Οι προστατευτικές πολιτικές των ΗΠΑ έχουν σαμποτάρει νέες προοπτικές ανάπτυξης για τη βιομηχανία της Ευρώπης. Τα επενδυτικά σχέδια της Γερμανίας και οι πανευρωπαϊκές αυξήσεις στις αμυντικές δαπάνες θα μπορούσαν να προσφέρουν μια σταδιακή ώθηση, αλλά σημαντική ανάπτυξη πιθανότατα θα είναι μια ιστορία για το 2026, σημειώνει σε σχετική έρευνα η ING, «ξεγράφοντας» εν μέρει το 2025, από μια αναπτυξιακή ματιά.
Οι δασμοί των ΗΠΑ έχουν περιπλέξει τις φετινές προοπτικές για τη βιομηχανία της ΕΕ, αλλά έχουν τεθεί σε κίνηση μερικές κρίσιμες αλλαγές για να γίνει η μεταποίηση «μεγάλη ξανά» το 2026.
ING: Αναπτυξιακή «αναβολή» για την Ευρώπη το 2025
Τη στιγμή που μια νέα φάση ανάπτυξης φαινόταν να πλησιάζει, η ευρωπαϊκή βιομηχανία αντιμετωπίζει τώρα μια νέα εποχή εμπορικής αναταραχής. Μια μακροχρόνια πτώση στη βιομηχανική παραγωγή σε όλη την περιοχή εμφανίστηκε το πρώτο τρίμηνο του 2023 και τη στιγμή που φάνηκαν σημάδια σταθεροποίησης, οι δασμοί του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έφεραν τα πάνω κάτω στον τομέα.
Τα αυξανόμενα επίπεδα εμπορικής αβεβαιότητας εντείνουν τώρα την πίεση τόσο στα χαμηλά επίπεδα εμπιστοσύνης όσο και στην περιορισμένη διάθεση για επενδύσεις, σε ένα κακό νέο για τη μεταποίηση. Οι ανταποδοτικοί δασμοί 20% έχουν αναβληθεί για 90 ημέρες, αλλά οι δασμοί 25% σε χάλυβα, αλουμίνιο, αυτοκίνητα και ανταλλακτικά αυτοκινήτων παραμένουν σε ισχύ προς το παρόν. Τα περισσότερα άλλα αγαθά που κατασκευάζονται στην ΕΕ υπόκεινται τώρα σε δασμούς 10%.
Παρόλα αυτά, τον Φεβρουάριο η παραγωγή τόσο στην ΕΕ όσο και στην ευρωζώνη αυξήθηκε στο υψηλότερο επίπεδο από τον Αύγουστο του περασμένου έτους, χάρη στις αμερικανικές αγορές αγαθών πριν έρθουν οι δασμοί. Η βελτιωμένη αγοραστική δύναμη θα μπορούσε να μεταφραστεί σε ισχυρότερη καταναλωτική δαπάνη μετά από ένα αδύναμο πρώτο τρίμηνο, αλλά αυτή η πιο θετική εικόνα τώρα επισκιάζεται από τις εντάσεις των δασμών και το εξασθενημένο οικονομικό περιβάλλον, τα οποία επηρεάζουν σοβαρά την εμπιστοσύνη.
Η βιομηχανική παραγωγή της ΕΕ φάνηκε να σταθεροποιείται το πρώτο τρίμηνο
Η ευρωπαϊκή βιομηχανία έχει μείνει πίσω από αυτή των ΗΠΑ τα τελευταία δύο χρόνια. Στην αρχή του έτους, η βιομηχανική παραγωγή στην ΕΕ και στη ζώνη του ευρώ ήταν περίπου 5% χαμηλότερη από ό,τι πριν από δύο χρόνια, ενώ στις ΗΠΑ παρέμεινε σταθερή.
Βιομηχανική παραγωγή σε ΕΕ και Ευρωζώνη. Πηγή: ING
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η επακόλουθη ενεργειακή κρίση έχουν αφήσει σαφώς το αποτύπωμά τους. Ως παγκόσμια βιομηχανική δύναμη, η Κίνα κατέγραψε επίσης αύξηση παραγωγής κατά 13% την ίδια περίοδο.
Είναι η διαρθρωτική ανάπτυξη στη βιομηχανική παραγωγή μακροπρόθεσμα προνόμιο μόνο των αναδυόμενων οικονομιών; Έχουν δει τη βιομηχανική παραγωγή τους να διπλασιάζεται τα τελευταία 20 χρόνια, ενώ η παραγωγή στις ανεπτυγμένες οικονομίες έχει απλώς σταματήσει.
Επίπεδο παραγωγής μεταποιητικής βιομηχανίας. Πηγή: ING
Οι δασμοί θα σταματήσουν την αυξανόμενη ζήτηση των ΗΠΑ για ευρωπαϊκά αγαθά
Όσο οι δασμοί παραμένουν σε ισχύ και η αβεβαιότητα για περαιτέρω και υψηλότερες επιβαρύνσεις παραμένει, οι ΗΠΑ πιθανότατα δεν θα είναι πλέον μια αγορά ανάπτυξης για ευρωπαϊκά αγαθά. Είναι σχεδόν αδύνατο να ποσοτικοποιηθεί πλήρως ο αντίκτυπος του «τσουνάμι» δασμών.
Εστιάζοντας στον άμεσο και έμμεσο αντίκτυπο στο εμπόριο, οι δασμοί 20% θα μπορούσαν να αφαιρέσουν 0,3 ποσοστιαίες μονάδες από την ανάπτυξη του ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ τα επόμενα δύο χρόνια, εκτιμά η ING. Οι εξαγωγές της ζώνης του ευρώ προς τις ΗΠΑ αυξήθηκαν σημαντικά πριν ανακοινωθούν οι δασμοί, και το πιο άμεσο αποτέλεσμα θα είναι η αντιστροφή της προαγοράς καθώς οι πρώτοι δασμοί τίθενται σε ισχύ. Αυτό θα ασκήσει επιπλέον καθοδική πίεση στη βιομηχανική παραγωγή το δεύτερο τρίμηνο.
Ο αντίκτυπος των δασμών θα πλήξει σοβαρά τις πιο εκτεθειμένες βιομηχανίες μεταποίησης, που απελπισμένα προσπαθούν να αντιστρέψουν τις στάσιμες τάσεις των τελευταίων ετών. Οι ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά για ευρωπαϊκά προϊόντα, με μερίδιο 20% στο εξωτερικό εμπόριο της ΕΕ. Αυτό το ποσοστό είναι 22% για τη Γερμανία και την Ιταλία, και 46% για την Ιρλανδία. Η Γαλλία και η Ολλανδία είναι λιγότερο εκτεθειμένες, με μερίδιο 16% στις ΗΠΑ, όπως και η Ισπανία με 13%.
Φαρμακευτική βιομηχανία
Παρόλο που ο φαρμακευτικός τομέας ήταν μεταξύ των καλύτερων επιδόσεων των ευρωπαϊκών βιομηχανιών το 2024, οι προοπτικές για φέτος είναι πολύ λιγότερο αισιόδοξες. Ο Τραμπ ανέφερε συγκεκριμένα τα φαρμακευτικά προϊόντα (μαζί με τους ημιαγωγούς) ως προϊόντα που εξαιρούνται από τους γενικούς δασμούς, αλλά σύντομα θα υπόκεινται σε ειδικούς δασμούς.
Αν αυτό συμβεί, οι παραγωγοί φαρμακευτικών και άλλων ιατρικών προϊόντων θα πληγούν σοβαρά. Αυτοί αντιπροσώπευαν το 23% από τα περισσότερα από €530 δισ. που εξήγαγε η ΕΕ στις ΗΠΑ το 2024. Αυτό είναι ελαφρώς λιγότερο από το 26% που αντιπροσωπεύουν τα μηχανήματα και ο εξοπλισμός. Το μερίδιο των ΗΠΑ στις συνολικές εξαγωγές της ΕΕ είναι εντυπωσιακό 38% για τα φαρμακευτικά προϊόντα, σε σύγκριση με έναν μέσο όρο περίπου 20% για τα μηχανήματα και άλλες μεγάλες ομάδες προϊόντων, όπως τα οδικά οχήματα και τα χημικά.
Υπάρχουν επίσης σημαντικές διαφορές στην εμπορική έκθεση μεταξύ των κρατών-μελών και των τομέων. Η Ιρλανδία και η Γερμανία είναι οι πιο εκτεθειμένες στους δασμούς των ΗΠΑ στα φαρμακευτικά προϊόντα.
Άλλα κράτη με ισχυρούς χημικούς και φαρμακευτικούς τομείς, όπως η Ιρλανδία και το Βέλγιο, ή αυτά με ισχυρούς τομείς μηχανημάτων και μεταφορών, όπως η Σλοβακία και η Γερμανία, έχουν την υψηλότερη εμπορική έκθεση. Οι συνολικές εξαγωγές της Ιρλανδίας και του Βελγίου προς τις ΗΠΑ είναι ιδιαίτερα υψηλές, στο 10,1% και 5,6% του ΑΕΠ τους αντίστοιχα, σε σύγκριση με τη συνολική έκθεση εξαγωγών της ΕΕ, που είναι 2,9% του ΑΕΠ. Τα μηχανήματα, ο εξοπλισμός και τα φαρμακευτικά προϊόντα αποτελούν σχεδόν το ήμισυ των εξαγωγών της ΕΕ προς τις ΗΠΑ.
Μερίδιο κατηγοριών προϊόντων στις εξαγωγές της ΕΕ προς τις ΗΠΑ το 2024. Πηγή: ING
Ανθεκτικότητα στο εμπόριο «βλέπει» η ING
Σε μια πιο θετική νότα, το διεθνές εμπόριο έχει συχνά δείξει ανθεκτικότητα. Σε αντίθεση με την άμεση επίδραση της μειωμένης εμπορικής δραστηριότητας με τις ΗΠΑ, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα οι Ευρωπαίοι εξαγωγείς να πετύχουν να μετατοπίσουν μέρος του εμπορίου τους από τις ΗΠΑ σε άλλες χώρες.
Η ΕΕ επιδιώκει ενεργά νέες εμπορικές συμφωνίες και συνεργασίες με χώρες όπως το Μεξικό, η Χιλή, η Ελβετία, η Μαλαισία και τα κράτη Mercosur. Μακροπρόθεσμα, αυτό θα μπορούσε να προσφέρει κάποια αντιστάθμιση στα νέα εμπορικά εμπόδια και, με τη σειρά του, θα μπορούσαμε να δούμε ότι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αποδεικνύονται περιορισμένες.
Οι μεγάλες διαφορές στους δασμούς θα κάνουν επίσης την Ευρώπη μια σχετικά φθηνή εναλλακτική λύση για την Κίνα για τους Αμερικανούς εισαγωγείς. Παρά την περιορισμένη επικάλυψη μεταξύ των ευρωπαϊκών και κινεζικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ, αυτό θα μπορούσε να ενισχύσει τις εξαγωγές αγαθών προς τις ΗΠΑ, καθώς η ΕΕ φαίνεται ανταγωνιστική σε ορισμένες ομάδες προϊόντων που ταιριάζουν. Ωστόσο, η κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας θα έχει επίσης αρνητική επίδραση στη βιομηχανία της ΕΕ, καθώς η Κίνα αναζητά αγορές εκτός των ΗΠΑ για τις κρατικά υποστηριζόμενες εξαγωγές της. Το αποτέλεσμα αυτών των εξελίξεων είναι δύσκολο να προβλεφθεί, αν μη τι άλλο λόγω των συνεχώς μεταβαλλόμενων εμπορικών συνθηκών.
«Ξανά μεγάλη» από το 2026
Πέρα από τα χαμηλότερα επιτόκια πολιτικής, δύο βασικοί παράγοντες θα μπορούσαν να αντισταθμίσουν μέρος των αρνητικών επιπτώσεων του εμπορικού πολέμου στην οικονομία και τη βιομηχανία. Πρώτον, οι πολυαναμενόμενες πρόσθετες γερμανικές επενδύσεις, οι οποίες αποσκοπούν στην ενίσχυση της άμυνας και στη βελτίωση των υποδομών – συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, της καθαρής ενέργειας και της ψηφιοποίησης – θα μπορούσαν να στηρίξουν τη ζήτηση της ΕΕ για βιομηχανικά προϊόντα από το 2026 και μετά.
Δεύτερον, το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον «επαναεξοπλισμό» της Ευρώπης και την απελευθέρωση επιπλέον δαπανών για την άμυνα αναμένεται να ενισχύσει τη βιομηχανική ανάπτυξη, αν και παραμένει αβέβαιο κατά πόσο το ποσό των 800 δισ. ευρώ που αναφέρει η Επιτροπή θα υλοποιηθεί στην πράξη.
Σύμφωνα με το σχέδιο, θα μπορούσαν να διατεθούν έως και 650 δισ. ευρώ, εφόσον τα κράτη-μέλη αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες κατά επιπλέον 1,5% του ΑΕΠ, ανεβάζοντας έτσι τον μέσο όρο των αμυντικών δαπανών στην ΕΕ στο 3,5% του ΑΕΠ. Πέραν των προγραμματισμένων 150 δισ. ευρώ σε κοινό ευρωπαϊκό δανεισμό για την άμυνα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει επίσης τη δυνατότητα μεταφοράς 392 δισ. ευρώ από το «Ταμείο Συνοχής» για την περιφερειακή ανάπτυξη, με στόχο την ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων των κρατών-μελών.
Οι δαπάνες της ΕΕ για την άμυνα έχουν ήδη αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Μέσα σε μόλις τέσσερα χρόνια, αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 30%, φτάνοντας το 1,8% του ΑΕΠ. Ωστόσο, η δυνατότητα περαιτέρω αύξησης της βιομηχανικής παραγωγής είναι περιορισμένη, καθώς ένα σχετικά μεγάλο ποσοστό των αμυντικών αγαθών αναμένεται να εισαχθεί από το εξωτερικό.
Πηγή: ot.gr
- Διαβάστε επίσης: Ο Τραμπ απειλεί με κυρώσεις κατά όσων αγοράζουν ιρανικό πετρέλαιο