Ένα κυνήγι κονδυλίων ξεκίνησε στην Ευρώπη, καθώς η μερική διάσπαση της διατλαντικής συμμαχίας σημαίνει πως ίσως κληθεί να διπλασιάσει τις ετήσιες δαπάνες της στην άμυνα. Τα χρήματα αυτά θα προέλθουν από εθνικούς προϋπολογισμούς, ταμεία της Ε.Ε. και ίσως κάποιο καινούργιο εργαλείο, πάντως θα χρειαστεί να αλλάξουν τα δεδομένα σε πολλούς τομείς.
Το ύψος των αμυντικών δαπανών στην Ευρώπη συνεχώς ανεβαίνει μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ενώ τώρα ο Donald Trump απειλεί ότι θα σταματήσει την αμερικανική στήριξη. Ο στόχος του ΝΑΤΟ είναι 2% του ΑΕΠ στην άμυνα και οριακά επετεύχθη από τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες πέρυσι, ενώ με τη ρωσική επιθετικότητα, τα μέλη του ΝΑΤΟ συζητούν αύξηση κοντά στο 3%.
Ωστόσο, μετά τα πρόσφατα σχόλια του Trump ότι η Ουκρανία ξεκίνησε τον πόλεμο και ότι ο πρόεδρος Volodymyr Zelenskiy είναι δικτάτορας, οι Ευρωπαίοι συνειδητοποιούν ότι ίσως χρειαστεί να αμυνθούν χωρίς τη βοήθεια των ΗΠΑ. Αυτό σημαίνει διπλασιασμό των δαπανών στο 4% του ΑΕΠ ή επιπλέον 420 δισ. δολάρια ετησίως.
Πρόκειται για ένα τεράστιο ποσό, ιδίως αν χρειαστεί για τουλάχιστον μια δεκαετία επιπλέον. Αν, όμως, οι Ευρωπαίοι ηγέτες πείσουν τον κόσμο να κάνει θυσίες, υπάρχει αρκετός πλούτος για να συγκεντρωθεί το ποσό. Άλλωστε, σύμφωνα με τη στήλη του Reuters, BreakingViews, το πρόβλημα δεν είναι τόσο το ύψος των αμυντικών δαπανών, όσο η διάσπασή του. Η E.E. ανέκαθεν είχε περιορισμένο ρόλο στην ασφάλεια και μετά το Brexit έχασε τη Βρετανία, που βέβαια ήταν μία από τις κορυφαίες στρατιωτικές δυνάμεις. Επίσης, ορισμένα μέλη, όπως η Ουγγαρία, διατηρούν φιλικές σχέσεις με τη Ρωσία και άλλα, όπως η Αυστρία, κρατούν ουδέτερη στάση.
Η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία πλήττεται επίσης από τη διάσπαση της βιομηχανίας, καθώς η κάθε κυβέρνηση προτιμά τους δικούς της προμηθευτές. Επιπλέον, έχει υποεπενδύσει σε έρευνα και ανάπτυξη. Έτσι, αν η Ευρώπη διοχετεύσει περισσότερα χρήματα σε αυτό το σύστημα, θα τα σπαταλήσει χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία. Μια αναδιάρθρωση προϋποθέτει κοινό στόχο και συλλογική δράση.
Στο πλαίσιο αυτό η Ευρώπη θα κληθεί να προσπεράσει πολλά προβλήματα. Η Γερμανία θα πρέπει να σταματήσει το βέτο στον κοινό δανεισμό, η Γαλλία θα πρέπει να αποδεχθεί ότι η προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού θα γίνεται από τις ΗΠΑ μέχρι να τονωθούν οι βιομηχανίες, η Βρετανία θα πρέπει να να προσεγγίσει την Ευρώπη και η Ε.Ε. συνολικά θα πρέπει να αφήσει στην άκρη τα μέλη που παρεμποδίζουν, όπως η Ουγγαρία.
Πώς θα συγκεντρωθεί το ποσό
Για τα επιπλέον αμυντικά κονδύλια, το μεγαλύτερο βάρος θα σηκώσουν οι εθνικές κυβερνήσεις. Τα καλά νέα είναι ότι η Κομισιόν θέλει να εξαιρέσει τις αμυντικές δαπάνες από τους κανόνες για πλαφόν στα εθνικά χρέη και ελλείμματα. Τα κακά νέα είναι ότι τα χρέη είναι ήδη υψηλά στις περισσότερες χώρες και αν αυξηθούν για την άμυνα, τότε ίσως χειροτερέψουν οι πιστοληπτικές αξιολογήσεις. Αλλο πρόβλημα είναι, όμως, ότι οι εθνικές δαπάνες από μόνες τους δεν θα δημιουργήσουν έναν κοινό σκοπό.
Σε επίπεδο Ε.Ε., θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν υψηλά ποσά είτε μέσω έκδοσης ομολόγων είτε μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), που έχει αναξιοποίητα 422 δισ. ευρώ, μέρος των οποίων βέβαια θα πρέπει να κρατήσει για τον αρχικό του σκοπό.
Ωστόσο, δεν αρκεί η κινητοποίηση μόνο στην Ε.Ε., καθώς κι άλλες χώρες, όπως η Βρετανία και η Νορβηγία, παίζουν μεγάλο ρόλο στην ευρωπαϊκή άμυνα. Για να συμπεριληφθούν, βέβαια, απαιτείται ένα νέο επενδυτικό όχημα. Μια ιδέα είναι η δημιουργία μιας «στρατιωτικής τράπεζας» ειδικού σκοπού, η οποία θα δανείζει σε κυβερνήσεις και σε εταιρείες άμυνας. Οι υποστηρικτές αυτής της ιδέας συζητούν να ξεκινήσουν με μια μικρή ομάδα χωρών, όπως η Βρετανία, η Πολωνία, τα σκανδιναβικά κράτη και οι χώρες της Βαλτικής, που είναι διατεθειμένες να συνεργαστούν και να δεσμευτούν με ψήφο πλειοψηφίας. Μπορεί να ξεκινήσει με 10 δισ. ευρώ και να φτάσει έως και τα 100 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με το BreakingViews, μία τέτοια ιδέα θα μπορούσε να αποδώσει καρπούς, αν και θα ήταν καλύτερο να εστιάσει στον δανεισμό αμυντικών εταιρειών αντί των κυβερνήσεων, καθώς 100 δισ. ευρώ δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο ποσό. Επίσης, τα μέλη της Ε.Ε. θα ευνοούνταν από μια νέα αξιοποίηση του ESM, ενώ η Βρετανία θα μπορούσε να «σηκώσει» χρήματα εξίσου φθηνά, εκδίδοντας τα δικά της ομόλογα.
Σε κάθε περίπτωση, φαίνεται πως η Ευρώπη θα χρειαστεί έναν συνδυασμό λύσεων αν θέλει να συγκεντρώσει τα τεράστια ποσά που απαιτούνται για την άμυνα. Όπως τονίζει το BreakingViews, ενώ ο διπλασιασμός των αμυντικών δαπανών μπορεί να φαίνεται δύσκολη υπόθεση, το μπλοκ είναι ενώπιον μιας πιθανής υπαρξιακής κρίσης. Ο συνδυασμός του Putin και του Trump ίσως είναι αρκετός για να κινητοποιήσει κάποια αντίδραση.
Πηγή: moneyreview.gr με πληροφορίες από Reuters
Διαβάστε επίσης: Θετικός ο Πούτιν στην πρόταση Τραμπ για μείωση κατά 50% των στρατιωτικών δαπανών ΗΠΑ, Ρωσίας και Κίνας