Του Τάσου Γιασεμίδη
Η χρονιά που πέρασε καταγράφεται µε θετικό πρόσηµο για την κυπριακή οικονοµία, ενδεχοµένως όχι για την κοινωνία. Η µείωση του ποσοστού δηµοσίου χρέους ως προς το ΑΕΠ της χώρας, τα δηµοσιονοµικά πλεονάσµατα, οι θετικοί ρυθµοί ανάπτυξης και η ισχυρή κεφαλαιουχική βάση του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος οδήγησαν στις αναβαθµίσεις από τους οίκους αξιολόγησης.
Οι θετικοί ρυθµοί ανάπτυξης αναµένεται να συνεχιστούν και την επόµενη χρονιά και είναι ιδιαίτερα σηµαντικό µέσα από τις πολιτικές που εφαρµόζονται να ενισχύεται η αξιοπιστία της χώρας, η δηµοσιονοµική δυναµική και η θωράκισή της και ενδεχόµενες αρνητικές συνέπειες κυρίως από γεγονότα που αφορούν το εξωτερικό οικονοµικό και πολιτικό περιβάλλον.
Δυναμική παραδοσιακών και νέων τομέων
Παραδοσιακοί τοµείς της οικονοµίας ενισχύθηκαν (π.χ ο τουρισµός και οι κατασκευές), κάποιοι, όπως ο τοµέας των υπηρεσιών, ψάχνουν βηµατισµό και βρίσκονται σε µεταβατικό στάδιο, άλλοι δε, όπως η ναυτιλία, παραµένουν σηµαντικοί, ενώ ο τοµέας των εταιρειών τεχνολογίας φαίνεται να συµβάλλει ιδιαίτερα θετικά και µε οριζόντιο τρόπο στο ΑΕΠ της χώρας.
Υπάρχει ακόµα αρκετός δρόµος για να επιτευχθεί ο στόχος για τη διεύρυνση της παραγωγικής βάσης της οικονοµίας, µε την προσήλωση να πρέπει να εστιάζεται στον πρωτογενή τοµέα (θα βοηθήσει και στον περιορισµό του πληθωρισµού τροφίµων), στην εκπαίδευση, την υγεία και νέες µορφές επαγγελµατικών υπηρεσιών. Είναι επίσης ιδιαίτερα σηµαντικό να υπάρξει ένα πλάνο, για το τι είδους ξένες επενδύσεις στοχεύουµε και από ποιες χώρες.
Επιτακτική ανάγκη μεταρρυθμίσεων
Επιπλέον, είναι επιβεβληµένο να προχωρήσουν τάχιστα οι αναγκαίες µεταρρυθµίσεις, κυρίως αυτές που αφορούν στην τεχνολογική αναβάθµιση των κρατικών υπηρεσιών και την εξυπηρέτηση των επιχειρήσεων και των πολιτών. Είναι ιδιαίτερα σηµαντικό να διατηρηθεί η ανταγωνιστικότητα της χώρας σε ένα δύσκολο εξωτερικό περιβάλλον.
Την ίδια στιγµή, αν και ο κρατικός προϋπολογισµός είναι πλεονασµατικός, θα πρέπει να εξεταστούν οι τρόποι για καλύτερη διαχείριση των ανελαστικών δαπανών και η διοχέτευσή τους σε παραγωγικές µονάδες της οικονοµίας µε πολλαπλασιαστικό όφελος. Σηµειώνεται ότι, η κεντρική κυβέρνηση συνεχίζει να παρουσιάζει ελλείµµατα.
Τα φορολογικά έσοδα τόσο από έµµεσους αλλά και άµεσους φόρους ενισχύονται, απόρροια των αυξηµένων τιµών λόγω πληθωρισµού (ΦΠΑ) αλλά και της ενισχυµένης επιχειρηµατικής δραστηριότητας και µετεγκατάστασης στελεχών/υπαλλήλων ξένων εταιρειών στην Κύπρο (εταιρικός φόρος και φόρος εισοδήµατος).
Είναι µε ιδιαίτερο ενδιαφέρον που αναµένεται τη χρονιά που έρχεται, η ανακοίνωση µέτρων ή µερικών µέτρων που θα αφορούν τη φορολογική µεταρρύθµιση. Η φορολογία είναι ένα εργαλείο/µέσο που δίνει τη δυνατότητα καλύτερου διαµοιρασµού του πλούτου που δηµιουργείται και προώθησης των δηµοσιονοµικών και κοινωνικών πολιτικών µιας κυβέρνησης.
Η μεσαία τάξη και η Φρανκφούρτη
Θα πρέπει σταδιακά οι καλοί δηµοσιονοµικοί δείκτες να µεταφερθούν στην καθηµερινότητα των πολιτών, οι οποίοι αντιµετωπίζουν σηµαντικές δυσκολίες. Ακρίβεια, υψηλό κόστος στέγασης και υψηλά επιτόκια, συνθέτουν ένα µείγµα δυσκολιών και µείωσης του διαθέσιµου εισοδήµατος.
Πέραν των ατόµων που βρίσκονται εντός των κριτηρίων της επιδοµατικής πολιτικής του κράτους, υπάρχει η κατηγορία των πολιτών που συµπεριλαµβάνονται στη λεγόµενη µεσαία τάξη, η οποία αντιµετωπίζει σηµαντικές προκλήσεις και µέσα από την παραχώρηση φορολογικών εκπτώσεων και απαλλαγών, εντός δηµοσιονοµικών πλαισίων, θα µπορούσε να δει το διαθέσιµό της εισόδηµα να ενισχύεται.
Σηµαντικά αναµενόµενο γεγονός για την επόµενη χρονιά είναι η περαιτέρω χαλάρωση της νοµισµατικής πολιτικής από τις κεντρικές τράπεζες. Αυτό θα δώσει περισσότερη ρευστότητα στην αγορά και ο χρηµατοπιστωτικός τοµέας θα πρέπει να ενισχύσει τον ρόλο του ως χρηµατοδότης της οικονοµίας.
Αυτό είναι υψίστης σηµασίας για τη χώρα µας εφόσον, ελλείψει εναλλακτικών εργαλείων χρηµατοδότησης, ο δανεισµός αποτελεί το κύριο χρηµατοδοτικό εργαλείο. Φυσικά ο δανεισµός πρέπει να παρέχεται µέσα στα πλαίσια και κριτήρια που τίθενται από τους κανονισµούς της Κεντρικής Τράπεζας.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) έχει να διαχειριστεί την υποτονική ανάπτυξη του πυρήνα της Ευρωζώνης, µε τη Γαλλία και τη Γερµανία να αντιµετωπίζουν σηµαντικές προκλήσεις, την πτώση της ισοτιµίας του ευρώ και τις πιθανές νέες πληθωριστικές πιέσεις.
Το μεταβαλλόµενο εξωτερικό περιβάλλον
Την ίδια στιγµή η πιο µεγάλη παγκόσµια οικονοµία τον επόµενο χρόνο θα έχει νέο πρόεδρο, οπότε οι πολιτικές που θα εφαρµόσει ο κος Τραµπ θα επηρεάσουν τις εθνικές οικονοµίες, άλλες περισσότερο, άλλες λιγότερο.
Η επιβολή δασµών, η προσήλωση στα συµβατικά καύσιµα αντί στις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, η αναγκαιότητα για περιορισµό των ελλειµµάτων, το µεταναστευτικό, η «φιλική» διαχείριση των κρυπτονοµισµάτων και οι πολιτικές ενίσχυσης του δολαρίου ως το κύριο νόµισµα των διεθνών εµπορικών συναλλαγών, φαίνεται να είναι στις πολιτικές προθέσεις του νέου Αµερικανού προέδρου.
Επιπλέον ιδιαίτερο ενδιαφέρον εστιάζει το πώς θα διαχειριστεί το Ουκρανικό και το Μεσανατολικό, αλλά και γενικότερα τις γεωπολιτικές εντάσεις. Για παράδειγµα, πιθανή λήξη του Ουκρανικού ζητήµατος και σταδιακή απόσυρση των κυρώσεων και αντικυρώσεων θα δώσει άλλη ώθηση στην παγκόσµια οικονοµία και κυρίως στην ευρωπαϊκή, η οποία φαίνεται να είναι το κύριο θύµα των εξελίξεων.
Φυσικά ο παγκόσµιος οικονοµικός και πολιτικός χάρτης έχει αλλάξει και δύσκολα (θεωρείται αδύνατο) θα επανέλθει στην προ-ουκρανικού κατάσταση. Κίνα και Ρωσία θα συνεχίσουν να αναζητούν ενισχυµένο ρόλο, ενώ ακόµη δεν είναι ξεκάθαρο το πώς θα αντιδράσει η κινεζική κυβέρνηση αν ο κ. Τραµπ προχωρήσει, στην επιβολή «εξοντωτικών» δασµών στα κινεζικά προϊόντα.
Αντανακλαστικά σε εγρήγορση
Την ίδια στιγµή εξελίξεις αναµένονται στο Μεσανατολικό και γενικότερα στην περιοχή, κάτι που ενδεχοµένως να επηρεάσει και την Κύπρο, εφόσον σηµαντικό µέρος ξένων επενδύσεων προέρχεται από τις γειτονικές χώρες. Εξοµάλυνση της κατάστασης αναµένεται να δώσει ώθηση στις επιχειρηµατικές δραστηριότητες, ενώ η χώρα µας µπορεί να αποτελέσει τον διαµετακοµιστικό σταθµό σε οποιεσδήποτε προσπάθειες ανοικοδόµησης περιοχών.
Οι αλλαγές στο εξωτερικό περιβάλλον δηµιουργούν προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες, το ζητούµενο είναι να υπάρχουν καλά αντανακλαστικά και να λαµβάνονται γρήγορες αποφάσεις. Θα πρέπει να κτίσουµε στα θετικά και τα καλά δηµοσιονοµικά το επιτρέπουν.
Εκσυγχρονισµός των υπηρεσιών, φιλική φορολογική µεταρρύθµιση, µε στήριξη και των κυπριακών επιχειρήσεων και επαγγελµατιών, προσέλκυση επενδύσεων µε πολλαπλασιαστικά και οριζόντια οφέλη, ενίσχυση του ανταγωνισµού και βελτίωση της καθηµερινότητας των πολιτών, µέσα από στοχευµένη κοινωνική πολιτική, πρέπει να είναι οι προτεραιότητες για το επόµενο έτος.
Διαβάστε επίσης: 2025 ενόψει: Τα καυτά ερωτήματα για τις αγορές