«Σπάνιες γαίες, σοβαρά σφάλματα: Η Ευρώπη αντιμετωπίζει την παγίδα των κρίσιμων μετάλλων», προειδοποιεί ο Αντρέ Λέζεκρουγκ-Πιέτρι, πρόεδρος της Joint European Disruptive Initiative (JEDI) – του ευρωπαϊκού οργανισμού χρηματοδότησης της καινοτομίας.
Ο έλεγχος των πρώτων υλών από την Κίνα -ιδίως των σπάνιων γαιών όπως οι μόνιμοι μαγνήτες- προκαλεί σοβαρές διαταραχές στην παγκόσμια βιομηχανία, λέει ο πρόεδρος της JEDI, που έχει στόχο να φέρει την Ευρώπη σε ηγετική θέση στις πρωτοποριακές τεχνολογίες.
«Οι κινεζικοί περιορισμοί στις εξαγωγές μαγνητών έχουν οδηγήσει σε καθυστερήσεις και ελλείψεις στα ευρωπαϊκά εργοστάσια αυτοκινήτων. Η Ευρώπη πρέπει να αναγνωρίσει τη στρατηγική της αποτυχία και να δημιουργήσει μια βιομηχανία μαγνητών», προειδοποιεί.
Από τον περασμένο Απρίλιο, το Πεκίνο έχει επιβάλει άδειες εξαγωγής στους μαγνήτες νεοδυμίου-σιδήρου-βορίου (NdFeB), οι οποίοι είναι απαραίτητοι για εφαρμογές στην αυτοκινητοβιομηχανία, ιδίως για ηλεκτρικούς και υβριδικούς κινητήρες. Η Κίνα αντιπροσωπεύει το 90% της παραγωγής μαγνητών και το 60%-70% της εξόρυξης. Ορισμένοι κατασκευαστές αυτοκινήτων αναγκάστηκαν να αναστείλουν την παραγωγή, ιδίως στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ανατολική Ευρώπη, λόγω της αυστηροποίησης των περιορισμών στις πρώτες ύλες από την Κίνα.
«Η Κίνα ποντάρει τα πάντα στο «νέο πετρέλαιο»- τις κρίσιμες πρώτες ύλες και τις σπάνιες γαίες», τονίζουν στη Ναυτεμπορική παράγοντες της αγοράς, στις Βρυξέλλες. Το Πεκίνο ελέγχει πλέον περισσότερο από το 90% του παγκόσμιου γραφίτη και τα δύο τρίτα της παγκόσμιας επεξεργασίας κοβαλτίου και λιθίου.
Η στρατηγική της Κίνας είναι τόσο απλή όσο και αποτελεσματική: Πρώτον, κατασκεύασε μια σειρά από εργοστάσια ικανά να εξάγουν λίθιο και άλλες πρώτες ύλες. Ταυτόχρονα, εισήγαγε πέρυσι από την Αφρική, το 20% των παγκοσμίως επεξεργασμένων ορυκτών μπαταριών, που αποτελούνται κυρίως από κοβάλτιο.
Τον Απρίλιο, η Κίνα ανέστειλε βέβαια τους περιορισμούς στις εξαγωγές επτά βασικών πρώτων υλών, επικαλούμενη ως αιτία την εμπορική διαμάχη με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, οι ευρωπαϊκές εταιρείες υπέστησαν γρήγορα ζημιές ως αποτέλεσμα αυτού του μέτρου. «Μόνο ένας ελάχιστος αριθμός κρίσιμων αδειών, εξακολουθεί να χορηγείται», ανέφερε το Reuters, επικαλούμενο πηγή στις Βρυξέλλες. «Η ΕΕ διαπραγματεύεται ενεργά μια πιθανή συμφωνία με την κινεζική κυβέρνηση, αλλά το Πεκίνο δεν δείχνει να βιάζεται», προσθέτει.
Για τους Ευρωπαίους, αυτό σημαίνει ακόμη μεγαλύτερη εξάρτηση από μια χώρα που βλέπει τη Δύση ως γεωπολιτικό αντίπαλο και χρησιμοποιεί πρώτες ύλες για να ασκήσει επιρροή. Δύσκολα υπάρχει άλλωστε, βιομηχανία που να μην είναι στενά συνδεδεμένη οικονομικά με την Κίνα.
Ανακύκλωση μπαταριών
«Για να μην γίνει πολύ εύκολος ο εκβιασμός στους Ευρωπαίους με πρώτες ύλες, η ΕΕ πρέπει να δράσει αποτελεσματικά, ώστε να εξασφαλίσει αυτά τα υλικά», τονίζουν παράγοντες της αγοράς και εξηγούν: «Μια αρχή θα ήταν να κατασκευάσουμε περισσότερες δικές μας μονάδες ανακύκλωσης και να σταματήσουμε να στέλνουμε λίθιο από τις μπαταρίες μας στην Κίνα. Πρέπει επίσης να διευκολύνουμε τους ντόπιους να επιστρέφουν παλιές μπαταρίες. Επιπλέον, πρέπει να εκπαιδεύσουμε τους ανθρώπους σχετικά με την αξία των παλιών μπαταριών. Η ανακύκλωση σημαίνει κυριαρχία και γίνεται ένα ολοένα και πιο κρίσιμο στοιχείο στον γεωπολιτικό ανταγωνισμό».
Η κατάσταση είναι σοβαρή τόσο στην Ευρώπη όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αν και ορισμένες εταιρείες προσπαθούν τώρα να αξιοποιήσουν τα ευρωπαϊκά κοιτάσματα, θα χρειαστεί αρκετός χρόνος μέχρι να μπορέσουν να ξεκινήσουν την παραγωγή και να αντικαταστήσουν πραγματικά τις εισαγωγές από την Κίνα. «Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής φαίνεται απλώς να έχουν ξεχάσει πόσο στρατηγικά σημαντικά είναι αυτά τα στοιχεία για την ενεργειακή μετάβαση και την αμυντική αυτονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης», προειδοποιεί η γερμανική Ακαδημία Πολιτικής Ασφαλείας.
Η ΕΕ προσπαθεί βέβαια να απελευθερωθεί από την εξάρτησή της από την Κίνα. Μέσω του λεγόμενου «Νόμου για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες», η Ένωση, η συμμαχία στοχεύει να θεσπίσει ορισμένες ποσοστώσεις για το ποσοστό της ευρωπαϊκής δυναμικότητας που απαιτείται, για παράδειγμα, στην παραγωγή ή την ανακύκλωση.
Κινεζικές επενδύσεις
Η ΕΕ είναι πάντως αδύνατο να παρακάμψει εντελώς την Κίνα. Οταν μάλιστα, οι κινεζικές εξαγορές εξόρυξης στο εξωτερικό έχουν φτάσει στο υψηλότερο επίπεδό τους εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία. Πέρυσι, για παράδειγμα, η Κίνα ολοκλήρωσε 10 συμφωνίες, αξίας άνω των 100 εκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με ανάλυση δεδομένων από την S&P και την Mergermarket. Ερευνα του Griffith Asia Institute διαπίστωσε ότι η περασμένη χρονιά ήταν η πιο σημαντική για τις κινεζικές επενδύσεις σε μεταλλευτικές δραστηριότητες στο εξωτερικό, από το 2013.
Αναλυτές και επενδυτές δήλωσαν στους Financial Times ότι η αύξηση αυτών των συμφωνιών «αντανακλά εν μέρει τις προσπάθειες της Κίνας να προβλέψει ένα επιδεινούμενο γεωπολιτικό κλίμα και οικονομία, δύο απειλές που θα μπορούσαν να εμποδίσουν την είσοδο κινεζικών εταιρειών σε ξένες χώρες ή ακόμη και να διακόψουν εντελώς τις άμεσες ξένες επενδύσεις στο χειρότερο σενάριο».
Το Πεκίνο θέλει να ελέγξει την προσφορά των ορυκτών που θα κινήσουν τον κόσμο. Το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ παραδέχτηκε ότι η Κίνα ελέγχει την παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού μπαταριών και κυριαρχεί στο διαπεριφερειακό εμπόριο ορυκτών. Αναλύοντας τα τρία βασικά ορυκτά που απαιτούνται για τις μπαταρίες (γραφίτης, λίθιο και κοβάλτιο), μπορεί να ειπωθεί ότι η Κίνα έχει σχεδόν απόλυτο έλεγχο. Καθώς αυξάνεται η παγκόσμια ζήτηση για ηλεκτρικά οχήματα, αποθήκευση ενέργειας και άλλες ενεργειακές τεχνολογίες, μεγαλώνει και η σημασία αυτών των ορυκτών και υλικών.
Kινεζικές εταιρείες έχουν ήδη, σημαντικές επενδύσεις σε πολλαπλά έργα εξόρυξης στο λεγόμενο «Τρίγωνο του Λιθίου» – μια περιοχή που εκτείνεται από την Αργεντινή ως τη Βολιβία και τη Χιλή. που περιέχει το 50% του παγκόσμιου λιθίου.
Κινεζικές εταιρείες κατέχουν επίσης το 80% της παραγωγής κοβαλτίου στο Κονγκό, όπου συγκεντρώνεται περισσότερο από το ήμισυ της παγκόσμιας παραγωγής του σπάνιου αυτού ορυκτού.
Σπεύδουν με μπλοκ επιταγών
Η Κίνα αντιπροσώπευε το 46% των παγκόσμιων εισαγωγών ακατέργαστων ορυκτών μπαταριών το 2023, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ. Η Αυστραλία, ο μεγαλύτερος παραγωγός λιθίου στον κόσμο, έστειλε σχεδόν όλες τις εξαγωγές της μόνο στην Κίνα.
«Ενώ η Κίνα ελέγχει τα πάντα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και πολλές ευρωπαϊκές χώρες προσπαθούν να μειώσουν την εξάρτησή τους από το Πεκίνο για αυτά τα βασικά μέταλλα για την παραγωγή όλων των προϊόντων, από μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων έως ημιαγωγούς και ανεμογεννήτριες, και να αναπτύξουν εναλλακτικές αλυσίδες εφοδιασμού», αναφέρουν αναλυτές στους Financial Times.
«Κάθε φορά που κάποια χώρα πλησιάζει στην εξόρυξη λιθίου, οι Κινέζοι σπεύδουν με ένα βιβλιάριο επιταγών», λέει ο Τζον Μέγιερ, αναλυτής στην εταιρεία συμβουλευτικών υπηρεσιών SP Angel. Τα κινεζικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχουν επίσης παράσχει δισεκατομμύρια σε δάνεια για έργα εξόρυξης και επεξεργασίας ορυκτών σε αναπτυσσόμενες χώρες.
Πηγή: naftemporiki.gr
Διαβάστε επίσης: ΕΕ: Θα παραμείνουν σε ισχύ οι αμερικανικοί βασικοί δασμοί 10%