Της Βάσιας Καττή
H φοιτητική στέγαση στην Κύπρο παραµένει ένα σηµαντικό ζήτηµα, το οποίο επιδεινώνεται από την αύξηση του κόστους ζωής και την ανισότητα µεταξύ προσφοράς και ζήτησης. Σύµφωνα µε τον Πόλυ Κουρουσίδη, Πρόεδρο του Συνδέσµου Επιστηµόνων Εκτιµητών Ακινήτων, «η φοιτητική στέγαση αποτελεί διαχρονικά πρόβληµα, το οποίο συνδυαστικά µε την αύξηση του κόστους ζωής αποτελεί µεγάλη πρόκληση για τους φοιτητές, αλλά κυρίως για τους γονείς».
Η κατάσταση στην Κύπρο
«Η προσφορά φοιτητικής στέγης έχει αυξηθεί τα τελευταία δύο χρόνια κυρίως στη Λευκωσία, ενώ στη Λεµεσό έχει ακόµη πολλά περιθώρια βελτίωσης», σηµειώνει ο Πόλυς Κουρουσίδης. «Η διαφορά αυτή έγκειται στο γεγονός ότι η Λευκωσία είναι καθαρά φοιτητική πόλη, µε τη µάζα των διαµερισµάτων να κτίζεται και να ενοικιάζεται σε φοιτητές, ενώ στη Λεµεσό η προσφορά διαµερισµάτων απευθύνεται κυρίως σε ξένους εργαζόµενους και ξένους µόνιµους κάτοικους, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν πολλά περισσότερα χρήµατα για ενοίκιο, µε αποτέλεσµα να αυξάνονται τα ενοίκια των διαµερισµάτων. Ως εκ τούτου, θεωρώ ότι η προσφορά φοιτητικών διαµερισµάτων στη Λεµεσό νοσεί και εξού και οι τιµές ενοικίων είναι στα ύψη».
Η εικόνα ανά επαρχία
Σύµφωνα µε στοιχεία της Total Valuations για τις ενδεικτικές τιµές ενοικίασης διαµερισµάτων στις πόλεις της Κύπρου, η Λεµεσός καταγράφει τις υψηλότερες τιµές, µε τα ενοίκια για διαµέρισµα δύο υπνοδωµατίων να αγγίζουν τα €1.900. Για ένα υπνοδωµάτιο, οι τιµές είναι γύρω στα €1.100. Στη Λευκωσία, οι τιµές για διαµέρισµα ενός υπνοδωµατίου κυµαίνονται από €650 έως €750, ενώ για δύο υπνοδωµάτια αγγίζουν τα €1.100. Όσον αφορά τις εστίες, στην περιοχή Έγκωµη - Στρόβολος κυµαίνονται στα €650 - €700, ενώ στην Αγλαντζιά στα €575 - €650. Η Λάρνακα και η Πάφος είναι πιο οικονοµικές επιλογές, µε ενοίκια από €600 έως €1.000 ανάλογα µε το µέγεθος του διαµερίσµατος.
«Οι τιµές ενοικίασης στη Λεµεσό δεν είναι καθόλου προσιτές, ενώ η κατάσταση στη Λευκωσία είναι σίγουρα καλύτερη», σηµειώνει ο κ. Κουρουσίδης. «Η Πάφος, λόγω του ότι ανθεί η βραχυπρόθεσµη ενοικίαση, θα αντιµετωπίσει στο µέλλον πρόβληµα στέγασης αν οι Αρχές δεν µεριµνήσουν από τώρα για την αύξηση της φοιτητικής στέγης. Παρατηρώ ότι οι Αρχές της πόλης κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση».
Να σηµειωθεί ότι, το τελευταίο διάστηµα, πράγµατι οι βραχυπρόθεσµες µισθώσεις βρίσκονται ολοένα και πιο συχνά στο επίκεντρο των συζητήσεων. Πολλά ακίνητα στην Κύπρο χρησιµοποιούνται για βραχυπρόθεσµες/τουριστικές µισθώσεις λόγω των υψηλότερων αποδόσεων, κάτι που «βγάζει» εκτός αγοράς πολλά ακίνητα όσον αφορά τη µακροχρόνια ενοικίαση. Πρόκειται για ένα φαινόµενο ιδιαιτέρως έντονο στην Πάφο. Πολλοί ιδιοκτήτες προσφέρουν τα ακίνητά τους σε βραχυπρόθεσµες ενοικιάσεις µέσω Airbnb, καθώς είναι πιο κερδοφόρες.
ΤΕΠΑΚ: Τον Σεπτέµβρη οι εστίες στην Πάφο - Το 2026 οι πρώτες κλίνες σε Λεµεσό
«Ασπίδα σωτηρίας» για την προοπτική βελτίωσης των συνθηκών της φοιτητικής στέγασης φάνηκε να είναι η απόφαση του Υπουργικού Συµβουλίου περί τα τέλη Ιουλίου να εγκρίνει τη χρηµατοδότηση των έργων του Τεχνολογικού Πανεπιστηµίου Κύπρου (ΤΕΠΑΚ). Η συµφωνία για δάνειο ύψους µέχρι €108 εκατ. από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων αφορά την ανέγερση φοιτητικών εστιών και την ανακαίνιση ακαδηµαϊκών και ερευνητικών εγκαταστάσεων σε Λεµεσό και Πάφο, ενώ το κράτος θα συνεισφέρει επιπλέον €53 εκατ..
Σε δηλώσεις του, ο Πρύτανης του ΤΕΠΑΚ, Παναγιώτης Ζαφείρης, ανέφερε ότι οι εστίες στην Πάφο είναι σχεδόν έτοιµες, µε την ολοκλήρωση περίπου 200 δωµατίων να αναµένεται τον Σεπτέµβρη. Αντίθετα, στη Λεµεσό οι φοιτητές θα πρέπει να περιµένουν περισσότερο. Προβλέπεται η δηµιουργία περίπου 500 κλινών, µε τις πρώτες 250 να ολοκληρώνονται το 2026 και οιυπόλοιπες το 2027.
Αθλητικές εγκαταστάσεις, Κέντρο Αριστείας και φωτοβολταϊκό πάρκο
Εκτός από τις φοιτητικές εστίες, το έργο περιλαµβάνει την κατασκευή αθλητικών εγκαταστάσεων και Κέντρο Αριστείας, καθώς και την ανέγερση κτιριακών εγκαταστάσεων για διάφορα τµήµατα στο κέντρο της πόλης. Ο Πρύτανης του ΤΕΠΑΚ µίλησε και για το µεγάλο φωτοβολταϊκό πάρκο που περιλαµβάνεται στο έργο σε συνεργασία µε τον ∆ήµο Πολεµιδιών, το οποίο θα καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες του πανεπιστηµίου.
Στο µεταξύ;
Όπως ανέφερε ο Πρύτανης, µέχρι την ολοκλήρωση των νέων έργων, το πανεπιστήµιο έχει λάβει µέτρα για την υποστήριξη των φοιτητών µε κοινωνικά και οικονοµικά προβλήµατα, σε συνεργασία µε την Αρχιεπισκοπή, παρέχοντας περίπου 200-250 κλίνες σε προσιτή τιµή (γύρω στα €300-€350). Ο κ. Ζαφείρης ανέφερε σχετικά: «Είχαµε άψογη συνεργασία µε την Αρχιεπισκοπή µέχρι στιγµής, γίνεται µοριοδότηση κεντρικά από τις υπηρεσίες µας µε βάση έναν αλγόριθµο τον οποίο το ίδιο το υπουργείο έχει κάνει για άλλες περιπτώσεις όπου δίνεται η κρατική χορηγία στους φοιτητές και µε βάση αυτήν τη µοριοδότηση γίνεται και η κατανοµή των εστιών στην Αρχιεπισκοπή».
Ο αντίκτυπος σε Λεµεσό και Πάφο
Η δηµιουργία νέων φοιτητικών εστιών από το ΤΕΠΑΚ στην Πάφο και τη Λεµεσό αναµένεται να συµβάλει θετικά στην αγορά, αν και δεν επαρκεί για την πλήρη κάλυψη των αναγκών. «Σίγουρα θα έχει κάποιο θετικό αντίκτυπο αλλά από µόνη της δεν είναι ικανή να καλύψει τις ανάγκες της φοιτητικής στέγασης», σηµειώνει ο κ. Κουρουσίδης. «Η αύξηση της προσφοράς σίγουρα θα βελτιώσει γενικότερα την υφιστάµενη κατάσταση µε την προσιτότητα ενοικίασης να αυξάνεται. Επαναλαµβάνω, όµως, από µόνη της η ενέργεια του ΤΕΠΑΚ -η οποία επικροτείται- για ανέγερση φοιτητικών εστιών δεν µπορεί να βελτιώσει σε µεγάλο βαθµό την κατάσταση, γιατί η ζήτηση κυρίως στη Λεµεσό είναι πολύ ψηλή σε σχέση µε την προσφορά».
Η σηµασία της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και των κρατικών κινήτρων
Ο ιδιωτικός τοµέας θα µπορούσε να διαδραµατίσει καθοριστικό ρόλο στην επίλυση του προβλήµατος. «Θα πρέπει να δοθούν σηµαντικά πολεοδοµικά κίνητρα και φορολογικές ελαφρύνσεις σε ιδιώτες που θα επενδύσουν σε αυτό το κοµµάτι, δηλαδή σε καθαρά φοιτητικές εστίες», σηµείωσε ο κ. Κουρουσίδης. «Η αύξηση της προσφοράς φοιτητικής στέγης θα πρέπει να γίνει το συντοµότερο και µέσω ανακαίνισης υφιστάµενων εγκαταλειµµένων υποστατικών µε πολεοδοµικές ελαφρύνσεις στο κόστος εξαγοράς χώρου στάθµευσης αλλά και στη µείωση των υφιστάµενων ελάχιστων εµβαδών ανά µονάδα. Επίσης, όλες οι αιτήσεις για ανέγερση φοιτητικής στέγης θα πρέπει να εξετάζονται κατά προτεραιότητα και άµεσα».
Σύµφωνα µε τον Πόλυ Κουρουσίδη, «θα πρέπει να κτιστούν άµεσα ιδιωτικές φοιτητικές εστίες, όπως έχει συµβεί στη Λευκωσία που εξυπηρετούν στο σύνολό τους πέραν των 2.500 φοιτητών. Πρέπει οι αρµόδιες Αρχές να αντιληφθούν ότι η αύξηση της φοιτητικής στέγης θα απελευθερώσει διαµερίσµατα για τους υπόλοιπους συµπολίτες µας και µε αυτό τον τρόπο θα µειωθούν οι τιµές ενοικίασης, µε αποτέλεσµα την αύξηση του διαθέσιµου εισοδήµατος των συµπολιτών µας».
Ευρωπαϊκές πρακτικές και η κυπριακή πραγµατικότητα
Όπως εξηγεί ο Πόλυς Κουρουσίδης, το πρόβληµα στέγασης φοιτητών δεν είναι µόνο κυπριακό, αλλά πανευρωπαϊκό. «Η χώρα µας λόγω µικρού µεγέθους µε τα κατάλληλα κίνητρα µπορεί να καταστεί πρωτοπόρος και να λύσει το θέµα της φοιτητικής στέγασης. Για να αντιληφθείτε το µέγεθος της αγοράς, πανευρωπαϊκά έχουν επενδυθεί πέραν των €15 δις σε ανέγερση φοιτητικών εστιών το 2022 που αντιπροσώπευε µία αύξηση του 130% σε σχέση µε το 2021».
Η φοιτητική στέγαση στην Ευρώπη διαφέρει από χώρα σε χώρα. «Αν εξαιρέσει κανείς τις σκανδιναβικές χώρες, όπου οι κυβερνήσεις τους καλύπτουν µεγάλο µέρους του ενοικίου και τα πανεπιστήµια έχουν ιδιόκτητες φοιτητικές εστίες, οι υπόλοιπες χώρες δεν έχουν κάποια συγκεκριµένη πολιτική για στέγαση των φοιτητών».
Παράλληλα, σηµειώνει ο κ. Κουρουσίδης, «στα περισσότερα κράτη υπάρχει ιδιωτική προσφορά φοιτητικής στέγης, µε κάποια από αυτά να προσφέρουν οικονοµική ενίσχυση στους φοιτητές, ενώ λιγότερα παρέχουν τα ίδια φοιτητική στέγη σε συνεργασία µε κοινωνικούς, πανεπιστηµιακούς ή φοιτητικούς φορείς, κυρίως στους πρωτοετείς φοιτητές».
Να λειτουργούµε προνοητικά, όχι κατόπιν εορτής
Ερωτηθείς αν πρέπει να περιµένουµε περαιτέρω αυξήσεις ή σταθεροποίηση στις τιµές ενοικίων για φοιτητές τα επόµενα χρόνια, ο κ. Κουρουσίδης απάντησε ότι η κατάσταση άρχισε να σταθεροποιείται, κυρίως λόγω της αύξησης της προσφοράς στέγης για εργαζόµενους. «∆ιάφορες µεγάλες εταιρείες στη Λεµεσό προβαίνουν στην κατασκευή εκατοντάδων διαµερισµάτων µε σκοπό να καλύψουν τη µεγάλη ζήτηση και να εξυπηρετήσουν κυρίως τους υπαλλήλους τους. Αυτό θα ελευθερώσει αρκετά διαµερίσµατα και θα βελτιώσει την κατάσταση».
Παρά τις εξελίξεις που φαίνεται να λειτουργούν προς τη σωστή κατεύθυνση, ο κ. Κουρουσίδης διευκρίνισε ότι, επειδή ο σχεδιασµός, αδειοδότηση και κατασκευή ενός έργου παίρνει πέραν των 30 µηνών, θα πρέπει να λειτουργούµε προνοητικά και όχι καθυστερηµένα. «Θα πρέπει κατά τη γνώµη µου να δηµιουργηθεί ένας φορέας φοιτητικής στέγασης όπου θα έχει επικοινωνία µε όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύµατα για να µπορεί να γνωρίζουµε τις ανάγκες σε στέγαση των επόµενων χρόνων και σε συνεργασία µε την κυβέρνηση και ιδιωτικούς φορείς να προχωρούν σε σχεδιασµό εστιών για να µη βρεθούµε ξανά σε κατάσταση όπου η ζήτηση να είναι πολύ περισσότερη σε σχέση µε την προσφορά. Άραγε γνωρίζει κανείς πόσοι θα είναι οι φοιτητές µας σε πέντε χρόνια στην Κύπρο για να προγραµµατιστούν νέα έργα; ∆υστυχώς όχι!».
Διαβάστε επίσης: Βραχυχρόνιες µισθώσεις: Η πηγή του κακού ή το εύκολο θύµα;