγοντες, καθώς και τον εντοπισμό των κενών που θα αντιμετωπίσει κατά την ετοιμασία οποιασδήποτε δήλωσης δεδομένων και την υιοθέτηση στρατηγικής βιωσιμότητας.
- Δημιουργία πλαισίου διακυβέρνησης που να υποστηρίζει τη στρατηγική βιωσιμότητας, συμπεριλαμβανομένου τον καθορισμό ρόλων και ευθυνών και την υιοθέτηση πρακτικών και διαδικασιών για τα σημαντικά θέματα βιωσιμότητας.
- Ενσωμάτωση και χρήση ψηφιακών εργαλείων που θα αυτοματοποιήσουν τις χρονοβόρες διαδικασίες συλλογής και επεξεργασίας περιβαλλοντικών και κοινωνικών δεδομένων.
- Υιοθέτηση κλιματικής στρατηγικής με σχέδιο δράσης συνεπές με τη Συμφωνία του Παρισιού και τα διεθνές Science Based Targets Initiative (SBTI) καθώς η ανθεκτικότητα των επιχειρήσεων στο εγγύς μέλλον θα είναι άμεσα συνυφασμένη με τη δυνατότητά τους να προσαρμοστούν και να αντιμετωπίσουν τις νέες κλιματικές συνθήκες.
Για να υπάρχει περιθώριο βελτίωσης, οι επιχειρήσεις πρέπει να είναι έτοιμες τουλάχιστον ένα χρόνο πριν την πρώτη τους δήλωση, καθώς παρατηρούμε ότι ακόμα και επιχειρήσεις σχετικά ώριμες στον χώρο της βιωσιμότητας χρειάζονται 1-2 χρόνια για την ένταξη των νέων πρακτικών στην επιχείρηση και την ετοιμασία της δήλωσης βιωσιμότητας σύμφωνα με τα πρότυπα ESRS. Η διαδικασία αυτή απαιτεί όχι μόνο στρατηγικό σχεδιασμό αλλά και στήριξη από ειδικούς συμβούλους στον τομέα με σχετικές εμπειρίες.
Διαβάστε επίσης: Αναβάλλεται για δύο χρόνια η CSRD και η Κύπρος παίρνει ανάσα πριν την ώρα της