Της Βάσιας Καττή
Ανάµεσα στους ταχύτερα αναπτυσσόµενους τοµείς συγκαταλέγεται η βιοµηχανία της ευεξίας, επηρεάζοντας σηµαντικά όχι µόνο την υγεία και τον τρόπο ζωής των ανθρώπων, αλλά και την παγκόσµια οικονοµία. Η ευαισθητοποίηση των καταναλωτών για την ποιότητα ζωής, ιδιαίτερα µετά την πανδηµία, οδηγεί σε συνεχή αύξηση της ζήτησης για προϊόντα και υπηρεσίες που σχετίζονται µε τη σωµατική, ψυχική και συναισθηµατική υγεία.
Αυτή η δυναµική έχει οδηγήσει την παγκόσµια βιοµηχανία ευεξίας σε νέα ιστορικά υψηλά, µε τις εκτιµήσεις να προβλέπουν ότι η αξία της θα φτάσει τα $9 τρις έως το 2028. Ήδη από το 2023, η αγορά ανέρχεται στα $6,3 τρις, αντιπροσωπεύοντας πάνω από το 6% του παγκόσµιου ΑΕΠ, σύµφωνα µε έκθεση του Global Wellness Institute (GWI). Τοµείς όπως η διατροφή, η σωµατική δραστηριότητα και ο τουρισµός υγείας βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της ανάπτυξης, µε τη διατροφή, ειδικότερα, (Healthy Eating, Nutrition, & Weight Loss) να αποτελεί µια από τις µεγαλύτερες κατηγορίες.
«Πλέον, ο κόσµος έχει αντιληφθεί ότι η αυτοφροντίδα δεν είναι είδος πολυτελείας, αλλά απαραίτητη προϋπόθεση για τη σωµατική, την ψυχική, τη συναισθηµατική και τη νοητική ευεξία», δηλώνει σε συνέντευξή του στο Economy Today ο Αντρέας Κωνσταντίνου, Κλινικός ∆ιαιτολόγος και Certified Health & Wellness Coach. Ο ίδιος αναφέρεται στην παγκόσµια ανάπτυξη της αγοράς ευεξίας και την τάση του κυπριακού κοινού προς πιο υγιεινές διατροφικές επιλογές. Σχολιάζει τον κρίσιµο ρόλο του διατροφολόγου στην προσαρµογή των σύγχρονων τάσεων ευεξίας στις ανάγκες του κοινού, ενώ επισηµαίνει ότι είναι σηµαντικό να γίνεται προσεκτική αξιολόγηση των ισχυρισµών υγείας που συνοδεύουν ορισµένα τρόφιµα. Επιπλέον, αναδεικνύει τη σηµασία της στροφής προς τα τοπικά προϊόντα και εξηγεί πώς η σωστή διατροφή µπορεί να ενισχύσει το σύστηµα υγείας µε µακροπρόθεσµα οφέλη.
"Healthy choices" και ο ρόλος του διατροφολόγου
Η έκθεση «Global Wellness Economy Monitor 2024» καταγράφει εντυπωσιακή ανάπτυξη της παγκόσµιας αγοράς ευεξίας. Στην Κύπρο, βλέπετε αυξηµένο ενδιαφέρον για υγιεινές διατροφικές επιλογές; Πώς βλέπετε να εξελίσσεται ο ρόλος του διατροφολόγου στη χώρα µας;
Είναι αλήθεια ότι η ανάπτυξη της παγκόσµιας αγοράς ευεξίας είναι εντυπωσιακή! Η ανάγκη για βελτίωση της σωµατικής και της ψυχικής υγείας έδωσε ώθηση σε προϊόντα και υπηρεσίες που σχετίζονται µε την ευεξία. Αυτό συµβαίνει σε όλο τον κόσµο και φυσικά και στη χώρα µας. Αρκεί να βρεθείς στα σουπερµάρκετ για να διαπιστώσεις του λόγου το αληθές. Εκεί θα βρεις πολλά προϊόντα µε ισχυρισµούς υγείας όπως, για παράδειγµα, χαµηλό σε λίπος/ζάχαρη/αλάτι, πλούσιο σε φυτικές ίνες, σε βιταµίνες, σε προβιοτικά, «φυσικά τρόφιµα», χωρίς συντηρητικά, χωρίς γλουτένη, χωρίς λακτόζη, απαλλαγµένο από πρόσθετα, βιολογικό, φυτικό, οργανικό, αποτοξινωτικό κοκ. Επιπλέον, στους χώρους εστίασης, βλέπουµε στα µενού να υπάρχουν ολοένα περισσότερες επιλογές από υγιεινά πιάτα και να σερβίρονται αναζωογονητικοί χυµοί, smoothies, ευφάνταστες σαλάτες από αγνά υλικά και πολλά άλλα. Πλέον, οι επιχειρήσεις που σερβίρουν healthy food βρίσκονται παντού.
Παράλληλα, παρατηρείται µια αύξηση στην προτίµηση του κόσµου σε συµπληρώµατα, σε βότανα, σε αθλητικά προϊόντα διατροφής, όπως είναι οι σκόνες πρωτεΐνης, οι αθλητικές µπάρες, τα ισοτονικά ποτά κ.λπ.. Ακόµα, η αγορά είναι γεµάτη µε προϊόντα που εµφανίζονται ως απάντηση στην παχυσαρκία και στον έλεγχο βάρους, όπως τα υποκατάστατα γευµάτων, τα ροφήµατα µε χαµηλές θερµίδες, τα λιποδιαλυτικά κ.λπ..
Ο διατροφολόγος αποτελεί θεµελιώδες κοµµάτι της βιοµηχανίας ευεξίας, προσφέροντας επιστηµονική καθοδήγηση, εξατοµικευµένες λύσεις και εκπαίδευση για τη διατροφή. Ο ρόλος του είναι να γεφυρώσει τις ανάγκες του κοινού µε τις σύγχρονες τάσεις ευεξίας, διασφαλίζοντας ότι οι διατροφικές πρακτικές είναι αποτελεσµατικές, ασφαλείς και βιώσιµες.
Οι ισχυρισμοί υγείας και η ανάγκη για σωστή καθοδήγηση
Βλέπετε τους Κύπριους καταναλωτές να επενδύουν περισσότερο σε βιολογικά τρόφιµα, ειδικά συµπληρώµατα ή εξειδικευµένες υπηρεσίες διατροφής ή προτιµούν πιο οικονοµικές λύσεις λόγω της αύξησης του κόστους ζωής;
Η πλειονότητα προτιµά τις πιο οικονοµικές λύσεις. Οι περισσότεροι έχουν την τάση να προτιµούν τρόφιµα που αναγράφουν ισχυρισµούς υγείας, όπως για παράδειγµα ότι είναι πλούσιο σε βιταµίνες, µέταλλα, φυτικές ίνες, σε πρωτεΐνη, χαµηλό σε θερµίδες, χαµηλό σε νάτριο κ.λπ.. Όταν χρειάζονται εξατοµικευµένη παρέµβαση για να βελτιώσουν τη διατροφή τους, συνήθως απευθύνονται σε κάποιον διαιτολόγο ή αναζητούν εφαρµογές στο κινητό, οµαδικά προγράµµατα, αυτοεκπαίδευση, όπως βιβλία, συνταγές ή δωρεάν οπτικοακουστικό υλικό από τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης και επιδοτούµενες υπηρεσίες µέσω ασφαλιστικών ταµείων.
Βεβαίως, υπάρχουν και άλλοι που επενδύουν περισσότερα χρήµατα και αναζητούν πιο εξεζητηµένες λύσεις για να βελτιώσουν τη διατροφή και την υγεία τους, όπως είναι για παράδειγµα η προσωποποιηµένη διατροφή µε αναλύσεις αίµατος, µικροβιώµατος, τεστ DNA, µεταβολιµικά τεστ κοκ. Τέτοιου είδους λύσεις απαιτούν πολύ περισσότερα χρήµατα επειδή βασίζονται σε ακριβές εξετάσεις, πάνω στις οποίες σχεδιάζονται τα συµπληρώµατα και τα τρόφιµα που θα τους προταθούν.
∆ράττοµαι της ευκαιρίας να αναφέρω ότι η τάση και η προτίµηση του κόσµου για εξειδικευµένες υπηρεσίες διατροφής ή τρόφιµα δεν αποτελεί δείκτη ότι η κοινωνία βελτιώνει την υγεία της. Για παράδειγµα, ένα ζελεδάκι φρούτων µπορεί να φέρει τον ισχυρισµό «οργανικό», «φυσικό» επειδή εµπεριέχει µέσα κάποιο φρούτο και να προτιµάται από το κοινό. Στην ουσία, πρόκειται για ζελατίνη µε ζάχαρη και λίγο φρούτο. Επίσης, η νοµοθεσία για τους ισχυρισµούς που φέρουν τα συµπληρώµατα διατροφής και τα βότανα είναι αρκετά χαλαρή και δεν σηµαίνει ότι αυτό που ισχυρίζονται τα προϊόντα αυτά όντως ισχύει και στην πραγµατικότητα.
Συνεπώς, κύριο µέληµα των επαγγελµατιών υγείας αλλά και των υπηρεσιών υγείας του κράτους είναι η συνεχής ενηµέρωση και εκπαίδευση του κοινού σε ζητήµατα που αφορούν στη διατροφή του.
Προς αναζήτηση εύκολων και πρακτικών λύσεων
Με τον τοµέα «Healthy Eating, Nutrition, & Weight Loss» να αναµένεται να ξεπεράσει τα $1,4 τρις µέχρι το 2028, ποιες νέες ευκαιρίες βλέπετε να αναδύονται για τις υπηρεσίες διατροφής στη χώρα µας; Υπάρχει περιθώριο για καινοτοµία και εισαγωγή νέων τάσεων; Ποιες τάσεις πιστεύετε ότι έχουν µεγαλύτερες πιθανότητες να επιτύχουν στην κυπριακή αγορά;
Οι υπηρεσίες που βασίζονται στην εξατοµίκευση, τη βιωσιµότητα, την τεχνολογία και την ευκολία χρήσης είναι πιθανότερο να επιτύχουν.
Σήµερα ο χρόνος είναι πολύ περιορισµένος λόγω του αυξηµένου φόρτου εργασίας και των πολλών υποχρεώσεων. Ο κόσµος αναζητά εύκολες και πρακτικές λύσεις, οι οποίες παράλληλα θα του εξοικονοµούν χρόνο και χρήµα. Υπάρχουν στο γραφείο µου άτοµα που επιλέγουν να αποστέλλουν το εβδοµαδιαίο διατροφικό πλάνο που τους συντάσσω απευθείας σε εστιατόριο προετοιµασίας και διανοµής γευµάτων. Βλέπω, επίσης, την τάση χρησιµοποίησης εφαρµογών στο κινητό ή έξυπνων ρολογιών για την παρακολούθηση διατροφικών στόχων και την προσαρµογή πλάνων. Βλέπω στην αγορά λειτουργικά τρόφιµα και σνακ που συνδυάζουν θρεπτική αξία και ευκολία κατανάλωσης και πιστεύω ότι αυτή η τάση θα συνεχίσει να αναπτύσσεται ακριβώς επειδή ο κόσµος ενδιαφέρεται όλο και περισσότερο για την υγεία του. Επίσης, εκτιµώ ότι οι τοµείς και οι υπηρεσίες που στρέφονται όλο και περισσότερο στη µειωµένη κατανάλωση ζωικών προϊόντων θα έχουν προσοδοφόρο πεδίο ανάπτυξης. Τέλος, όπως έχω αναφέρει προηγουµένως, προσεγγίσεις που στοχεύουν στην προσωποποιηµένη διατροφή θα ελκύουν όλο και περισσότερο το ενδιαφέρον των καταναλωτών. Οι επαγγελµατίες που επενδύουν σε εξατοµικευµένες υπηρεσίες και στη χρήση ψηφιακών εργαλείων µπορούν να δηµιουργήσουν µοναδική αξία για τους πελάτες τους και να διατηρήσουν την ανταγωνιστικότητά τους.
Τα τοπικά προϊόντα στο επίκεντρο
Πώς µπορούν οι επαγγελµατίες διατροφής και οι επιχειρήσεις του κλάδου στην Κύπρο να διαφοροποιηθούν και να παραµείνουν ανταγωνιστικοί σε µια ολοένα και πιο κορεσµένη αγορά ευεξίας;
∆εν εκτιµώ ότι είναι κορεσµένη η αγορά ευεξίας. Αντιθέτως, πιστεύω ότι έχει σπουδαίες προοπτικές ανάπτυξης και αυτό το βασίζω στο ενδιαφέρον του κόσµου για την υγεία του. Αυτό έγινε πολύ πιο εµφανές κατά την περίοδο της πανδηµίας. Πλέον, ο κόσµος έχει αντιληφθεί ότι η αυτοφροντίδα δεν είναι είδος πολυτελείας, αλλά απαραίτητη προϋπόθεση για τη σωµατική, την ψυχική, τη συναισθηµατική και τη νοητική ευεξία. Σαφώς χρειάζεται διαφοροποίηση µεταξύ των επαγγελµατιών διατροφής και των επιχειρήσεων του κλάδου. ∆εν µπορεί ένας να κάνει τα πάντα.
Όσον αφορά τη χώρα µας, θα µπορούσαν οι επαγγελµατίες διατροφής να αναδείξουν την κυπριακή διατροφική κληρονοµιά και τη Μεσογειακή ∆ιατροφή µε έµφαση στα τοπικά προϊόντα, όπως το χαλλούµι, το ρόδι, το χαρουπόµελο, το ελαιόλαδο, τα αµύγδαλα, τις σπιτικές µαρµελάδες, το προζυµένιο ψωµί, τα όσπρια και τα εποχιακά λαχανικά. Ο συνδυασµός της πολιτιστικής κληρονοµιάς, της µοναδικότητας της κυπριακής διατροφής και της αυξανόµενης ζήτησης για αυθεντικότητα και βιωσιµότητα µπορεί να προσελκύσει τόσο το τοπικό κοινό όσο και διεθνείς επισκέπτες.
Τα παραδοσιακά αυτά στοιχεία µπορούν εύκολα να συνδυαστούν µε τις διατροφικές τάσεις και την προτίµηση του κοινού προς µια διατροφή που περιορίζει τα ζωικά τρόφιµα. Ένα τέτοιο κανάλι θα µπορούσαν να ήταν οι διάφορες εκδηλώσεις που γίνονται µε αφορµή την ανάδειξη τοπικών προϊόντων. Στη χώρα µας, για παράδειγµα, υπάρχουν τέτοιου είδους πρωτοβουλίες στις τοπικές κοινωνίες όπου διεξάγονται φεστιβάλ προώθησης τοπικών προϊόντων και εδεσµάτων. Μπορώ να θυµηθώ το φεστιβάλ µήλου στην Κυπερούντα, το φεστιβάλ ροδιού στο Πολέµι, του τριαντάφυλλου στον Αγρό, των γλυκών του κουταλιού στην Κακοπετριά, της φράουλας στη ∆ερύνεια, του ψαριού στο Παραλίµνι.
Επένδυση στη διατροφή για ένα ποιοτικότερο σύστημα υγείας
Ερευνητές του GWI αναδεικνύουν το γεγονός ότι η βιοµηχανία ευεξίας υπερβαίνει σε µέγεθος τη φαρµακοβιοµηχανία. Πιστεύετε ότι η επένδυση στη σωστή διατροφή µπορεί να µειώσει την ανάγκη για φάρµακα και να συµβάλλει στην πρόληψη; Αν ναι, ποια θα µπορούσαν να είναι τα οφέλη για το σύστηµα υγείας της Κύπρου;
Το 2013, ο Michael McGinnis, έπειτα από συλλογή δεδοµένων µεγάλων επιστηµονικών µελετών, παρουσίασε µια λίστα µε τις 10 πρώτες αιτίες πρόωρου θανάτου. Στη λίστα αυτή υπήρχαν αιτίες οι οποίες δεν είναι στο χέρι του καθενός από εµάς να τις αλλάξει, αλλά απαιτούν έναν πιο συντονισµένο προγραµµατισµό από τις δοµές του κράτους. Τέτοιες αιτίες ήταν οι θάνατοι που προκαλούνται από αυτοκινητικά δυστυχήµατα, τοξίνες, µικρόβια, ιατρικά λάθη κ.ά.. Το ενδιαφέρον, όµως, είναι ότι στη συγκεκριµένη λίστα οι πρώτες 4 αιτίες θανάτου αφορούσαν ασθένειες που σχετίζονται µε το κάπνισµα, τη διατροφή, τη φυσική δραστηριότητα και τη χρήση αλκοόλ. Αυτές οι πρώτες 4 αιτίες πρόωρου θανάτου αφορούσαν σε ποσοστό το 80% όλων των αιτιών πρόωρου θανάτου στη λίστα!
Η αυξηµένη παχυσαρκία, η µειωµένη φυσική δραστηριότητα, το κάπνισµα και η αυξηµένη λήψη αλκοόλ σχετίζονται µε αυξηµένη συχνότητα σοβαρών παθήσεων όπως είναι τα καρδιαγγειακά νοσήµατα, το έµφραγµα, το εγκεφαλικό, ο καρκίνος, ο διαβήτης, η πνευµονοπάθεια, τα αυτοάνοσα νοσήµατα, η κακή ψυχολογία και πολλά άλλα.
Όπως αντιλαµβάνεστε, τα οικονοµικά οφέλη στο Γενικό Σύστηµα Υγείας θα ήταν τεράστια εάν το 80% των περιπτώσεων των 10 πρώτων αιτιών πρόωρου θανάτου µπορούσε να προληφθεί. Μια τέτοια στροφή στον τρόπο ζωής του κοινού θα οδηγούσε σε λιγότερες νοσηλείες και φαρµακευτικές αγωγές και θα εξοικονοµούσε πόρους που θα µπορούσαν να διατεθούν προς ένα ποιοτικότερο σύστηµα υγείας.
Συνεπώς, για να απαντήσω στο ερώτηµά σας, τα δεδοµένα µιλούν από µόνα τους. Αναµφίβολα ναι! Πιστεύω ότι η επένδυση στη διατροφή µπορεί να µειώσει τη χρήση φαρµάκων και να συµβάλει αποφασιστικά στην πρόληψη των ασθενειών.
Διαβάστε επίσης: Αναβολή στην αναβολή: Το e-kalathi καθυστερεί ξανά λόγω τεχνικών ζητημάτων