Συνέντευξη στον Ξένιο Μεσαρίτη
Οι τράπεζες αφουγκράζονται τις τεχνολογικές αλλαγές και την Ψηφιακή Μετάβαση και προσαρμόζονται συνεχώς προς αυτή την κατεύθυνση, τονίζει και εξηγεί με ποιους τρόπους ο Μάριος Νικολάου, ειδικός για θέματα Πληρωμών και Τραπεζικών Εργασιών στον Σύνδεσμο Τραπεζών Κύπρου.
Στη συνέντευξή του στο Economy Today ο κ. Νικολάου σημειώνει ανάμεσα σε άλλα ότι παρά την αύξηση της Ψηφιακής Τραπεζικής και των Ψηφιακών Πληρωμών, η παραδοσιακή τράπεζα παραμένει σημαντική και η φυσική παρουσία των καταστημάτων εξακολουθεί να θεωρείται σημαντική για πολλές περιπτώσεις. Ερωτηθείς για τον ανταγωνισμό ανάμεσα σε παραδοσιακές τράπεζες και FinΤech, απαντά ότι «ναι μεν υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ FinTechs και τραπεζών, ωστόσο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί εποικοδομητικός, αφού και οι δύο επωφελούνται από αυτό». Επισημαίνει ότι η συνεργασία και η συνύπαρξη των δύο είναι ουσιώδης, αφού «οι τράπεζες έχουν την εμπειρία και την υποδομή, ενώ οι FinTech φέρνουν την Καινοτομία και την ευελιξία στις διαδικασίες». Επίσης, ο κ. Νικολάου απαριθμεί τις νέες τάσεις στο «συναλλάσεσθαι», καθώς και το πώς το Intelligent Banking και το Internet of Things επηρεάζουν το σημερινό τραπεζικό τοπίο.
Συγκριτικά με μια δεκαετία πριν, το «συναλλάσεσθαι» γίνεται ολοένα και περισσότερο μέσω Ψηφιακών Διαδρομών. Πώς έχει αλλάξει τη λειτουργία των τραπεζών αυτή η Ψηφιακή Μετάβαση του κόσμου των Πληρωμών;
Η χρήση των Ψηφιακών Πληρωμών έχει όντως αυξηθεί σημαντικά στην Ευρώπη αλλά και στην Κύπρο κατά τα τελευταία 10 χρόνια. Ολοένα και περισσότεροι καταναλωτές και επιχειρήσεις προτιμούν να πληρώνουν με κάρτες ή άλλες Ψηφιακές μεθόδους Πληρωμών, αντί με μετρητά ή επιταγές. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι από το 2013 μέχρι το 2023, με στοιχεία που καταγράφηκαν από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα – (ΕΚΤ), η πανευρωπαϊκή χρήση μετρητών (σε σύγκριση με τον γενικό, συνολικό όγκο Πληρωμών) κατέγραψε μείωση από 83% το 2013 σε 54% το 2023.
Μόνο τον τελευταίο χρόνο, δηλαδή από το 2022 στο 2023, (με στοιχεία της ΕΚΤ), η χρήση των Ψηφιακών Καναλιών Πληρωμών παρουσίασε αύξηση της τάξης του 10,1%.
Οι πιο πάνω αυξήσεις οφείλονται σε πολλούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων, της ευκολίας και της ταχύτητας που προσφέρουν οι Ψηφιακές Πληρωμές, αλλά και της αυξανόμενης τάσης για Ψηφιοποίηση του τρόπου ζωής της κοινωνίας γενικότερα. Παράλληλα, οι τεχνολογικές εξελίξεις έχουν κάνει τις Ψηφιακές Πληρωμές πιο ασφαλείς και ευέλικτες, ενθαρρύνοντας έτσι τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις να τις υιοθετούν απρόσκοπτα.
Πείτε μας κάποια παραδείγματα
Οι τράπεζες αφουγκράζονται την πιο πάνω μετάβαση και έχουν αλλάξει τη λειτουργία τους με πολλούς τρόπους, όπως:
1. Ενίσχυση της προσφοράς Ψηφιακών Υπηρεσιών: Οι τράπεζες συνεχώς ανανεώνουν τις Ψηφιακές τους πλατφόρμες και εφαρμογές, οι οποίες επιτρέπουν στους πελάτες να πραγματοποιούν Πληρωμές online, να μεταφέρουν χρήματα ηλεκτρονικά και να διαχειρίζονται τους λογαριασμούς τους μέσω διαδικτύου, χωρίς χρονικό περιορισμό (24/7) και με πολύ χαμηλότερες χρεώσεις συγκριτικά με την παροχή των ίδιων υπηρεσιών, μέσω των ταμείων τους.
2. Ανάπτυξη νέων εργαλείων Πληρωμών: Οι τράπεζες συνεχώς αναπτύσσουν νέα εργαλεία Πληρωμών, όπως για παράδειγμα το Mobile Banking, το Ψηφιακό Πορτοφόλι και το Ψηφιακό Ρολόι προσφέροντας έτσι, πιο ευέλικτες επιλογές στους πελάτες τους.
3. Αυτοματοποίηση εργασιών: Η Ψηφιακή Μετάβαση έχει οδηγήσει στην αυτοματοποίηση πολλών εσωτερικών διαδικασιών στις τράπεζες, με αποτέλεσμα τη μείωση του χρόνου που απαιτείται για την εκτέλεσή τους και τη βελτίωση της απόδοσης.
4. Αυξημένη ασφάλεια: Οι τράπεζες έχουν επενδύσει σε προηγμένα συστήματα ασφαλείας για την προστασία των Ψηφιακών Πληρωμών των πελατών τους από απάτες και ανεπιθύμητες παρεμβάσεις.
Συνοπτικά, η Ψηφιακή Μετάβαση στις Πληρωμές, έχει βελτιώσει τον τρόπο λειτουργίας των τραπεζών, καθιστώντας τις πιο ευέλικτες, αποτελεσματικές και ασφαλείς στις παρεχόμενες υπηρεσίες τους.
Πώς οι τράπεζες συνεργάζονται με τις FinTech εταιρείες για την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων στον τομέα των Ψηφιακών Πληρωμών; Ποια τα οφέλη αυτών των συνεργασιών; Και πώς οι τράπεζες αντιμετωπίζουν τον αυξημένο ανταγωνισμό από τις FinTech εταιρείες και τους νέους παίκτες στην αγορά των Ψηφιακών Πληρωμών όπως τα Ιδρύματα Πληρωμών;
Η συνεργασία μεταξύ τραπεζών και εταιρειών FinTech, θεωρείται σημαντική για την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων στον τομέα των Ψηφιακών Πληρωμών. Οι τράπεζες έχουν την εμπειρία και την υποδομή, ενώ οι FinTech φέρνουν την Καινοτομία και την ευελιξία στις διαδικασίες.
Οι βασικοί τρόποι με τους οποίους οι τράπεζες επωφελούνται μέσω συνεργασιών με τις FinTech, είναι:
(i) συνεργασία για ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών, χρησιμοποιώντας την Tεχνολογία και τις ιδέες των FinTechs (όπως Yπηρεσίες Τραπεζικής Πλατφόρμας, λύσεις Πληρωμών και νέες Ψηφιακές Εφαρμογές), για τη δημιουργία καινοτόμων λύσεων.
(ii) ενσωμάτωση υπηρεσιών από τις FinTech στις πλατφόρμες των τραπεζών, προσφέροντας στους πελάτες καινοτόμες Ψηφιακές Υπηρεσίες Πληρωμών.
Αγγίζοντας το θέμα του ανταγωνισμού θα έλεγα ότι, ναι μεν υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ FinTechs και τραπεζών, ωστόσο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «εποικοδομητικός» αφού και οι δύο επωφελούνται από αυτόν. Ο ανταγωνισμός έχει ωθήσει τις τράπεζες να εξελίξουν τις υπηρεσίες τους και να ενσωματώσουν τη Tεχνολογία, ενώ τις FinTechs να προσφέρουν εύχρηστες και κατανοητές υπηρεσίες στους πελάτες τους, για να αποκτήσουν μερίδιο αγοράς. Ο ανταγωνισμός έχει ωθήσει και τις δύο πλευρές να εστιάσουν στην Καινοτομία και τη βελτίωση των υπηρεσιών προς όφελος των πελατών τους.
Θα ήθελα ωστόσο να σημειώσω μία σημαντική παράμετρο που διαχρονικά υπογραμμίζεται από τον Τραπεζικό τομέα και αφορά στην εποπτεία και την κανονιστική συμμόρφωση των FinTechs και των Ιδρυμάτων Πληρωμών. Ζητήματα ιδιαίτερα σημαντικά για τα οποία θεωρούμε ότι από τη στιγμή που παρέχονται ίδιες υπηρεσίες θα πρέπει να υπάρχει και η ίδια αυστηρή εποπτεία, ούτως ώστε το επιχειρείν να διεξάγεται επί ίσοις όροις (level-playing-field).
Ποιες είναι οι κυριότερες τάσεις που παρατηρείτε στον τομέα των Ψηφιακών Πληρωμών και πώς οι τράπεζες προετοιμάζονται για αυτές; Με ποιο τρόπο το Intelligent Banking και συγκεκριμένα το AI και το Internet of Things διαμορφώνουν το τραπεζικό τοπίο;
Οι σημαντικότερες τάσεις που παρατηρούμε σήμερα είναι οι εξής:
(i) Η χρήση των Καρτών Πληρωμών (Χρεωστικών και Πιστωτικών), αυξήθηκε ραγδαία στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια και είναι ένα από τα πιο δημοφιλή εργαλεία Ηλεκτρονικών Πληρωμών. Σε κάποιες περιπτώσεις oι ίδιες οι Κάρτες έχουν μετεξελιχθεί σε Virtual Cards ή Κάρτες μίας χρήσης με στόχο την ενδυνάμωση της ασφάλειας των συναλλαγών των χρηστών τους.
(ii) H χρήση των κινητών συσκευών για πραγματοποίηση συναλλαγών έχει γίνει πια μέρος της ζωής μας. Ως παράδειγμα αναφέρω τις Μobile «Εφαρμογές» (Αpps) που προσφέρονται από τις τράπεζες και οι οποίες επιτρέπουν στους πελάτες να μεταφέρουν σε μηδενικό χρόνο, χρήματα σε πελάτες της ίδιας τράπεζας, χρησιμοποιώντας τον αριθμό του τηλεφώνου του παραλήπτη αντί τον αριθμό του λογαριασμού του.
(iii) Ανάπτυξη του e-commerce και του e-banking: Ο αριθμός των καταναλωτών που αγοράζουν είδη και υπηρεσίες μέσω διαδικτύου έχει αυξηθεί δραματικά στην Κύπρο, καθώς η χρήση του Ιnternet είναι ζωτικής σημασίας για τις επιχειρήσεις που θέλουν να αυξήσουν τις πωλήσεις τους. Η δε χρήση των Ηλεκτρονικών Εμβασμάτων μέσω του συστήματος SEPA, έχει διευκολύνει το εμπόριο, αφού πολλές εταιρείες και πελάτες συναλλάσσονται μεταξύ τους μέσω Ηλεκτρονικών Εμβασμάτων, αντί Επιταγών.
(iv) Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι και η κυβέρνηση έχει ήδη κάνει σημαντικές ενέργειες για την προώθηση των Ηλεκτρονικών Πληρωμών στη χώρα, οι οποίες παρέχουν στους κατοίκους τη δυνατότητα να πληρώνουν ηλεκτρονικά φόρους, λογαριασμούς ή τέλη, αλλά και να λαμβάνουν επιδόματα μέσω της Ηλεκτρονικής Πλατφόρμας που αντιστοιχεί στην κάθε υπηρεσία του κράτους.
Όσον αφορά το Intelligent Banking, αξίζει να σημειωθεί πως η όλη ιδέα βρίσκεται ακόμη σε στάδιο μελέτης, αλλά και συνεχούς εξέλιξης και βελτίωσης. Η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης και της Μηχανικής Μάθησης έχει ήδη αρχίσει να ενσωματώνεται σε κάποιες τράπεζες, προσφέροντας εξατομικευμένες λύσεις για τους πελάτες.
Η εφαρμογή του Artificial Intelligence (AI) περιλαμβάνει τη χρήση αναλυτικών δεδομένων, την αυτοματοποίηση διαδικασιών και τη χρήση Τεχνολογίας, με στόχο τη βελτίωση της εμπειρίας των πελατών. Αυτό περιλαμβάνει την ανάπτυξη chatbots και virtual assistants που μπορούν να παρέχουν εξατομικευμένη υποστήριξη, συμβουλές και υπηρεσίες σε πελάτες, 24 ώρες το 24ωρο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η πλήρης υλοποίηση του AI απαιτεί την επίλυση πολλών τεχνικών και νομικών ζητημάτων, καθώς και τη διασφάλιση της ασφάλειας και προστασίας των προσωπικών δεδομένων των πελατών. Επίσης, η αναλογία μεταξύ των πελατών που είναι έτοιμοι να αποδεχθούν τέτοιου είδους τεχνολογικές καινοτομίες και εκείνων που προτιμούν πιο παραδοσιακές μεθόδους εξακολουθεί να είναι μικρή.
Όσον αφορά το Internet of Things (IoT) εισαγωγικά αναφέρω πως είναι ένα σύστημα συσκευών, αισθητήρων, λογισμικού και δικτύων, το οποίο επιτρέπει την αμοιβαία σύνδεση και επικοινωνία μεταξύ τους. Σκοπός του IoT είναι να συνδέσει τον Φυσικό Κόσμο με τον Ψηφιακό, επιτρέποντας σε συσκευές να ανταλλάσσουν δεδομένα και να λειτουργούν αυτόνομα χωρίς την ανθρώπινη επέμβαση. Με την αύξηση του αριθμού των συσκευών που συνδέονται στο ΙοΤ, αναμένεται να επέλθουν σημαντικές αλλαγές σε πολλούς τομείς της Κοινωνίας, όπως η Υγεία, η Έξυπνη Κατοικία, η Βιομηχανία και οι Μεταφορές.
Περνώντας στον τομέα των Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών αναφέρω ότι το IoT έχει τη δυνατότητα να βελτιώσει την παροχή υπηρεσιών από τις τράπεζες με διάφορους τρόπους όπως:
• Εξατομικευμένες Υπηρεσίες: Μέσω του IoT, οι τράπεζες θα μπορούν να συλλέγουν δεδομένα από διάφορες συσκευές και αισθητήρες που χρησιμοποιούν οι πελάτες τους, προκειμένου να προσφέρουν εξατομικευμένες Χρηματοοικονομικές Υπηρεσίες.
• Ταχύτητα και ευκολία: Οι πελάτες μπορούν να έχουν πρόσβαση στις Τραπεζικές τους Υπηρεσίες με ακόμη μεγαλύτερη ταχύτητα και ευκολία, χρησιμοποιώντας διάφορες συσκευές και εφαρμογές.
Συνοπτικά, το Intelligent Banking μπορεί να βελτιώσει την εμπειρία των πελατών και την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών που παρέχουν οι τράπεζες. Παράλληλα όμως, η Τεχνολογία αυτή θα πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια και η ιδιωτικότητα των πελατών.
Ποιες είναι οι δράσεις του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου σχετικά με την εφαρμογή των νέων κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις Ψηφιακές Συναλλαγές;
Το τελευταίο καιρό παρατηρείται καταιγισμός Ευρωπαϊκών Νομοθεσιών και Πλαισίων, που στοχεύουν στη νομοθετική ρύθμιση ή εξέλιξη, του συνεχώς μεταβαλλόμενου τομέα των Ψηφιακών Πληρωμών. Συγκεκριμένα, σημαντικός αριθμός Ευρωπαϊκών Κανονισμών, Οδηγιών και Rulebooks, βρίσκονται σε διαδικασία ετοιμασίας ή διαβούλευσης ή έχουν ήδη δημοσιευτεί από Ευρωπαϊκούς Φορείς όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Ως παραδείγματα αναφέρω την πρόσφατη δημοσίευση του Κανονισμού για τα Instant Payments, το επερχόμενο Digital Euro Rulebook, τον αναμενόμενο Κανονισμό για τα Payments Services (Payments Services Regulation - PSR), καθώς Πρόταση για τροποποίηση της υφιστάμενης Οδηγίας «Payments Services Directive 2» που θα μετονομαστεί σε «PSD3».
Μια από τις πιο σημαντικές δράσεις του Συνδέσμου είναι η εκ των προτέρων μελέτη των Ευρωπαϊκών Νομοσχεδίων που συσχετίζονται με Ψηφιακές Πληρωμές και η συζήτησή τους με τις αρμόδιες Επιτροπές των μελών μας. Στη συνέχεια ο Σύνδεσμος αναλαμβάνει τη διαβούλευσή τους και παρέχει ολοκληρωμένες θέσεις και εισηγήσεις σε εγχώριους και Ευρωπαϊκούς Φορείς όπως η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, το Υπουργείο Οικονομικών, η Βουλή των Αντιπροσώπων, η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Ομοσπονδία (της οποίας ο Σύνδεσμος είναι μέλος) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το έργο του Συνδέσμου δεν τελειώνει με την έκδοση της εκάστοτε Νομοθεσίας, αφού στη συνέχεια βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με εμπλεκόμενους φορείς και τα μέλη μας, για την έγκαιρη και αποτελεσματική εφαρμογή τους.
Παράδειγμα μιας τέτοιας Νομοθεσίας, αποτελεί ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός για τα Instant Payments (Instant Payments Regulation), ο οποίος θεωρείται ως μία από τις πιο σημαντικές εξελίξεις στον τομέα των Ψηφιακών Πληρωμών.
Ο εν λόγω Κανονισμός δημιουργήθηκε για τη θέσπιση ενός ενιαίου προτύπου συναλλαγών μεταξύ των χωρών της Ε.Ε.. Στόχος του είναι να διευκολυνθεί η διασυνοριακή κυκλοφορία χρημάτων στην Ευρώπη και να επιταχυνθούν οι συναλλαγές.
Βασικό γνώρισμα των Instant Payments είναι η άμεση μεταφορά χρημάτων από τον λογαριασμό τού αποστολέα στον λογαριασμό του παραλήπτη μέσα σε 10 δευτερόλεπτα, 24 ώρες το 24ωρο, ανεξαρτήτως τράπεζας ή χώρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.).
Ο Κανονισμός αποσκοπεί στη δημιουργία ενός απλού, γρήγορου και αξιόπιστου συστήματος Πληρωμών για τους Ευρωπαίους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Η εφαρμογή του, θα βοηθήσει στην ανάπτυξη της Ψηφιακής Οικονομίας και στη δημιουργία μιας πιο ανταγωνιστικής και ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς. Η Ε.Ε. θεωρεί ότι η περαιτέρω ενοποίηση της Ψηφιακής Αγοράς θα βελτιώσει την πρόσβαση των καταναλωτών και των επιχειρήσεων σε προϊόντα και υπηρεσίες, θα ενθαρρύνει τη δημιουργία νέων επιχειρηματικών μοντέλων και θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Οικονομίας στο παγκόσμιο περιβάλλον.
Ο Κανονισμός τέθηκε σε ισχύ στις 8 Απριλίου 2024, κάποιες από τις πρόνοιές του αναμένεται να εφαρμοστούν από τις τράπεζες στις 8 Ιανουαρίου 2025 και οι υπόλοιπες στις 8 Οκτωβρίου 2025.
Ποιο είναι το μέλλον των παραδοσιακών Τραπεζικών Υπηρεσιών σε έναν ολοένα και πιο Ψηφιακό Κόσμο και πώς θα διαμορφωθεί η σχέση μεταξύ Φυσικών Καταστημάτων και Ψηφιακών Πλατφορμών;
Οι τράπεζες αντιλαμβάνονται την τάση για προσαρμογή σε νέες Τεχνολογίες και Ψηφιακές αλλαγές, καθώς και την ανάγκη να συνδυάσουν τις παραδοσιακές υπηρεσίες με την Ψηφιακή εμπειρία των πελατών τους. Ένα παράδειγμα αυτής της προσαρμογής είναι η δημιουργία ολοκληρωμένων Ψηφιακών Τραπεζών.
Ωστόσο, παρά την αύξηση της Ψηφιακής Τραπεζικής και των Ψηφιακών Πληρωμών, η Παραδοσιακή Τράπεζα παραμένει σημαντική.
Παρά το γεγονός ότι οι ηλεκτρονικές συναλλαγές έχουν αυξηθεί δραματικά, η φυσική παρουσία των καταστημάτων εξακολουθεί να θεωρείται σημαντική για πολλές περιπτώσεις όπως για παράδειγμα, την εξυπηρέτηση πελατών που δεν είναι εξοικειωμένοι με την Τεχνολογία, την ανάγκη για προσωπική επαφή, την επίλυση εξειδικευμένων αιτημάτων και τη διαχείριση έκτακτων κρίσεων. Επιπλέον, τα άτομα που εργάζονται στις Παραδοσιακές Τράπεζες διαθέτουν πλούσιες γνώσεις και εμπειρία, κάτι που η Ψηφιακή Τραπεζική δεν έχει ακόμη την ικανότητα να προσφέρει πλήρως.
Ο Μάριος Νικολάου είναι ειδικός για θέματα Πληρωμών Τραπεζικών Εργασιών στον Σύνδεσμο Τραπεζών Κύπρου, και Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Πληρωμών στις Βρυξέλλες, εκπροσωπώντας τον συνασπισμό των χωρών: Ελλάδας, Κύπρου, Πορτογαλίας και Ιρλανδίας.
Διαβάστε επίσης: «Κοντράστ συναισθημάτων» προκαλούν οι αυξήσεις μισθών των δημοσίων υπαλλήλων