Του Μαρίνου Παυλικκά
Η πανδημία του COVID-19 παρά τις μεγάλες αλλαγές που έχει επιφέρει στην καθημερινότητά μας, έχει προκαλέσει και τεράστιες αλλαγές σε ολόκληρη την τουριστική βιομηχανία. Η μετά την πανδημία εποχή για τον τουρισμό, έχει δημιουργήσει αφενός τεράστιες ευκαιρίες αλλά αφετέρου και σωρεία προβλημάτων στο παρεχόμενο προϊόν.
Ο νέος τρόπος με τον οποίο οι ταξιδιώτες επιλέγουν τους προορισμούς τους, η νέα ψηφιακή εποχή που έχουν δημιουργήσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και εσχάτως το metaverse, ο υπερ-τουρισμός, οι συνθήκες εργασίας των εργαζομένων στον τομέα του τουρισμού σε συνδυασμό με τον πολύ μεγάλο αριθμό θέσεων εργασίας που χάθηκαν εν μέσω πανδημίας, η ολοένα μεγαλύτερη ανάγκη για αειφόρο τουρισμό, καθώς και οι κλυδωνισμοί στην παγκόσμια οικονομία εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία, όλα αυτά έχουν αλλάξει ολότελα ολόκληρη τη βιομηχανία του ταξιδιού και της φιλοξενίας.
Το θέμα είναι εάν η χώρα μας καθώς και οι παράγοντες της βιομηχανίας είναι έτοιμοι να αποδεχθούν και να εφαρμόσουν αυτές τις νέες αλλαγές ή αν θα διακινδυνεύσουν να αποτελέσουν μία παρωχημένη κατηγορία στην ολοένα εναλλασσόμενη και γοργά αναπτυσσόμενη βαριά βιομηχανία του τουρισμού.
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΑ ΠΡΟ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ
Σύμφωνα με το πιο πρόσφατο βαρόμετρο του Παγκοσμίου Οργανισμού Τουρισμού, η επιστροφή στην κανονικότητα μετά την πανδημία για την τουριστική βιομηχανία, καθώς και οι αλλαγές οι οποίες σημειώνονται στον τομέα, είναι ήδη εμφανείς. Ήδη οι τουριστικές αφίξεις έχουν φτάσει στο 80% της προ της πανδημίας εποχής για το πρώτο τέταρτο του έτους και 20% λιγότερες σε σχέση με τα επίπεδα του 2019. Η φετινή χρονιά συγκριτικά με ολόκληρο το 2022 έχει σημειώσει 66% ανάκτηση των ταξιδιωτικών ροών, με την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή να έχουν τα καλύτερα αποτελέσματα προσέλκυσης τουρισμού. Ο τουρισμός παγκόσμια σημείωσε αύξηση κατά 86% το πρώτο τέταρτο του 2023 συγκριτικά με την περσινή περίοδο, ενώ 235 εκατομμύρια τουρίστες έχουν ταξιδέψει ανά το παγκόσμιο τους πρώτους τρεις μήνες του έτους.
Όσον αφορά στις περιοχές τις οποίες οι ταξιδιώτες προτιμούν να επισκέπτονται, η Μέση Ανατολή είδε τη μεγαλύτερη αύξηση ροών και είναι η πρώτη περιοχή η οποία έχει ανακτήσει τις προ της πανδημίας τουριστικές ροές μέχρι τον Απρίλιο. Η Ευρώπη από την πλευρά της, έφθασε στο 90% της ανάκτησης των τουριστικών επισκέψεων κατά το πρώτο τετράμηνο, η Αφρική το 88%, η Αμερικανική Ήπειρος το 85% ενώ η Ασία το 54%.
Το Βαρόμετρο του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Μάιο κατέδειξε ότι το 70% των επαγγελματιών του κλάδου πιστεύει ότι σημαντικότερος παράγοντας για την ανάκαμψη της βιομηχανίας είναι το οικονομικό περιβάλλον, 62% των ερωτηθέντων υποστηρίζει ότι η ανάκαμψη εξαρτάται από το υψηλότερο κόστος μετακίνησης και διαμονής, το 31% απάντησε ότι σημαντικότερος παράγοντας είναι οι περιορισμοί στα ταξίδια, το 25% επισήμανε τον πόλεμο στην Ουκρανία, το 23% τόνισε την ύπαρξη χαμηλής εμπιστοσύνης από πλευράς του καταναλωτή, το 21% υποστήριξε ότι κύριος παράγοντας είναι η συμφόρηση που παρατηρείται στα αεροδρόμια, σε συνδυασμό με τις καθυστερήσεις ή και ακυρώσεις πτήσεων, το 18% κατέδειξε ως παράγοντα την έλλειψη προσωπικού, ενώ μόλις το 8% αναφέρθηκε στον παράγοντα πανδημία.
Από την άλλη, χαρακτηριστικό της υπό ανάκαμψη εικόνας που παρατηρείται κατά τη φετινή χρονιά είναι το γεγονός ότι όταν οι ερωτηθέντες κλήθηκαν να απαντήσουν στο πότε υπολογίζουν ότι θα επιτευχθεί η επιστροφή σε προ της πανδημίας επίπεδα για τον τουρισμό στη χώρα τους, η πλειοψηφία, δηλαδή το 38%, απάντησε ότι αυτό θα γίνει το 2024. Το 11% απάντησε ότι ήδη έχουν επιτευχθεί οι αριθμοί, το 28% ότι η ανάκαμψη θα επέλθει μέχρι το τέλος του 2023 και το 23% βλέπει ότι η ανάκαμψη θα είναι εφικτή το 2025 ή αργότερα.
Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ
Σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία, οι αφίξεις περιηγητών κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023 δείχνουν μια πολύ αισιόδοξη εικόνα ως προς την ανάκαμψη του τουρισμού καθώς βρισκόμαστε μόλις 17.333 αφίξεις πίσω σε σχέση με το 2019.
Συγκεκριμένα, το πρώτο εξάμηνο του 2023 έχουν καταγραφεί 1.613.690 αφίξεις σε σχέση με 1.631.023 το 2019. Πάντως ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι τη μεγαλύτερη συμβολή στην ανάκαμψη είχε η χειμερινή και εαρινή περίοδος και δη το πρώτο τετράμηνο του έτους παρά η καλοκαιρινή περίοδος, κάτι που καταδεικνύει και ώθηση προς την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Συγκεκριμένα, από τον Ιανουάριο μέχρι και τον Απρίλιο της φετινής χρονιάς καταγράφηκαν 736.629 αφίξεις τουριστών, σε σχέση με 686.603 κατά το 2019. Ο Ιούνιος ήταν κατά πολύ μειωμένος σε σχέση με τα προ της πανδημίας επίπεδα, αφού καταγράφηκαν 456.985 αφίξεις περιηγητών σε σχέση με 509.662 τον ίδιο μήνα του 2019.
Το Ηνωμένο Βασίλειο παραμένει η σημαντικότερη αγορά με ανεπαίσθητες απώλειες, ενώ η απώλεια της ρωσικής αγοράς φαίνεται να αναπληρώνεται σταδιακά με αυξήσεις ροών από χώρες όπως η Πολωνία, η Γερμανία και η Ελλάδα, ενώ Ισραήλ και Σουηδία φαίνεται να έχουν σταθεροποιήσει τις αφίξεις σε επίπεδα 2019.
Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Τουρισμού (European Travel Commission), που έχει δημοσιευτεί αυτό τον μήνα, επισημαίνει, παράλληλα, ότι προορισμοί οι οποίοι είχαν μεγάλη εξάρτηση από τη ρωσική αγορά, όπως η Φινλανδία, η Λετονία και η Κύπρος, εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τις συνέπειες των κυρώσεων στις πτήσεις που έχει επιβάλει η Ευρωπαϊκή Ένωση στη Ρωσία, με την Τουρκία να έχει μετατραπεί στον πιο δημοφιλή προορισμό για τους Ρώσους τουρίστες.
Πάντως η έκθεση του ETC, καταγράφοντας τα στατιστικά των πτήσεων σε σχέση με το 2019, καταδεικνύει ότι η Κύπρος βρίσκεται στην πρώτη θέση από όλες τις χώρες της Ευρώπης όσον αφορά την αύξηση πτήσεων σε σχέση με την προ πανδημίας περίοδο (2019), με την Ελλάδα να βρίσκεται στη δεύτερη θέση και τη Σερβία στην τρίτη.
ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ
Η έκθεση του Παγκοσμίου Συμβουλίου Τουρισμού (WTTC) που εκδόθηκε κατά τη δεύτερη χρονιά της πανδημίας, κατέδειξε τις νέες τάσεις που θα επικρατήσουν τα επόμενα χρόνια στα ταξίδια και στην τουριστική κίνηση, επισημαίνοντας ότι αν και τα ταξίδια ανακάμπτουν, εντούτοις οι προορισμοί πρέπει να αποκτήσουν μία πιο βιώσιμη ταυτότητα. Μία εκ των τάσεων που έχει διαμορφωθεί εξαιτίας, κυρίως, της πανδημίας είναι η αύξηση του ενδιαφέροντος για εξερεύνηση μη δημοφιλών προορισμών καθώς και της φύσης γενικότερα. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, μεγάλο μέρος των ταξιδιωτών έχουν αφοσιωθεί περισσότερο στη βιωσιμότητα, κάτι το οποίο φαίνεται να αναζητούν στα ταξίδια τους. Παράλληλα, το lockdown φαίνεται να προκάλεσε περισσότερο ενδιαφέρον στην ευεξία και γενικότερα στην υγεία, ωθώντας τους καταναλωτές να αναζητούν περαιτέρω εμπειρίες ευεξίας.
Κατά το τέλος της πανδημίας η πρώτη τάση που είχε διαμορφωθεί κυρίως λόγω της ανάγκης του ανθρώπου για ταξίδια, ήταν οι εγχώριες διακοπές. Ωστόσο, καθώς αυτό σταδιακά φαίνεται να διαφοροποιείται με ολοένα και περισσότερα ταξίδια στο εξωτερικό και επιστροφή στην κανονικότητα, η τάση η οποία φαίνεται να παρατηρείται σύμφωνα και με το WTTC είναι οι διαμονές για περισσότερες ημέρες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, ενώ το 2019 η μέση διάρκεια ταξιδιού ήταν 9,22 ημέρες, από το 2021 πάνω από το 52% των ταξιδιωτών δήλωσαν προτίμηση για μεγαλύτερη διαμονή με έναν στους τέσσερις (26%) να δείχνουν προτίμηση σε περισσότερες από δέκα ημέρες διανυκτέρευσης. Παράλληλα, αύξηση φαίνεται να καταγράφει και το «Bleisure» ή «Workcations» ή «Flexcations», τα υβριδικά, δηλαδή, μοντέλα ταξιδιού με πολλούς είτε να συνδυάζουν ένα επαγγελματικό ταξίδι με διακοπές, είτε ένα μεγάλο μέρος ανθρώπων οι οποίοι εργάζονται εξ αποστάσεως, να έχουν την ευκαιρία να εργάζονται από τον προορισμό της επιλογής τους.
Η έκθεση του Παγκόσμιου Συμβουλίου Τουρισμού είχε καταδείξει ότι οι αβέβαιοι και συνεχώς μεταβαλλόμενοι ταξιδιωτικοί προορισμοί είχαν ως αποτέλεσμα να διαφοροποιήσουν και τις συνήθειες των ταξιδιωτών όσον αφορά τις κρατήσεις, αφού όλο και λιγότεροι φαίνεται να είναι πρόθυμοι να κάνουν κράτηση μήνες νωρίτερα, ενώ αναζητούν όλο και περισσότερο ευέλικτες κρατήσεις. Ως αποτέλεσμα, αεροπορικές εταιρείες, ξενοδοχεία και άλλοι ταξιδιωτικοί πάροχοι αναγκάστηκαν να προσαρμόσουν τις πολιτικές ακύρωσής τους ούτως ώστε να προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις των καταναλωτών. Σε μία μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2022 και την οποία επικαλείται το WTTC, το 76% των ταξιδιωτών δήλωσαν ότι προτιμούν να κάνουν κράτηση σε ξενοδοχείο με ευέλικτη πολιτική ακύρωσης και επιστροφής χρημάτων. Το ίδιο ισχύει και για τις πτήσεις με το 58% των ερωτηθέντων σε παγκόσμια έρευνα του Skyscanner να δηλώνει ότι προτιμά την κράτηση πτήσεων με ευέλικτη πολιτική ακύρωσης ή αλλαγής ημερομηνιών. Όσον αφορά στην Ευρώπη, 89% των ταξιδιωτών σε Ισπανία, 84% σε Ηνωμένο Βασίλειο και 87% σε Γαλλία ανέφεραν ότι οι ευέλικτες πολιτικές ακύρωσης, επανακράτησης ή επιστροφής χρημάτων είναι σημαντικότερες τώρα απ’ ό,τι πριν την περίοδο της πανδημίας.
Οι σύγχρονοι ταξιδιώτες φαίνεται να αναζητούν περισσότερο την περιπέτεια, τις ανακαλύψεις καθώς και μια φυσιολατρία στην τάση των ταξιδιωτικών προορισμών που επιλέγουν. Η έκθεση του WTTC επισημαίνει ότι 40% των ταξιδιωτών επιλέγει να εξερευνήσει άγνωστους προορισμούς. Αποτελέσματα έρευνας του 2021 υπογραμμίζει ότι οι Ευρωπαίοι με βραχυπρόθεσμο ταξιδιωτικό σχεδιασμό, παρουσιάζουν μεγαλύτερη προτίμηση σε φυσικούς ή παράκτιους προορισμούς με την Ιταλία, την Ισπανία, τη Γαλλία, την Ελλάδα και την Κροατία να παραμένουν αγαπημένοι προορισμοί.
Ο ΥΠΕΡ-ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
Αυτό το οποίο φαίνεται, πάντως, να κυριαρχεί τα επόμενα χρόνια στις τάσεις του τουρισμού είναι η στροφή των ταξιδιωτών σε λιγότερο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς. Η τάση αυτή φαίνεται να επιτείνεται περισσότερο λόγω του υπερ-τουρισμού που αντιμετωπίζουν τα ήδη δημοφιλή τουριστικά θέρετρα, κυρίως της Ευρώπης και περισσότερο των ελληνικών νησιών. Ο υπερ-τουρισμός οδήγησε σε ολοένα και περισσότερες υποδομές που να μπορούν να φιλοξενούν τους επισκέπτες, χωρίς όμως αυτό να συνάδει τις περισσότερες φορές με την ταυτότητα του προορισμού. Αυτό οδηγεί σε μαζικοποίηση του τουριστικού ρεύματος και στροφή των εν δυνάμει επισκεπτών σε άλλους, λιγότερο μαζικούς, περισσότερο οικονομικούς και φιλικότερους προς το περιβάλλον προορισμούς.
Σε μελέτη των καθηγητών Hanyouang Go και Myunghwa Kang του Πανεπιστημίου της Νεμπράσκα που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2023, διατυπώνεται η άποψη ότι όχι μόνο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία συμβάλλουν κατά πολύ στον τρόπο με τον οποίο ο επισκέπτης επιλέγει ή και βιώνει τον προορισμό του, αλλά και η ίδια η εικονική πραγματικότητα και το Metaverse είναι ικανά να συμβάλουν με τον τρόπο τους στην αναβάθμιση της εμπειρίας του επισκέπτη. Στη μελέτη τους η οποία στηρίχθηκε στις εκθέσεις του Παγκοσμίου Οργανισμού Τουρισμού, στις τάσεις των αναζητήσεων του Google καθώς και σε βιβλιογραφία σχετική με την εικονική πραγματικότητα, επισημαίνεται ότι το Metaverse θα μπορούσε να συμβάλει καταλυτικά στην επέκταση του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος και να υποστηρίξει τον αειφόρο τουρισμό.
ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ
Συμπερασματικά, αξίζει να αναφερθεί ότι η μετά την πανδημία εποχή, έχει επαναφέρει τον τουρισμό σε πλήρη κανονικότητα, με την Κύπρο όμως να αντιμετωπίζει σειρά προκλήσεων οι οποίες αν δεν αξιοποιηθούν με τον σωστό τρόπο θα μπορούσαν να οδηγήσουν στη σταδιακή υποβάθμιση του νησιού ως προορισμός ή να ωθήσει τους επαγγελματίες του κλάδου να αντιληφθούν τη νέα πραγματικότητα και την αναγκαιότητα για εφαρμογή και υιοθέτηση των νέων τάσεων. Είναι προφανές ότι η αειφορία στον τουρισμό δεν προέρχεται ούτε από υποβαθμισμένης ποιότητας γαστρονομικά προϊόντα, κέντρα αναψυχής και ξενοδοχειακές μονάδες, ούτε από την ηχορύπανση, την οπτική ρύπανση, της κακής ποιότητας μέσα μαζικής μεταφοράς ή και τα επικίνδυνα όπως αποδείχθηκε οχήματα ενοικιάσεως τα οποία χρησιμοποιεί μερίδα τουριστών για τις μετακινήσεις τους.
Η αναβάθμιση ή έστω η συγκράτηση του τουριστικού ρεύματος και η διατήρηση και η αύξηση των ποσοστών αφίξεων εξαρτάται βέβαια σε μεγάλο βαθμό από τη συνδεσιμότητα της χώρας μας, αλλά αυτό αποτελεί δευτερεύουσα παράμετρο κατά την επιλογή του προορισμού από τον ξένο ταξιδιώτη. Αυτό το οποίο υποστηρίζει η πλειονότητα των επαγγελματιών του κλάδου είναι ότι η Κύπρος υστερεί σε υποδομές, σε ανάδειξη του πολιτιστικού και φυσικού της πλούτου, σε παροχή προϊόντων τα οποία ωθούν τη βιωσιμότητα και την ποιότητα και στην αναβάθμιση των προσφερόμενων υπηρεσιών και την καλύτερη εκπαίδευση του προσωπικού. Αυτές τις προκλήσεις οφείλει η χώρα μας να αντιμετωπίσει και μαζί με αυτές να υιοθετήσει και τις νέες τάσεις οι οποίες θα δώσουν την ευκαιρία να μετατραπεί σε ποιοτικό, αειφόρο και ολόχρονο τουριστικό προορισμό.
Διαβάστε επίσης: Παν. Λευκωσίας: Καταταγμένο ανάμεσα στα κορυφαία πανεπιστήμια παγκοσμίως