Συνέντευξη στην Ευδοκία Παπαδοπούλου
Δυναμικό... comeback φαίνεται να κάνουν το τελευταίο διάστημα τα ταξιδιωτικά πρακτορεία, αφού ολοένα και περισσότεροι δυνητικοί ταξιδιώτες καταφεύγουν στους επαγγελματίες του κλάδου για την οργάνωση των διακοπών τους. Σύμφωνα μάλιστα, με την Euromonitor International, η ζήτηση για τα πακέτα διακοπών αναμένεται να αυξηθεί διεθνώς κατά τουλάχιστον 11% φέτος, ενώ η Ευρώπη προσεγγίζει ήδη τα επίπεδα προ πανδημίας. Σε συνέντευξή του στο Economy Today, ο επίτιμος πρόεδρος του Συνδέσμου Ταξιδιωτικών Πρακτόρων (ACTA), Άκης Κελεπέσιης, αναλύει τους λόγους πίσω από το φαινόμενο, εξηγώντας πώς οι εταιρείες «απαντούν» στον ανταγωνισμό του διαδικτύου και γιατί η πανδημία λειτούργησε προς όφελός τους. Αποκαλύπτει ακόμη, το κατά πόσον οι Κύπριοι ακολουθούν όσα επιτάσσουν οι διεθνείς τάσεις.
Ο κ. Κελεπέσιης μιλά επίσης, για τις προκλήσεις που δημιουργούν οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή μας και περιγράφει πως η κυπριακή Tουριστική Bιομηχανία «έφαγε ξύλο» στο παρελθόν και ξέρει να αντιδρά. Προειδοποιεί ωστόσο, πως δεν θα παραμείνει αλώβητη μπροστά στο ενδεχόμενο γενικής ανάφλεξης, ενώ επισημαίνει γιατί οι κρουαζιέρες αποδείχθηκαν. αδύναμος κρίκος. Παραθέτει τέλος, τις δικές του εκτιμήσεις ενόψει της φετινής καλοκαιρινής σεζόν και εστιάζοντας στο κύμα της ακρίβειας, απαντά πώς επηρεάζει τις τιμές των ταξιδιωτικών πακέτων και τις επιλογές των τουριστών. Επιπρόσθετα, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 70 χρόνων από την ίδρυση του συνδέσμου, κάνει μία αναδρομή στο χθες και μοιράζεται μαζί μας τις αλλαγές στη συμπεριφορά των Κυπρίων ταξιδιωτών με την πάροδο του χρόνου.
Φέτος συμπληρώνονται 70 χρόνια από την ίδρυση του Συνδέσμου Ταξιδιωτικών Πρακτόρων. Πώς αξιολογείτε τη δράση του;
Ο Σύνδεσμος Ταξιδιωτικών Πρακτόρων είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τον Τουριστικό κλάδο, με τη λειτουργία του να προϋπάρχει μάλιστα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τα πρώτα χρόνια τα μέλη του μόλις που άγγιζαν τα 10, την ώρα που σήμερα, περίπου 200 ταξιδιωτικά πρακτορεία βρίσκονται κάτω από την ομπρέλα του. Κάποτε μάλιστα, έφταναν τα 400. Το έργο που επιτέλεσε αυτά τα 70 χρόνια ήταν πολύ σημαντικό, κυρίως ως προς την ανάπτυξη και τη βελτίωση του τουριστικού προϊόντος της Κύπρου. Ως σύνδεσμος συνέβαλε τα μέγιστα στο να τοποθετηθεί η χώρα μας στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη και να αριθμεί σήμερα 4 εκατομμύρια επισκέπτες, συνδράμοντας παράλληλα, μεταξύ άλλων, στην ανάπτυξη του υγιούς ανταγωνισμού στην Κύπρο, τη βελτίωση νομοθεσιών, την προστασία των Κυπρίων ταξιδιωτών στο εξωτερικό και σε πολλά ακόμη πράγματα. Με λίγα λόγια, μέσα από την ιστορία, το έργο του συνδέσμου αποδεικνύεται πολλαπλό και πάρα πολύ δυνατό.
Τότε Vs Τώρα
Περιγράψετε μας την εξέλιξη στις προτιμήσεις των Κυπρίων. Ποιες αλλαγές εντοπίζετε κατά την πάροδο των ετών;
Στα 40 χρόνια που είμαι στον κλάδο, έχοντας εμπειρία και στην Ελλάδα και την Κύπρο, εκείνο που φέρνω στη μνήμη μου είναι πως οι Κύπριοι ταξιδιώτες στο παρελθόν πραγματοποιούσαν μεγάλα ταξίδια, πολυήμερα, κυρίως με πλοία. Τότε, ταξίδευαν εκτός Κύπρου μία φορά τον χρόνο, για 12 και 15 ημέρες, κυρίως έκαναν τον γύρο της Ελλάδας ή πήγαιναν σε προσκυνήματα. Το ταξίδι τους γινόταν μία φορά και ήταν μεγάλο σε διάρκεια. Με την πάροδο του χρόνου όταν εισήλθαν και οι γυναίκες στην αγορά εργασίας και θεσπίστηκε το πενθήμερο, τα ταξίδια άρχισαν να μικραίνουν σε διάρκεια και να αυξάνονται σε αριθμό. Αυτή θα έλεγα πως είναι και η πιο έντονη διαφορά. Σε σχέση με άλλες πτυχές, σίγουρα έχει διευρυνθεί το φάσμα των επιλογών. Εντάχθηκαν δηλαδή, νέες μορφές όπως τα ταξίδια εμπειρίας ή ταξίδια που έχουν ένα σκοπό, δηλαδή μία συναυλία ή ένα αθλητικό γεγονός, ωστόσο, αυτά ήρθαν μεταγενέστερα. Η μεγάλη διαφορά, εντοπίζεται γύρω στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Όταν τα ταξίδια άρχισαν να γίνονται πιο πολλά και να διαρκούν λιγότερο, κάτι στο οποίο βοήθησε ιδιαίτερα η πενθήμερη εργασία.
«Φάγαμε ξύλο», ξέρουμε να αντιδρούμε
Διανύουμε μία περίοδο έντονων γεωπολιτικών εξελίξεων που χαρακτηρίζεται από συρράξεις στην περιοχή μας. Ποιες θεωρείτε πως θα είναι οι επιπτώσεις για τη φετινή καλοκαιρινή περίοδο;
Αυτά που ζούμε σήμερα δεν είναι πρωτοφανή, μιλάω βέβαια και πάλι μέσα από την εμπειρία μου. Τώρα ζούμε κάποιες στιγμές τις οποίες πιθανότατα τις έχουμε ξαναζήσει και σε προηγούμενα χρόνια, ίσως σε διαφορετική μορφή. Η ζωή επαναλαμβάνεται όσον αφορά τις γεωπολιτικές εξελίξεις και πώς εμείς, οι εμπλεκόμενοι της Tουριστικής Bιομηχανίας, αντιδρούμε. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Το 1991, όταν βρισκόταν σε εξέλιξη ο πόλεμος του Κόλπου, το Aεροδρόμιο της Λάρνακας είχε παραμείνει κλειστό για πάνω από ένα μήνα, λόγω των απειλών που υπήρχαν για ενδεχόμενο χτύπημα στις βρετανικές Βάσεις. Ήταν μία πολύ σοβαρή -τεραστίων διαστάσεων- εξέλιξη, την οποία έπρεπε να διαχειριστούμε την τότε εποχή.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, δεχόμουν συχνά ερωτήσεις από δημοσιογράφους για την «πρωτόγνωρη» κατάσταση που ζούσαμε με το κλείσιμο των αεροδρομίων και πάντοτε τους έλεγα πως δεν ήταν η πρώτη φορά. Όλα αυτά τα αναφέρω για να δείξω πως η Τουριστική Βιομηχανία «έφαγε ξύλο» στο παρελθόν, όπως θα λέγαμε στην καθομιλουμένη και μάθαμε να αντιδρούμε ανάλογα. Προσπαθούμε όταν υπάρχει κάπου ανάφλεξη, όπως για παράδειγμα, με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία πριν από δύο χρόνια, να το αντιμετωπίζουμε. Οι χώρες αυτές ήταν δύο σημαντικές αγορές όσον αφορά τον τουρισμό, αλλά και για τα ταξίδια των Κυπρίων, ειδικά προς τη Ρωσία. Άλλη περίπτωση είναι το Ισραήλ, μία χώρα στην οποία κατά διαστήματα παρατηρούνται «αναφλέξεις». Τον Οκτώβριο σταμάτησαν τα ταξίδια προς το Ισραήλ ή και σε κάποιες άλλες γειτονικές χώρες που εν μέρει επηρεάστηκαν. Όπως τότε, έτσι και τώρα, τα διαχειριζόμαστε. Σίγουρα, από οικονομικής πλευράς δημιουργούνται κάποιες ζημιές. Το σημαντικό όμως, είναι να αντιδρούμε και να προσπαθούμε να διοχετεύσουμε τον κόσμο σε άλλους προορισμούς.
Οι κρουαζιέρες, ο αδύναμος κρίκος
Επηρεάστηκαν, ωστόσο, συνεργασίες με διεθνείς διοργανωτές ταξιδιών;
Πάντοτε όταν αρχίζει μία κρίση, υπάρχει μία συνεννόηση, γίνεται δηλαδή, μία εκτίμηση της κατάστασης. Σ’ αυτή την περίπτωση, εκτιμούμε πως η Κύπρος δεν επηρεάζεται από τον Οκτώβριο και μέχρι σήμερα από τα γεγονότα που εκτυλίσσονται στην περιοχή μας ή από άλλα μεμονωμένα γεγονότα που ενδεχομένως να προκύψουν. Αν θα υπάρξει όμως γενική ανάφλεξη, να είστε βέβαιοι πως θα μας επηρεάσει. Τη δεδομένη στιγμή όμως, η Κύπρος ως τουριστικός προορισμός δεν επηρεάζεται.
Ένας τομέας που σίγουρα έχει επηρεαστεί είναι οι κρουαζιέρες και θα σας εξηγήσω γιατί. Τα κρουαζιερόπλοια ξεκίνησαν να δραστηριοποιούνται τα τελευταία δύο χρόνια στο Λιμάνι Λεμεσού, το οποίο λειτουργεί ως Λιμάνι Επιβίβασης. Εδώ θα κάνω μία παρένθεση, γιατί θέλω να τονίσω ότι είναι πολύ σημαντικό ως κράτος να διαθέτουμε ένα λιμάνι στο οποίο επιβιβάζεται κόσμος στα κρουαζιερόπλοια και δεν αποβιβάζεται μόνο. Είχαμε δύο εταιρείες, την Royal Carribean και την MSC Cruises -που διαθέτουν μεγάλα κρουαζιερόπλοια πολυτελείας, χωρητικότητας πέραν των 3.000 επιβατών- τα οποία όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στη Λωρίδα της Γάζας σταμάτησαν να έρχονται. Ο λόγος ήταν, όχι γιατί η Κύπρος δεν ήταν ασφαλής προορισμός, αλλά γιατί τα πλοία είχαν επίσης, ως λιμάνια επιβίβασης τα Λιμάνια του Ισραήλ, της Τουρκίας και του Πειραιά. Το 70% των επιβιβάσεων από αυτά τα λιμάνια, προερχόταν από το Ισραήλ. Αφαιρώντας συνεπώς, το Ισραήλ ως προορισμό και περιορίζοντας τα ταξίδια από εκεί λόγω της κατάστασης, τα πλοία εγκατέλειψαν την περιοχή, καθώς θα είχαν ζημιές. Αντιλαμβάνεστε πως όταν το 70% των επιβατών προέρχεται από μία χώρα, τότε καμία εταιρεία δεν θα συνεχίσει προκειμένου να μη χάσει το 30%. Η Κύπρος αυτή τη στιγμή παραμένει ασφαλής προορισμός, γι’ αυτό και βλέπουμε τις αφίξεις να συνεχίζονται κανονικά στα αεροδρόμια μας. Εκτιμούμε τις καταστάσεις και δρούμε ανάλογα με πρώτιστο στόχο η Κύπρος να παραμένει στον τουριστικό χάρτη.
Κερδίζουν έδαφος τα ταξιδιωτικά για δύο λόγους
Τα τελευταία χρόνια πολλοί δυνητικοί ταξιδιώτες χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, διαμορφώνοντας οι ίδιοι τις διακοπές τους. Ωστόσο, διαπιστώνεται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο στροφή στη ζήτηση για πακέτα διακοπών μέσω ταξιδιωτικών πρακτορείων. Γιατί θεωρείτε πώς συμβαίνει αυτό; Οι Κύπριοι ακολουθούν αυτή την τάση;
Κάτι παρόμοιο είχε συμβεί και στις ΗΠΑ περί τα τέλη της δεκαετίας του ’90, αρχές του 2000. Τότε, οι κρατήσεις στο διαδίκτυο έτρεχαν σε μεγάλους ρυθμούς. Κάποια στιγμή σταθεροποιήθηκαν και ακολούθως, βίωσαν κάμψη, με τον κόσμο να στρέφεται εκ νέου προς τα ταξιδιωτικά γραφεία. Το ίδιο συνέβη τα τελευταία χρόνια τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην Κύπρο. Ακόμα και οι νέοι που, θεωρητικά μπορεί να είναι πιο εξοικειωμένοι με το διαδίκτυο, στρέφονται προς τα ταξιδιωτικά πρακτορεία. Είναι δύο οι βασικοί λόγοι. Ο πρώτος λόγος είναι ότι και τα ταξιδιωτικά γραφεία και οι διοργανωτές ταξιδιών, αναβαθμίστηκαν τεχνολογικά. Για παράδειγμα, ο δυνητικός ταξιδιώτης μπορεί πλέον να διαμορφώσει το πακέτο διακοπών του και μέσα από την ιστοσελίδα ενός ταξιδιωτικού πρακτορείου, χωρίς να χρειαστεί να μεταβεί στα γραφεία του. Δεύτερος και πολύ σημαντικός λόγος που οδήγησε αρκετούς να στραφούν εκ νέου στους τοπικούς πράκτορες, είναι τα πολλά προβλήματα που προκύπτουν όταν κάποιος προβαίνει σε διάφορες κρατήσεις, ατομικά, μέσω διαδικτύου και που δεν είναι εύκολο να τα διαχειριστεί.
Υπάρχουν πολλά τέτοια παραδείγματα με περιπτώσεις ανθρώπων που βρέθηκαν στο εξωτερικό, έχοντας διευθετήσει μόνοι τους εισιτήρια, διαμονή και ούτω καθεξής και ακολούθως, συνέβησαν αναποδιές, με τους ίδιους να καταλήγουν να αναζητούν μάταια το δίκαιό τους. Όταν υπάρχει ο ταξιδιωτικός πράκτορας, ο ταξιδιώτης ξέρει ποια πόρτα θα κτυπήσει. Έχουν συμβεί πολλά σε πάρα πολύ κόσμο. Επομένως ναι, διαπιστώνουμε πως η τάση αυτή παρατηρείται και ανάμεσα στους Κύπριους, ιδιαίτερα μετά την πανδημία του Covid-19. Θεωρώ πως τότε ήταν που οι Κύπριοι μάς «είδαν» και διαδικτυακά, όταν βρήκαν τον χρόνο να περιηγηθούν ψηφιακά. Άρα, ανακεφαλαιώνοντας, υπάρχουν δύο σκέλη. Η τεχνολογική αναβάθμιση και το γεγονός πως τα παράπονα δεν μπορούν να επιλυθούν από τις ξένες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο διαδίκτυο, ενώ εμείς μπορούμε να τα επιλύσουμε.
Δηλαδή πώς σας ωφέλεσε η πανδημία;
Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη πως τα ταξιδιωτικά γραφεία της Κύπρου δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να ανταγωνιστούν σε προωθητικό επίπεδο, είτε στο διαδίκτυο, είτε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τις μεγάλες διεθνείς πλατφόρμες ταξιδιών. Οπόταν πιστεύω πως όταν ο κόσμος είχε την ευκαιρία να ασχοληθεί περισσότερο, αυτό βοήθησε στο να μας «εντοπίσει».
Μικρές αυξήσεις, όλα οκ... για την ώρα
Το κύμα ακρίβειας επηρεάζει τα ταξίδια των Κύπριων; Παρατηρούνται αλλαγές σε σχέση με τα πακέτα που επιλέγουν για τις διακοπές τους;
Για να είμαι ειλικρινής, δεν θα έλεγα πως έχουμε δει δραστικές διαφοροποιήσεις. Σίγουρα, όμως, η ακρίβεια υπάρχει, αυτό είναι δεδομένο. Υπάρχουν για παράδειγμα, πακέτα για κάποιους προορισμούς που η αύξηση στην τιμή τους αγγίζει ακόμη και το 8%. Οι κρατήσεις, ωστόσο, αυτή την περίοδο ενόψει της καλοκαιρινής σεζόν βρίσκονται ήδη γύρω στο 25%. Δεν είδαμε δηλαδή τον κόσμο να έχει «φοβηθεί» τις μεταβολές του 5% ή του 7% που μπορεί να υπάρχουν σε κάποια πακέτα. Δεν λειτούργησαν αποτρεπτικά. Ενδεικτικά, ένα πακέτο το οποίο ήταν λόγου χάριν στα €600 και σήμερα είναι στα €630 ή ένα άλλο που παλαιότερα ήταν €1.000 και πλέον ανήλθε στα €1.070 δεν επηρέασε τους δυνητικούς ταξιδιώτες σε βαθμό που να αναβάλουν τα πλάνα τους. Ο Κύπριος θα πάει ταξίδι, θα κάνει τη «θυσία» του. Ίσως βέβαια και να βιώνουμε ακόμη την επίδραση της πανδημίας και τα δύο χρόνια που ήμασταν «υπό περιορισμό». Προσωπικά, εκτιμώ πως το κεφάλαιο «ακρίβεια» δεν θα μας επηρεάσει ιδιαίτερα φέτος, όσον αφορά τα ταξίδια. Αναμφίβολα όμως, εάν οι πληθωριστικές πιέσεις συνεχιστούν, την επόμενη χρονιά θα έχουμε πρόβλημα.
Παρόλα αυτά, έχουν σημειωθεί κάποιες αυξήσεις στις τιμές των ταξιδιωτικών πακέτων. Πώς δηλαδή έχει διαφοροποιηθεί η εικόνα σε σύγκριση με πριν από μία δεκαετία;
Μέχρι και το 2023 οι τιμές των ταξιδιωτικών πακέτων παρέμεναν στα ίδια επίπεδα με το 2018 και το 2019. Τέλη του 2021, αρχές του 2022, η αγορά άνοιγε σταδιακά, ενώ υπήρχε ο φόβος ότι μπορεί να ξανά έκλεινε, με αποτέλεσμα να μην υπάρξει αξιοσημείωτη αύξηση μετά την πανδημία. Από τον Σεπτέμβριο του 2022 και έπειτα πάτησε «γκάζι» γενικότερα, η Τουριστική Βιομηχανία και τότε ήταν φυσικά, που διαφάνηκε και το μεγάλο πρόβλημα με την έλλειψη του Aνθρώπινου Δυναμικού. Σε ό,τι αφορά τις τιμές, η διαφορά παρατηρείται φέτος και οι λόγοι είναι δύο. Ο πρώτος είναι οι πληθωριστικές τάσεις που επικρατούν σε όλη την Ευρώπη και που επηρεάζουν όλα σχεδόν τα προϊόντα, όχι μόνο τα ταξίδια. Ο δεύτερος που αφορά ειδικά, την Τουριστική Βιομηχανία είναι τα προβλήματα που προέκυψαν με τις αεροπορικές εταιρείες και συγκεκριμένα, την Airbus και την Boeing. Το γεγονός πως ένας αριθμός αεροπλάνων καθηλώθηκε, είχε ως αποτέλεσμα τα αεροπλάνα που αυτή τη στιγμή βρίσκονται στον «αέρα» να είναι λιγότερα σε σύγκριση με πέρυσι. Επομένως, οι διαθέσιμες θέσεις είναι λιγότερες, οι πληρότητες ψηλότερες και άρα πιο ψηλές οι τιμές.
Ελλάς το μεγαλείο σου
Ποιες είναι οι δημοφιλέστερες επιλογές των Κυπρίων ως προς τον τύπο διακοπών που αναζητούν;
Η αλήθεια είναι πως η Ελλάδα αποτελεί διαχρονικά τη δημοφιλέστερη επιλογή για τη συντριπτική πλειοψηφία των Κυπρίων ταξιδιωτών. Ειδικότερα, την καλοκαιρινή περίοδο τα ελληνικά νησιά κερδίζουν κατά κράτος κάθε άλλο προορισμό. Είναι φαινόμενο επαναλαμβανόμενο. Οι περισσότεροι επιθυμούν να περάσουν τις διακοπές τους σε ένα ξενοδοχείο, να ξεκουραστούν, να κολυμπήσουν. Αυτό κυρίως συμβαίνει επειδή έχουν τη δυνατότητα τούς υπόλοιπους μήνες του χρόνου να κάνουν μικρότερης διάρκειας ταξίδια σε άλλους ευρωπαϊκούς προορισμούς. Βέβαια, αυτό διαφέρει αναλόγως και των ηλικιών. Για παράδειγμα, οι μεγαλύτεροι -από 60 ετών και άνω- που ταξιδεύουν κατά κύριο λόγο μία φορά τον χρόνο, είναι πιο πιθανόν να επιλέξουν ένα οργανωμένο ταξίδι, με ξεναγό, όπως είναι ο γύρος της Ιταλίας ή της Ελλάδας. Οι πιο νεαροί, οι οποίοι μπορεί να ταξιδεύουν συχνότερα, πάλι ψηφίζουν Ελλάδα για τις καλοκαιρινές τους διακοπές. Υπάρχουν φυσικά και οι ταξιδιώτες με πιο εξειδικευμένες προτιμήσεις, όπως είναι οι νιόπαντροι που αναζητούν επιλογές για μήνα του μέλιτος ή νέοι που μπορεί να επιλέγουν πιο μακρινούς προορισμούς ανά περιόδους, όμως εδώ πάλι υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα και με την εισοδηματική κατάσταση.
Ταξιδεύουν όμως οι Κύπριοι
Φυσικά, αλλά πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με τους αριθμούς. Πέρσι για παράδειγμα, καταγράφηκαν συνολικά περίπου 1.600.000 ταξίδια Κυπρίων. Αριθμός διπλάσιος από τον πληθυσμό της Κύπρου. Ενδεχομένως, το σύνολο των ταξιδιών να πραγματοποιήθηκε μόνο από το 45% - 50% του πληθυσμού που μπορεί να ταξίδεψε 3 ή 4 φορές την ίδια χρονιά, είτε για επαγγελματικούς λόγους, είτε για ψυχαγωγία. Παράλληλα, σε αυτό το νούμερο συνυπολογίζονται και τα ταξίδια των φοιτητών, τα ταξίδια υγείας, υπάρχουν πολλοί παράγοντες. Από αυτά τα ταξίδια μερικές δεκάδες ή λίγες εκατοντάδες αφορούν μακρινούς προορισμούς, που ας μην ξεχνάμε πως μπορεί να κοστίζουν και μερικές χιλιάδες ευρώ, μιλάμε για πολύ μικρούς αριθμούς. Οι περισσότεροι στο τέλος καταλαγιάζουν προς την Ελλάδα.
Διαβάστε επίσης: Κατεβαίνουν Λάρνακα, παραθερίζουν Κερύνεια - Στις 300.000 οι διαρροές τουριστών στα κατεχόμενα