Για να μεταφέρει χρήματα εκτός Ρωσίας, η Νατάλια – σύμβουλος με επαγγελματική δραστηριότητα στη Γερμανία – ακολουθεί μια διαδρομή γεμάτη ενδιάμεσους σταθμούς. Στέλνει ρούβλια από την υπό κυρώσεις T-Bank προς την Αρμενία, χρησιμοποιώντας μόνο έναν αριθμό τηλεφώνου του παραλήπτη. Η συναλλαγή ολοκληρώνεται μέσα σε λίγα λεπτά, και από εκεί μετατρέπει τα χρήματα σε ευρώ και τα στέλνει σε ευρωπαϊκό τραπεζικό λογαριασμό.
Η διπλή μετατροπή, όμως, κοστίζει περίπου 10% της αξίας της μεταφοράς, λέει η ίδια, διατηρώντας την ανωνυμία της για λόγους ασφαλείας.
Η εμπειρία της αποτυπώνει τον τρόπο με τον οποίο οι Ρώσοι έχουν προσαρμοστεί στην καθημερινότητα χωρίς SWIFT και χωρίς τα κλασικά διεθνή εργαλεία πληρωμών, σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία και την επιβολή των εκτεταμένων κυρώσεων. Καταναλωτές, τουρίστες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις αξιοποιούν πλέον ένα μίγμα λύσεων: ενδιάμεσους, fintech εφαρμογές, QR codes και κρυπτονομίσματα.
Οι αλυσίδες πληρωμών που άντεξαν τον αρχικό «σοκ»
«Αν στην αρχή υπήρξε σοκ, σήμερα οι αλυσίδες πληρωμών λειτουργούν κανονικά», αναφέρει ο οικονομολόγος και πρώην τραπεζικός αξιωματούχος Όλεγκ Βιούγκιν. «Ο κόσμος χρησιμοποιεί διάφορα σχήματα, συμπεριλαμβανομένων των crypto. Υπάρχουν πολλοί πράκτορες πληρωμών που διαφημίζουν ότι μπορούν να διεκπεραιώσουν κάθε όγκο συναλλαγών».
Το πιο πρόσφατο εμπόδιο εμφανίστηκε τον προηγούμενο μήνα, όταν πολλοί Ρώσοι – ακόμη και όσοι κατοικούν στην Ευρώπη – είδαν τους λογαριασμούς τους στη Revolut να παγώνουν, μετά το νέο πακέτο κυρώσεων της ΕΕ. Τα μέτρα απαγόρευσαν υπηρεσίες ηλεκτρονικών πληρωμών για Ρώσους που δεν έχουν άδεια μόνιμης διαμονής ή υπηκοότητα στην Ένωση ή στην Ελβετία, επηρεάζοντας και ορισμένες crypto πλατφόρμες.
Η εποχή μετά το SWIFT: Mir, SBP και fintech διαδρομές
Μεγάλες τράπεζες της Ρωσίας αποκλείστηκαν από το SWIFT μετά την εισβολή του 2022. Visa και Mastercard ανέστειλαν τις δραστηριότητές τους, με το εγχώριο σύστημα Mir να κυριαρχεί πλέον στην εσωτερική αγορά.
Το SBP – το ρωσικό σύστημα ταχέων πληρωμών – επιτρέπει διεθνείς μεταφορές προς αρκετές χώρες, κυρίως πρώην σοβιετικές δημοκρατίες. Χωρίς το SBP, οι Ρώσοι χρησιμοποιούν εφαρμογές μεγάλων τραπεζών όπως η Sberbank για να στέλνουν χρήματα με αριθμό τηλεφώνου ή κάρτας σε χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία, η Σερβία, η Νότια Αφρική και η Τουρκία.
Σε πολλές περιπτώσεις, οι πληρωμές περνούν από fintech μεσάζοντες σε Καζακστάν ή Αρμενία, προσφέροντας μια νόμιμη — αλλά ιδιόμορφη — εναλλακτική στο SWIFT. Οι κεντρικές τράπεζες των δύο χωρών δηλώνουν ότι δεν υπάρχει καμία νομική απαγόρευση για τέτοιες ροές κεφαλαίων.
Σε Ουζμπεκιστάν και Τουρκία, ξενοδοχεία και καταστήματα δέχονται πληρωμές μέσω QR codes συνδεδεμένων με το SBP, αν και δεν λείπουν οι διακοπές στην υπηρεσία.
Μετρητά, μεσάζοντες και crypto: Τι προτιμούν οι Ρώσοι
Παρά τις νέες επιλογές, οι περισσότεροι Ρώσοι εξακολουθούν να ταξιδεύουν με μετρητά σε δολάρια ή ευρώ, ή με κάρτες από τρίτες χώρες. Οι μικρομεσαίοι εισαγωγείς βασίζονται κυρίως σε ενδιάμεσους.
Ο Ντμίτρι, 42 ετών, εισαγωγέας ειδών υγιεινής από την Κίνα, λέει ότι χρησιμοποιεί πράκτορα πληρωμών: «Έχουν χτίσει μια αλυσίδα με πολλούς μεσάζοντες ώστε να εξαφανίζεται κάθε ίχνος Ρωσίας». Οι προμήθειες που είχαν φτάσει στο 7% το 2024, σήμερα έχουν μειωθεί στο 1,5%.
Τα χρήματα συχνά περνούν μέσα από την Τουρκία και άλλες τρίτες χώρες, σημειώνει ο Ίβαν, πράκτορας πληρωμών στη Σερβία. «Μεγάλο μέρος περνά και από crypto — ειδικά στη Σερβία όπου αποτελεί νόμιμο ψηφιακό περιουσιακό στοιχείο».
Οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις χρησιμοποιούν απευθείας συναλλαγές με χώρες όπως η Κίνα. Η VTB Shanghai εξακολουθεί να λειτουργεί κανονικά, παρά τις κυρώσεις.
Ένας εναλλακτικός κόσμος πληρωμών — αλλά όχι χωρίς προβλήματα
Παρά το γεγονός ότι τα νέα κανάλια διευκολύνουν τις συναλλαγές, δεν δημιουργούν μια τέλεια ψηφιακή πραγματικότητα. «Πρόκειται για προσαρμογή σε ένα ιδιαίτερα δύσκολο και ασταθές περιβάλλον», λέει ο οικονομολόγος Άντον Ταμπάχ. «Οι εταιρείες πρέπει να διατηρούν πολλούς παρόχους, να προετοιμάζονται για ανατροπές και να δέχονται ότι οι χρόνοι και οι διαδρομές πληρωμών μεγαλώνουν».
Κρυπτοκάρτες όπως το token A7A5 της A7 — εταιρείας που συνδέεται με τον φυγόδικο Μολδαβό τραπεζίτη Ιλαν Σορ και τη ρωσική Promsvyazbank — προσφέρουν ακόμη μία επιλογή. Σύμφωνα με την εταιρεία, στο πρώτο μισό του 2025 διεκπεραιώθηκαν 7,5 τρισ. ρούβλια μέσω του συστήματος.
Ακόμη και οι εγχώριες πληρωμές λειτουργούν πλέον χωρίς Visa, Mastercard ή Apple Pay. Οι Ρώσοι στρέφονται σε pay stickers και ειδικές εφαρμογές πληρωμών.
Όπως σημειώνει ο Ακσάκοφ, επικεφαλής της επιτροπής χρηματοπιστωτικών αγορών της ρωσικής Δούμας: «Οι ρωσικές επιχειρήσεις ακολουθούν μια παγκόσμια τάση. Τα παραδοσιακά συστήματα πληρωμών σταδιακά θα δώσουν τη θέση τους στη ψηφιακή χρηματοδότηση».
Πηγή: newmoney.gr
Διαβάστε επίσης: Γιουβέντους: Εξασφάλισε €98 εκατ. από πώληση μετοχών – Το σχέδιο για μείωση χρέους