Τόσο τα στοιχεία όσο και οι παρατηρητές/αξιολογητές της κυπριακής οικονομίας υπενθυμίζουν πως το ιδιωτικό χρέος και ο τεράστιος όγκος Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (ΜΕΔ) που συνεχίζουν να επιβαρύνουν την κυπριακή οικονομία, αποτελούν σημαντικό βαρίδι για την περαιτέρω ανάπτυξή της και κατ’ επέκταση την αναβάθμισή της από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης.
Σύμφωνα με εμπιστευτική επιστολή της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου (ΚΤΚ) προς τη Βουλή, μέχρι την 31η Δεκεμβρίου το υπόλοιπο των χορηγήσεων που είχαν στο χαρτοφυλάκιο τους οι Εταιρείες Εξαγοράς Πιστώσεων (ΕΕΠ) μειώθηκε στα €21.4 δισ., ενώ στις τράπεζες τα κόκκινα δάνεια μειώθηκαν στο €1.89 δισ. Από τα δάνεια που διαχειρίζονται οι ΕΕΠ, όπως είναι φυσιολογικό, η συντριπτική πλειοψηφία είναι ΜΕΔ και συγκεκριμένα το ύψος τους ανέρχεται στα €19.9 δισ. Συνολικά, τράπεζες και ΕΕΠ έχουν να διαχειριστούν ΜΕΔ, συνολικού ύψους €21.8 δισ. Το μέγεθος του προβλήματος αποτυπώνεται με μεγαλύτερη ευκρίνεια εάν αντιστοιχηθεί με το ΑΕΠ της χώρας καθώς διαπιστώνεται ότι τα ΜΕΔ υπολογίζονται στο 73.4% του ΑΕΠ για το 2023. Πρόκειται για ένα ογκόλιθο, που φράσσει σημαντικό μέρος του δρόμου, που ακολουθεί η κυπριακή οικονομία προς τη βιώσιμη ανάπτυξη, αλλά και την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς της σε κλυδωνισμούς και απρόοπτες εξελίξεις.
Ο οίκος αξιολόγησης Scope Ratings, κατά την πρόσφατη αξιολόγηση της κυπριακής οικονομίας φρόντισε να υπενθυμίσει πως περαιτέρω αναβάθμιση της κυπριακής οικονομίας θα εξαρτηθεί από το εξωτερικό περιβάλλον, από τις αδυναμίες στο τραπεζικό σύστημα λόγω των ΜΕΔ που παραμένουν και λόγω των μακροοικονομικών ανισορροπιών, που δημιουργούν το υψηλό δημόσιο και ιδιωτικό χρέους σε συνδυασμό με την αδύναμη εξωτερική θέση της χώρας.
Λύσεις υπάρχουν και εφαρμόζονται
Στο μεταξύ, τα στοιχεία που υπέβαλε στην Βουλή η ΚΤΚ καταδεικνύουν πως όταν υπάρχει καλή θέληση, μπορούν να εξευρεθούν συναινετικές λύσεις διευθέτησης του χρέους.
Ενδεικτικά, από τη μέρα έναρξης λειτουργίας της πρώτης ΕΕΠ μέχρι το τέλος του 2023 οι εταιρείες κατέληξαν σε λύσεις που αντιστοιχούν σε ποσά €4.1 δισ. Συγκεκριμένα, ποσό €2.5 δισ. αφορούσε την αποπληρωμή των δανείων, €1.2 δισ. συναινετική ανταλλαγή ακινήτων έναντι εξόφλησης του χρέους, ενώ από την απόκτηση ακινήτων μετά από άγονους πλειστηριασμούς το ποσό ήταν μόλις €376 εκατ. Αν και δεν αναφέρονται στοιχεία σε σχέση με διαδικασίες εκποιήσεων, όπως ειπώθηκε πολλάκις και επιβεβαιώνεται από στελέχη της αγοράς, τα ποσά ήταν περιορισμένα για τις ΕΕΠ.
Είναι σαφές ότι οι ευάλωτοι δανειολήπτες με ΜΕΔ είχαν και εξακολουθούν να έχουν στη διάθεσή τους σχέδια στήριξης και εργαλεία για τη ρύθμιση των χρεών τους. Σε συνάρτηση με το νέο πλαίσιο για τους διαχειριστές πιστώσεων και το ενδυναμωμένο πλαίσιο εκποιήσεων, το οποίο δεν έχει την αναμενόμενη ανταπόκριση από τους δανειολήπτες, παρέχονται όλα τα εχέγγυα για την επίλυση του διαχρονικότερου ζητήματος που απασχολεί την κυπριακή οικονομία, αυτού των ΜΕΔ και κατ’ επέκταση του υψηλού ιδιωτικού χρέους.