Της Άννας Κριθαρίδου
H επανάσταση μπορεί κάλλιστα να γίνει και μέσω της μόδας. Σημαντική ήταν σαφώς η σφραγίδα που άφησε η all time classic σχεδιάστρια μόδας Coco Chanel. Αδιαμφισβήτητα, η «αέναη» γυναίκα που έφερε την επανάσταση στη μόδα τη δεκαετία του ’20, επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τα χρηματιστήρια και τις οικονομίες διαφόρων χωρών. Μέχρι σήμερα, θεωρείται ένα από τα απόλυτα brands στον χώρο της υψηλής ραπτικής, βγάζοντας δισεκατομμύρια ευρώ σε κέρδη. Εντούτοις, η λαμπερή πορεία της Chanel κρύβει απάτες εκατομμυρίων αλλά και ναζιστικά μυστικά!
Η μετρ της μόδας γεννήθηκε στις 9 Αυγούστου του 1883 ως Gabrielle Bonheur Chanel στο Saumur της δυτικής Γαλλίας. Μετά τον θάνατο της μητέρας της, η ίδια οδηγήθηκε σε ορφανοτροφείο, όπου εκεί έμαθε την τέχνη της μοδιστρικής. Παρ’ όλα αυτά, το πρώτο της χαρτζιλίκι το έβγαλε τραγουδώντας σε καμπαρέ όπου σύχναζαν αξιωματικοί του ιππικού. Σπουδαίες επιδόσεις δεν είχε, γι’ αυτό οι θαμώνες του μπαρ τής έδωσαν το παρατσούκλι «Coco», μιας και το σουξέ της ήταν το τραγούδι «Qui qu’a vu Coco». Εν συνεχεία, άλλαξε διαδρομή και κατευθύνθηκε στο Vichy, για να εργαστεί στα ιαματικά λουτρά της περιοχής. Ωστόσο, όταν σχολνούσε, έπιανε βελόνα και κλωστή και στόλιζε τα ρούχα της. Έκανε, εν ολίγοις, ασκήσεις «εκμοντερνισμού» των μακριών αυστηρών στολών των μοναχών με τις οποίες μεγάλωσε στο ορφανοτροφείο.
Λίγα χρόνια αργότερα, τα παράτησε και αποφάσισε να ανοίξει κατάστημα χειροποίητων καπέλων στο Deauville.
Το 1914 δημιούργησε το πρώτο της κατάστημα με ρούχα που σχεδίαζε η ίδια, ενώ δύο χρόνια αργότερα ίδρυσε τον οίκο υψηλής ραπτικής με την επωνυμία Chanel. Σε σύντομο χρονικό διάστημα κατάφερε να επιβληθεί και να υπερισχύσει στον κόσμο της μόδας, φέρνοντας επανάσταση στη γυναικεία ένδυση.
Η επιτυχία που εξασφάλισε ήταν μοναδική. Η ίδια κατάφερε να καθιερώσει τα μάλλινα ρούχα, το μικρό μαύρο φόρεμα και το παντελόνι, ενώ το 1926 σχεδίασε το πρώτο της ταγέρ. Το 1922 ήταν μια χρονιά-ορόσημο για εκείνην, καθώς κυκλοφόρησε το άρωμα Νο. 5, το οποίο λέγεται ότι «βαφτίστηκε» έτσι όταν ένα μέντιουμ είχε πείσει την Coco ότι αυτός ήταν ο τυχερός της αριθμός. Η Marilyn Monroe είχε για φετίχ το άρωμα Chanel No. 5, ενώ ένα μπουκάλι Chanel Νο. 5 πωλείται κάθε 30 δευτερόλεπτα.
Το 1938 αποσύρθηκε και κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής κατηγορήθηκε για συνεργασία με τους Ναζί, κάτι που δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ. Το σπίτι της Coco, στο ξενοδοχείο Ριτς, επιτάχθηκε και έγινε κατοικία για στρατηγούς, πτέραρχους και υπουργούς της ναζιστικής Γερμανίας.
Η επιστροφή
Το 1954 επέστρεψε στο προσκήνιο με το κλασικό ταγέρ, το οποίο αποτελείτο από άνετη φούστα και ζακέτα.
Η μοντέρνα και νεωτεριστική φιλοσοφία της, καθώς και η αναζήτηση της πολυτελούς απλότητας, την έκαναν αναμφισβήτητα τη σημαντικότερη φιγούρα στην ιστορία της μόδας του 20ού αιώνα. Η επιρροή της στην υψηλή ραπτική ήταν τόσο μεγάλη που μέχρι τον θάνατό της, τον Ιανουάριο του 1971, η διάσημη Γαλλίδα σχεδιάστρια κατόρθωσε να είναι ο σημαντικότερος και ενδεχομένως ο μοναδικός ρυθμιστής της μόδας του 20ού αιώνα. Πριν από τον θάνατό της, ένα κοστούμι της ή μια βραδινή τουαλέτα της στοίχιζαν τουλάχιστον $12.000.
Σαφώς, η Chanel ήταν μια γυναίκα πολύ πιο μπροστά από την εποχή της και ίσως η πρώτη γυναίκα στο κίνημα απελευθέρωσης των γυναικών. Η φήμη και το ύφος της παρέμειναν αναλλοίωτα. Η ίδια, βέβαια, δεν θα προσδιόριζε ποτέ τον εαυτό της ως φεμινίστρια. Στην πραγματικότητα, εστίαζε περισσότερο στη θηλυκότητα παρά στον φεμινισμό, ωστόσο η δουλειά της αποτελεί αδιαμφισβήτητα μέρος του κινήματος απελευθέρωσης των γυναικών.
Το τέλος
Η Chanel δεν παντρεύτηκε ποτέ, αν και από τη ζωή της πέρασαν διάσημοι και µη. Μάλιστα, όταν κάποια στιγμή αρνήθηκε να παντρευτεί έναν πάμπλουτο δούκα, δήλωσε το εξής: «Υπάρχουν πάρα πολλές δούκισσες αλλά µόνο µία Coco».
Τον Ιανουάριο του 1971 πέθανε σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου ήσυχα. Μέχρι το 2014 η περιουσία της ανερχόταν στα $7,34 δισ. Προτού κλείσει τα μάτια της και αποχαιρετήσει τα εγκόσμια, είχε πει την εξής ιστορική ατάκα στην υπηρέτριά της: «Κοίτα τώρα πώς πεθαίνουν».
Η ταινία-ορόσημο για τη ζωή της
Η ατίθαση ζωή της κορυφαίας σχεδιάστριας, η οποία άλλαξε τον ρου της βιομηχανίας της μόδας, έγινε ουκ ολίγες φορές κινηματογραφική ταινία. Η σημαντικότερη ταινία, ωστόσο, που σκιαγραφεί σε μεγάλο βαθμό τη ζωή του θρυλικού fashion icon, είναι το φιλμ «Η Coco πριν γίνει Chanel», με πρωταγωνίστρια την παγκοσμίου φήμης Γαλλίδα ηθοποιό Audrey Tautou. H εν λόγω ταινία βασίζεται στο βιβλίο της Edmonde Charles-Roux «L'Irrégulière ou Mon Itinéraire Chanel» και ξετυλίγει το κουβάρι της Chanel, ενός μικρού κοριτσιού το οποίο διαμένει σε ορφανοτροφείο της κεντρικής Γαλλίας. Παράλληλα, σκιαγραφεί διάφορους τομείς της επαναστατικής ζωής της, όταν τραγουδούσε σε καμπαρέ για μεθυσμένους στρατιώτες ή όταν ερωτευόταν σφόδρα αλλά ουσιαστικά ποτέ δεν γίνεται η γυναίκα κανενός. H ταινία ενθουσίασε κοινό και κριτικούς, γι’ αυτό και είχε τεράστια εισπρακτική επιτυχία, που ξεπέρασε τα $50,8 εκατ.
Οι ιδιοκτήτες του θρυλικού κολοσσού
Πίσω από τον οίκο Chanel βρίσκονται δύο αδέλφια, τα οποία δεν επιζητούν ποτέ τα φώτα της δημοσιότητας. Πρόκειται για τους Alain και Gerard Wertheimer. Η οικογένεια δεν είχε από την αρχή τα ηνία ολόκληρου του οίκου. Αρχικά είχε εμπλοκή σε ένα μέρος του, καθώς ο παππούς τους, Pierre Wertheimer, και ο αδελφός του, Paul, είχαν ιδρύσει μαζί με την Coco Chanel το 1924 την εταιρεία «Société des Parfums Chanel», με σκοπό την παραγωγή και πώληση προϊόντων ομορφιάς υπό την επωνυμία Chanel. Αν και εβραϊκής καταγωγής, τα δύο αδέλφια κατάφεραν να μην απολέσουν τον έλεγχο της εταιρείας κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ το 1954 περιήλθε στην κατοχή τους και ο υπόλοιπος οίκος. Στο παρόν στάδιο, τα εγγόνια του Pierre Wertheimer, Alain και Gerard, απολαμβάνουν από κοινού μια περιουσία που αγγίζει τα €37 δισ., γεγονός που τους κατατάσσει στην πρώτη δεκάδα των πλουσιότερων ανθρώπων στη Γαλλία.
Για την ιστορία, τα δύο αδέλφια είχαν προσλάβει ως καλλιτεχνικό διευθυντή τον Karl Lagerfeld, ο οποίος διηύθυνε τον οίκο για 36 χρόνια, μέχρι και τον θάνατό του. Ο ίδιος είχε δηλώσει το 2007, στο ντοκιμαντέρ «Lagerfeld Confidential», το εξής: «Όταν ανέλαβα τη Chanel, θύμιζε την “Ωραία Κοιμωμένη”, αλλά τελικά δεν ήταν και τόσο όμορφη». Πάντως, ο οίκος ανέκτησε τη λάμψη του υπό την καλλιτεχνική του επιμέλεια και το 2018, όταν για πρώτη φορά δημοσιοποιήθηκαν τα οικονομικά του δεδομένα, ανέφερε κύκλο εργασιών περί τα €9 δισ.
Γνωμικά με την υπογραφή της Coco
- «Δεν κάνω μόδα, είμαι η μόδα».
- «Ζεις μόνο μία φορά, ας είναι τουλάχιστον διασκεδαστική».
- «Κανένας δεν είναι νέος μετά τα σαράντα, αλλά μπορεί να είναι κανείς ακαταμάχητος σε όλες τις ηλικίες».
- «Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν λεφτά και υπάρχουν άνθρωποι που είναι πλούσιοι».
- «Ωραία μάτια είναι μόνο εκείνα που μας κοιτούν με τρυφερότητα».
- «Δεν καταλαβαίνω πώς μια γυναίκα βγαίνει από το σπίτι της απεριποίητη. Ποτέ δεν ξέρεις πότε θα συναντήσεις το πεπρωμένο σου, και όταν αυτό συμβεί, θα πρέπει να είσαι όσο το δυνατόν πιο ωραία».
- «Οι άντρες πάντα θυμούνται μια γυναίκα που τους έκανε να αισθανθούν άσχημα και άβολα».
- «Για να είναι κανείς αναντικατάστατος, πρέπει πάντα να είναι διαφορετικός».
- «Η μόδα αλλάζει αλλά το στιλ διαρκεί».