Της Πωλίνας Άνιφτου*
Η Ανατολική Μεσόγειος, η Μέση Ανατολή, η Κεντρική Ασία και ο Καύκασος βρίσκονται στο επίκεντρο μιας νέας γεωοικονομικής και ενεργειακής αναμέτρησης, με ανεκμετάλλευτες δυνατότητες που περιμένουν τους πρωταγωνιστές του αύριο να τις αξιοποιήσουν. Σε αυτή τη συγκυρία, το Ισραήλ και η Κυπριακή Δημοκρατία, δύο χώρες που έχουν ήδη κτίσει μια ισχυρή συμμαχία στην ενέργεια, την ασφάλεια και την τεχνολογία, διαθέτουν τη μοναδική ευκαιρία να κάνουν το επόμενο μεγάλο βήμα: τη δημιουργία ενός σύγχρονου, πολυδιάστατου περιφερειακού Οργανισμού, εμπνευσμένου από το επιτυχημένο μοντέλο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (Shanghai Cooperation Organization - SCO). Μια πρωτοβουλία που μπορεί να αλλάξει τον χάρτη της περιφερειακής συνεργασίας και να τοποθετήσει τις δύο χώρες στον πυρήνα των οικονομικών και γεωπολιτικών εξελίξεων της επόμενης δεκαετίας.
Α. Χαρακτηριστικά του Οργανισμού
1. Διακυβερνητικός και Διαπεριφερειακός Χαρακτήρας
Ο Οργανισμός θα λειτουργεί ως διακυβερνητική πλατφόρμα με ιδρυτικά μέλη την Κύπρο και το Ισραήλ, επιδιώκοντας την προσέλκυση επιπλέον κρατών της Ανατολικής Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής και της Κεντρικής Ασίας. Στόχος είναι η σταδιακή δημιουργία μιας οικονομικής ζώνης επενδυτικής συνεργασίας, καλύπτοντας αγορές συνολικού ΑΕΠ άνω των 2 τρισ. ευρώ, ενισχύοντας τον περιφερειακό ρόλο των ιδρυτικών κρατών ως επενδυτικών πυλών.
2. Οικονομικός και Χρηματοπιστωτικός Βραχίονας
Στην καρδιά του νέου θεσμού θα βρίσκεται η Κοινή Αναπτυξιακή Τράπεζα Κύπρου-Ισραήλ. Με αρχικό κεφάλαιο 5 δισ. ευρώ, η Τράπεζα μπορεί να διοχετεύσει επενδύσεις άνω των 30 δισ. ευρώ σε βάθος δεκαετίας. Η χρηματοδότηση θα καλύπτει έργα στρατηγικής σημασίας, με στόχο την αύξηση του ΑΕΠ της Κύπρου και του Ισραήλ κατά 15% και την ενίσχυση της ισραηλινής διείσδυσης σε κρίσιμες αγορές της Μέσης Ανατολής και της Κεντρικής Ασίας με τη βοήθεια της Κύπρου που αποτελεί μέλος της Ε.Ε..
Ως πλήρες μέλος της Ε.Ε. από το 2004 και ως χώρα που συμμετέχει στην Ενιαία Αγορά των 450 εκατομμυρίων πολιτών, η Κύπρος προσφέρει στο Ισραήλ ένα σύνολο πολιτικών, νομικών, οικονομικών και χρηματοπιστωτικών εργαλείων, που μπορούν να μεγιστοποιήσουν τη διείσδυσή του στις ευρωπαϊκές και περιφερειακές αγορές.
Η Κύπρος επιτρέπει στο Ισραήλ να αποκτήσει απευθείας πρόσβαση στις ευρωπαϊκές αγορές, χωρίς δασμολογικά εμπόδια ή τελωνειακές διαδικασίες. Μέσω κυπριακών εταιρικών δομών, οι ισραηλινές επιχειρήσεις μπορούν να διανέμουν προϊόντα και υπηρεσίες στην Ε.Ε. με όρους ίσους προς εκείνους των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων.
Παράλληλα, το ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς της Κύπρου, με εταιρικό φόρο 12,5% – έναν από τους χαμηλότερους στην Ε.Ε. – και ειδικά φορολογικά καθεστώτα για τεχνολογικές επενδύσεις (IP Box), την καθιστά ελκυστική βάση λειτουργίας για ισραηλινές πολυεθνικές που επιθυμούν να αναπτυχθούν στην Ευρώπη.
Η Κύπρος μπορεί να λειτουργήσει ως πολιτικός σύμμαχος του Ισραήλ στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, υποστηρίζοντας κοινές πρωτοβουλίες σε θέματα ενεργειακής ασφάλειας, έρευνας και καινοτομίας. Επιπλέον, μέσω της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας, μπορεί να ενισχύσει την παρουσία του Ισραήλ σε πρωτοβουλίες που αφορούν την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.
3. Τομείς Επένδυσης και Συνεργασίας
Η Κοινή Τράπεζα και ο Οργανισμός θα εστιάσουν σε τομείς υψηλής οικονομικής προστιθέμενης αξίας:
• Ενέργεια: Υδρογονάνθρακες, ΑΠΕ, ηλεκτρικά δίκτυα – εκτιμώμενες επενδύσεις 10 δισ. ευρώ.
• Υποδομές Μεταφορών και Logistics: Λιμάνια, σιδηροδρομικά δίκτυα, αεροδρόμια – εκτιμώμενες επενδύσεις 7 δισ. ευρώ.
• Τεχνολογία και Καινοτομία: Start-ups, κυβερνοασφάλεια – εκτιμώμενες επενδύσεις 5 δισ. ευρώ.
• Αγροτεχνολογία και Διατροφή: Καινοτόμα αγροδιατροφικά έργα – εκτιμώμενες επενδύσεις 3 δισ. ευρώ.
• Τουριστική Ανάπτυξη: Υψηλής αξίας τουριστικές υποδομές – εκτιμώμενες επενδύσεις 5 δισ. ευρώ.
• Ψηφιακή Οικονομία και FinΤech: Ανάπτυξη χρηματοοικονομικών τεχνολογιών – εκτιμώμενες επενδύσεις 3 δισ. ευρώ.
Η υλοποίηση αυτής της πρωτοβουλίας δύναται να τοποθετήσει την Κύπρο και το Ισραήλ στον σκληρό πυρήνα των οικονομικών εξελίξεων της ευρύτερης περιοχής, ενισχύοντας ταυτόχρονα τη διακρατική συνεργασία και προσφέροντας ουσιαστική οικονομική αντιστάθμιση στην τουρκική περιφερειακή διείσδυση.
Β. Κοινή Αεροπορική Εταιρεία Κύπρου-Ισραήλ: Η Επόμενη Στρατηγική Κίνηση στην Ανατολική Μεσόγειο
Η Ανατολική Μεσόγειος και η Μέση Ανατολή βρίσκονται τα τελευταία χρόνια στο επίκεντρο γεωοικονομικών ανακατατάξεων. Ενέργεια, μεταφορές, τουρισμός και logistics μετατρέπουν την περιοχή σε ένα νέο γεωστρατηγικό κόμβο. Σε αυτό το πλαίσιο, η δημιουργία μιας κοινής αεροπορικής εταιρείας Κύπρου-Ισραήλ δεν αποτελεί απλώς μια επιχειρηματική επιλογή, αλλά μια στρατηγική αναγκαιότητα, με τη δυναμική να αποφέρει πολλαπλά οφέλη σε οικονομικό και γεωπολιτικό επίπεδο.
1. Η Γεωγραφική Υπεροχή
Η Κύπρος και το Ισραήλ συνδέονται ήδη με εκατομμύρια επιβάτες κάθε χρόνο. Μόνο το 2023, οι αεροπορικές αφίξεις μεταξύ των δύο χωρών ξεπέρασαν τα 1,8 εκατομμύρια επιβάτες, με αυξητική τάση της τάξεως του 12% ετησίως. Παράλληλα, η γεωγραφική τους θέση προσφέρει στρατηγικό πλεονέκτημα, με άμεση αεροπορική πρόσβαση σε:
• Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες όπως Αθήνα, Ρώμη, Βιένη και Παρίσι.
• Αναδυόμενες αγορές της Μέσης Ανατολής, όπως Ντουμπάι, Ριάντ και Μπαχρέιν.
• Κεντρική Ασία και Καύκασο, όπως Μπακού, Τασκένδη και Αστάνα.
2. Αγορά Δισεκατομμυρίων
Η περιφερειακή αγορά στην οποία θα μπορούσε να διεισδύσει μια τέτοια εταιρεία ξεπερνά τα 15 εκατομμύρια επιβάτες ετησίως, καλύπτοντας τουριστικές, επιχειρηματικές και διαμετακομιστικές ανάγκες. Επιπλέον, τα αεροδρόμια Λάρνακας, Πάφου και Τελ Αβίβ μπορούν να μετατραπούν σε συνδεδεμένους αεροπορικούς κόμβους (hubs), με στόλο 20-25 αεροσκαφών που θα καλύπτουν μικρές και μεσαίες αποστάσεις.
3. Οικονομικά Οφέλη
Μια τέτοια εταιρεία εκτιμάται ότι μπορεί να φτάσει:
• Ετήσιο τζίρο μεταξύ 700 εκατ. και 1 δισ. ευρώ.
• Καθαρά κέρδη ύψους 80-120 εκατ. ευρώ από τον πέμπτο χρόνο λειτουργίας.
• Δημιουργία άνω των 2.500 άμεσων και έμμεσων θέσεων εργασίας σε Κύπρο και Ισραήλ.
Παράλληλα, θα μπορούσε να επεκτείνει τη δραστηριότητά της στη διαχείριση περιφερειακών αεροδρομίων στην Ανατολική Μεσόγειο, με εκτιμώμενα επιπλέον έσοδα 200 εκατ. ευρώ από υπηρεσίες διαχείρισης σε τουριστικούς προορισμούς όπως:
• Η Ρόδος, η Κως και το Ηράκλειο στην Ελλάδα.
• Το Sharm El Sheikh και το Hurghada στην Αίγυπτο.
• Η Ερυθρά Θάλασσα και το Αμάν στην Ιορδανία.
• Τα αεροδρόμια της Συρίας και του Ιράκ.
4. Στρατηγικά Οφέλη
Η νέα εταιρεία θα προσφέρει:
• Ανταγωνιστικό δίκτυο έναντι μεγάλων παικτών όπως Turkish Airlines και Qatar Airways.
• Ενίσχυση του τουριστικού προϊόντος Κύπρου και Ισραήλ.
• Αεροπορική ανεξαρτησία και διασύνδεση με Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Ασία, μειώνοντας την περιφερειακή εξάρτηση των διεθνών επιβατών από την Τουρκία.
• Ανάδειξη της Κύπρου ως επίσημης πύλης της Ε.Ε. προς τη Μέση Ανατολή, προσφέροντας στους Ευρωπαίους ταξιδιώτες μια εναλλακτική αεροπορική πλατφόρμα.
5. Η Στιγμή Είναι Τώρα
Σε ένα περιβάλλον αυξανόμενου ανταγωνισμού για τον έλεγχο των περιφερειακών μεταφορών, η ίδρυση μιας Κοινής Κυπριακής-Ισραηλινής Αεροπορικής Εταιρείας έρχεται να καλύψει ένα στρατηγικό κενό και να προσφέρει μακροχρόνια οικονομικά και γεωπολιτικά οφέλη.
Με βάση τα σημερινά δεδομένα της αγοράς, η επένδυση αυτή φαίνεται όχι μόνο βιώσιμη, αλλά και υψηλής απόδοσης, με δυνατότητα να τοποθετήσει Κύπρο και Ισραήλ στον σκληρό πυρήνα της περιφερειακής αεροπορικής στρατηγικής.
Γ. Οικονομικά Δεδομένα που Δείχνουν τον Δρόμο
Η Κύπρος, με ΑΕΠ περίπου 29 δισ. ευρώ και ετήσιες Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ) που δεν ξεπερνούν το 1,3 δισ. ευρώ, παραμένει μια μικρή αλλά στρατηγικά τοποθετημένη οικονομία. Το Ισραήλ, με ΑΕΠ που ξεπερνά τα 510 δισ. ευρώ και ΑΞΕ άνω των 20 δισ. ευρώ ετησίως, αποτελεί έναν από τους τεχνολογικούς και αμυντικούς πρωταθλητές παγκοσμίως. Ο συνδυασμός των δύο οικονομιών, με τη δημιουργία μιας Κοινής Αναπτυξιακής Τράπεζας ύψους αρχικού κεφαλαίου 5 δισ. ευρώ, θα μπορούσε να κινητοποιήσει επενδύσεις άνω των 30 δισ. ευρώ μέσα στην επόμενη δεκαετία.
Η Κύπρος θα μπορούσε να αυξήσει τις ΑΞΕ που δέχεται ετησίως από 1,3 δισ. σε 4 δισ. ευρώ, δημιουργώντας 20.000-50.000 νέες θέσεις εργασίας και αυξάνοντας το ΑΕΠ της κατά 15-30% έως το 2035. Παράλληλα, το Ισραήλ θα διευρύνει την επενδυτική του επιρροή στην ευρύτερη περιοχή, αποκτώντας νέες πύλες εισόδου στην ευρωπαϊκή αγορά μέσω της κυπριακής νομοθεσίας και των ευρωπαϊκών θεσμικών εγγυήσεων.
Δ. Πώς οι Ξένες Επενδύσεις Θα Ενισχύσουν την Κυπριακή Οικονομία
Η Κύπρος θα μπορούσε να αντλήσει τεράστια οφέλη από τη δημιουργία ενός κοινού επενδυτικού Οργανισμού και τραπεζικού μηχανισμού με το Ισραήλ. Πιο συγκεκριμένα:
• Αύξηση των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων: Το 2023, οι ΑΞΕ προς την Κύπρο ανήλθαν σε περίπου 1,3 δισεκατομμύρια ευρώ. Μέσω ενός διακρατικού μηχανισμού με το Ισραήλ, η Κύπρος θα μπορούσε να διπλασιάσει ή και να τριπλασιάσει αυτό το ποσό μέσα σε μία πενταετία, φτάνοντας έως και 3-4 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, ιδιαίτερα σε στρατηγικούς τομείς όπως:
• Υποδομές ενέργειας και φυσικού αερίου
• Ναυτιλιακά logistics και λιμάνια (Λεμεσός, Λάρνακα).
• Τεχνολογικές εγκαταστάσεις και data centers.
• Τουριστικές αναβαθμίσεις πολυτελείας και ειδικών θεματικών τουρισμών.
• Αύξηση της Απασχόλησης: Οι ΑΞΕ δημιουργούν θέσεις εργασίας σε τομείς υψηλής εξειδίκευσης, μειώνοντας την εξάρτηση από εποχιακές μορφές εργασίας, όπως ο τουρισμός. Κάθε 1 δισ. ευρώ ΑΞΕ εκτιμάται ότι δημιουργεί 7.000 έως 10.000 νέες θέσεις εργασίας άμεσα ή έμμεσα.
• Αύξηση Δημοσίων Εσόδων: Οι επενδύσεις αυτές αναμένεται να αποφέρουν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ σε φορολογικά έσοδα και εισφορές, ενισχύοντας τα δημόσια οικονομικά της Κύπρου και επιτρέποντας περαιτέρω δημόσιες επενδύσεις σε υποδομές και κοινωνικές υπηρεσίες.
• Αναβάθμιση της Κύπρου ως Επενδυτικού Κέντρου της Ε.Ε.: Η Κύπρος θα εδραιωθεί ως ευρωπαϊκός κόμβος για επενδύσεις προς τη Μέση Ανατολή και την Ασία, προσελκύοντας κεφάλαια όχι μόνο από το Ισραήλ αλλά και από διεθνείς επενδυτές που επιθυμούν να αξιοποιήσουν τη νομική και θεσμική ασφάλεια της Ε.Ε..
Ε. Οφέλη για το Ισραήλ
• Διεύρυνση Επενδυτικής Διείσδυσης στην Ε.Ε.: Μέσω της Κύπρου, το Ισραήλ αποκτά μια νόμιμη και σταθερή πύλη εισόδου στην Ευρωπαϊκή Αγορά των 450 εκατομμυρίων πολιτών, αξιοποιώντας τον ευρωπαϊκό κανονισμό και τα χρηματοπιστωτικά εργαλεία.
• Διασπορά Επενδυτικού Ρίσκου: Με τη δημιουργία κοινού ταμείου και τραπεζικού Οργανισμού, το Ισραήλ μπορεί να μειώσει την εξάρτησή του από τις αγορές των ΗΠΑ και της Ασίας, διανέμοντας καλύτερα το γεωοικονομικό του αποτύπωμα.
• Ενίσχυση της Ενεργειακής Ασφάλειας: Μέσω συνεργασιών σε φυσικό αέριο και ΑΠΕ στην Κυπριακή ΑΟΖ και ευρύτερα στην Ανατολική Μεσόγειο.
• Διπλωματική Αξιοποίηση: Μέσω του Οργανισμού αυτού, το Ισραήλ μπορεί να αναβαθμίσει τις σχέσεις του με χώρες όπως η Ελλάδα, η Αίγυπτος και η Ιορδανία, ενισχύοντας τον ρόλο του ως σταθεροποιητικού παράγοντα στην περιοχή.
ΣΤ. Συνολική Οικονομική Προσδοκία
Εάν ο μηχανισμός καταφέρει να κινητοποιήσει 5-10 δισεκατομμύρια ευρώ σε Άμεσες Ξένες Επενδύσεις μέσα στην επόμενη δεκαετία, η κυπριακή οικονομία θα μπορούσε να αυξήσει το ΑΕΠ της κατά 10% ενώ θα δημιουργούνταν δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας και θα ενισχύονταν τα δημόσια οικονομικά.
Για το Ισραήλ, η επέκταση σε νέες αγορές θα μπορούσε να προσθέσει 2-3 ποσοστιαίες μονάδες ετησίως στο εξωτερικό επενδυτικό του χαρτοφυλάκιο, ενισχύοντας την παγκόσμια οικονομική του παρουσία.
Ζ. Γεωπολιτική Διάσταση
Ένα τέτοιο σχήμα θα προσέφερε στα δύο κράτη σημαντική γεωπολιτική αναβάθμιση. Η Κύπρος, ως κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Ισραήλ, ως μία εκ των πλέον αναπτυγμένων και καινοτόμων οικονομιών της Μέσης Ανατολής, μπορούν να λειτουργήσουν ως γέφυρα μεταξύ Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Ασίας. Παράλληλα, μπορούν να διαμορφώσουν ένα εναλλακτικό γεωοικονομικό μοντέλο που δεν θα εξαρτάται αποκλειστικά από τις μεγάλες δυνάμεις όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ρωσία ή η Κίνα, αλλά θα βασίζεται σε περιφερειακές συνεργασίες αμοιβαίου συμφέροντος.
Ο πραγματικός καταλύτης για την επιτυχία του Οργανισμού θα είναι η συνεργασία με τις χώρες των Συμφωνιών του Αβραάμ — τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν, το Μαρόκο και το Σουδάν. Οι οικονομίες τους, με συνολικό ΑΕΠ που ξεπερνά το 1,2 τρισεκατομμύρια δολάρια, προσφέρουν:
• Πρόσβαση σε κομβικές αγορές του Κόλπου, της Αφρικής και της Ασίας.
• Χρηματοπιστωτική δυναμική μέσω επενδυτικών κεφαλαίων και sovereign wealth funds.
• Ισχυρές εμπορικές και τεχνολογικές βάσεις.
Η. Οικονομική Αξιοποίηση των Πλεονεκτημάτων των Δύο Κρατών
Το Ισραήλ διαθέτει τεχνολογική υπεροχή, υψηλής ποιότητας ανθρώπινο δυναμικό και ισχυρά επενδυτικά κεφάλαια. Η Κύπρος, από την άλλη, διαθέτει ένα αξιόπιστο νομικό και χρηματοοικονομικό πλαίσιο εντός της Ε.Ε., στρατηγική γεωγραφική θέση και εμπειρία στη διαχείριση διεθνών κεφαλαίων. Ο συνδυασμός αυτών των στοιχείων μπορεί να δώσει στον Οργανισμό μια στιβαρή βάση για την υλοποίηση μεγάλων επενδυτικών έργων σε περιοχές που σήμερα είτε παραμένουν υποεπενδυμένες είτε αποτελούν πεδίο ανταγωνισμού μεταξύ ξένων δυνάμεων.
Στρατηγικά Οφέλη
1. Αύξηση Πολιτικής και Οικονομικής Επιρροής: Ενίσχυση της παρουσίας των δύο κρατών σε στρατηγικά γεωγραφικά σημεία.
2. Δημιουργία Οικονομικής Ασπίδας: Μείωση της εξάρτησης από εξωτερικούς οικονομικούς παράγοντες.
3. Εδραίωση Δικτύου Συμμαχιών: Προώθηση της συνεργασίας με χώρες που μοιράζονται κοινά συμφέροντα, όπως η Ελλάδα, η Αίγυπτος, η Ιορδανία, η Γεωργία, το Αζερμπαϊτζάν και άλλες.
4. Ενίσχυση της Σταθερότητας και της Ανάπτυξης: Παροχή εργαλείων οικονομικής ανάπτυξης σε περιοχές με υψηλό ρίσκο αλλά και μεγάλες προοπτικές.
Διεθνής Παρουσία
1. Δημιουργία διμερούς επιτροπής Ισραήλ-Κύπρου για τη μελέτη σκοπιμότητας του Οργανισμού.
2. Πρόσκληση ενδιαφέροντος σε τρίτες χώρες για συμμετοχή ως ιδρυτικά ή παρατηρητικά μέλη.
3. Διαμόρφωση ρυθμιστικού πλαισίου για τη σύσταση και λειτουργία της Κοινής Αναπτυξιακής Τράπεζας.
4. Διοργάνωση περιφερειακής διάσκεψης στην Κύπρο ή το Ισραήλ για την επίσημη ίδρυση του Οργανισμού.
Θ. Στρατηγικός Περιορισμός της Τουρκικής Επιδράσεως
Η Τουρκία παρουσιάζεται σήμερα ως ένας από τους βασικούς παίκτες στην Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία, κυρίως χάρη στο γεωγραφικό της πλεονέκτημα και τη στρατηγική της τοποθέτηση ως ενεργειακός και εμπορικός διάδρομος. Όμως, η εξάρτησή της από συγκεκριμένους τομείς και αγορές προσφέρει παράθυρα ευκαιρίας για να περιοριστεί η επιρροή της μέσω εναλλακτικών στρατηγικών επενδύσεων.
1. Παράκαμψη της Τουρκίας από Διαμετακομιστικό Κόμβο
Η Τουρκία αντλεί τεράστια στρατηγική και οικονομική αξία από τον ρόλο της ως ενεργειακού διαδρόμου μεταξύ Ασίας και Ευρώπης μέσω έργων όπως οι αγωγοί TANAP, TAP και Turkish Stream.
• Στοιχεία:
Η Τουρκία διακινεί περίπου 16-20 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως προς την Ευρώπη μέσω TANAP, TAP, με οικονομικά οφέλη που εκτιμώνται σε 1,5-2 δισ. ευρώ ετησίως από τέλη διαμετακόμισης και διπλωματική επιρροή.
2. Στρατηγική Παρέμβαση
Η υλοποίηση του EastMed Pipeline και του EuroAsia Interconnector, που συνδέουν Ισραήλ-Κύπρο-Ελλάδα-Ε.Ε. παρακάμπτοντας την Τουρκία, μπορεί να περιορίσει:
• Τις μελλοντικές φιλοδοξίες της Άγκυρας να μονοπωλήσει τις ενεργειακές ροές.
• Την οικονομική αξία των τουρκικών δικτύων, οδηγώντας σε απώλειες εσόδων 1-1,5 δισ. ευρώ ετησίως σε βάθος δεκαετίας.
3. Εμπόριο και Logistics: Εναλλακτικοί Κόμβοι στην Αίγυπτο και την Ιορδανία
Η Τουρκία εξάγει το 42% των προϊόντων της προς την Ε.Ε. μέσω των λιμανιών της Μερσίνης, της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης. Παράλληλα, επιδιώκει να αναδειχθεί σε logistics hub προς τη Μέση Ανατολή. Το εξαγωγικό εμπόριο της Τουρκίας προς τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική ξεπερνά τα 30 δισ. ευρώ ετησίως, εκ των οποίων τα 7-8 δισ. ευρώ μέσω θαλάσσιων οδών που ελέγχει.
4. Στρατηγική Παρέμβαση
Η δημιουργία ανταγωνιστικών logistics hubs στο Εϊλάτ και στην Ιορδανία (Aqaba), χρηματοδοτούμενων από την Κοινή Τράπεζα Ισραήλ-Κύπρου, μπορεί να:
• Μεταφέρει το 10-15% του εμπορίου της περιοχής μέσω αυτών των κόμβων.
• Προκαλέσει εκτιμώμενες απώλειες 2-3 δισ. ευρώ στις τουρκικές μεταφορικές και ναυτιλιακές υποδομές.
5. Στρατηγική Παρέμβαση
Η διείσδυση ισραηλινής τεχνολογίας σε αγορές όπως η Ιορδανία, το Μπαχρέιν και τα Εμιράτα, με έργα ύψους 5 δισ. ευρώ, μπορεί να:
• Μειώσει την τεχνολογική επιρροή της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή.
• Υποβαθμίσει το τουρκικό αφήγημα περί «ψηφιακού ηγεμονισμού».
• Στερήσει μελλοντικά έσοδα δισεκατομμυρίων από τουρκικές εταιρείες.
• Ανταγωνιστεί άμεσα τα τουρκικά τουριστικά πακέτα.
• Μεταφέρει τουριστικές ροές αξίας 5-10 δισ. ευρώ ετησίως προς τις νέες επενδυτικές περιοχές.
6. Τουρισμός και Πολιτιστική Διείσδυση
Η Τουρκία υποδέχεται περίπου 50 εκατομμύρια τουρίστες ετησίως, με έσοδα που ξεπερνούν τα 45 δισ. ευρώ (2023). Ένα μεγάλο ποσοστό αυτού του τουρισμού αφορά τη Μέση Ανατολή και μουσουλμανικές χώρες.
Συμπερασματικά
Στην Ανατολική Μεσόγειο διαμορφώνεται ένα νέο γεωοικονομικό και γεωστρατηγικό τοπίο, όπου η Κύπρος και το Ισραήλ καλούνται να αναλάβουν κεντρικό ρόλο. Η πρόταση για τη δημιουργία ενός Κοινού Περιφερειακού Οργανισμού, μίας Αναπτυξιακής Τράπεζας και μίας Κοινής Αεροπορικής Εταιρείας αποτελεί ένα ολοκληρωμένο στρατηγικό σχέδιο με πολιτικές, οικονομικές και γεωπολιτικές διαστάσεις.
Η Αναπτυξιακή Τράπεζα μπορεί να κινητοποιήσει κεφάλαια άνω των 30 δισ. ευρώ σε στρατηγικούς τομείς όπως η ενέργεια, οι μεταφορές, η τεχνολογία και ο τουρισμός. Παράλληλα, η Κύπρος, αξιοποιώντας τη θέση της ως κράτος-μέλος της Ε.Ε., μπορεί να προσφέρει στο Ισραήλ θεσμική, φορολογική και πολιτική δίοδο στις ευρωπαϊκές αγορές, διευρύνοντας τις οικονομικές του δυνατότητες.
Η ίδρυση μιας Κοινής Αεροπορικής Εταιρείας, με στόλο 20-25 αεροσκαφών, μπορεί να εξασφαλίσει έσοδα άνω του 1 δισ. ευρώ ετησίως, αναδεικνύοντας την Κύπρο και το Ισραήλ σε ηγετικό αεροπορικό κόμβο που παρακάμπτει τον σημερινό ρόλο της Τουρκίας.
Η υλοποίηση αυτών των πρωτοβουλιών μπορεί να προκαλέσει οικονομικό πλήγμα άνω των 10 δισ. ευρώ ετησίως στην τουρκική οικονομία, περιορίζοντας την επιρροή της Άγκυρας στην ενέργεια, το εμπόριο, τον τουρισμό και τις μεταφορές.
Η ευκαιρία είναι ιστορική. Οι δύο χώρες διαθέτουν τα μέσα, τη θέση και τη δυναμική να ηγηθούν στη νέα γεωοικονομική αρχιτεκτονική της περιοχής. Το ερώτημα δεν είναι αν πρέπει να προχωρήσουν. Το ερώτημα είναι πότε. Και η απάντηση είναι τώρα.
Disclaimer: Τα οικονομικά στοιχεία που αναφέρονται στο κείμενο είναι από προσωπικά οικονομικά μοντέλα και έρευνα της αρθρογράφου.
*Συμβούλου Επενδύσεων και Εξωτερικής Πολιτική
Διαβάστε επίσης: Οι δασμοί Τραμπ βρίσκουν τις κυπριακές εξαγωγές στα πάνω τους