Από τον Ρέι Ντάλιο και τον Πίτερ Λιντς μέχρι τον Χάουαρντ Μασκς, τον Σόρος και τον Μπάφετ, τα μεγαλύτερα ονόματα της Wall Street βλέπουν συχνά τη φούσκα να σχηματίζεται πολύ νωρίτερα από όσο σπάει.
Το ίδιο μοτίβο επανέρχεται σήμερα: υψηλές αποτιμήσεις, ακραία συγκέντρωση απόδοσης στους “Magnificent 7”, εκρηκτικές προσδοκίες γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη, αλλά και μια αγορά που συνεχίζει να ανεβαίνει κόντρα στους φόβους – και ίσως εξαιτίας τους.
Πόσο κοντά βρισκόμαστε σε ένα νέο 2000; Και γιατί το δύσκολο δεν είναι να δεις τη φούσκα, αλλά να προβλέψεις τη στιγμή που θα σπάσει; Ο Economist θυμίζει τι είχε γίνει πριν από 30 χρόνια στα χρηματιστήρια.
Τη δεκαετία του ’90 είχαμε τις ακόλουθες προειδοποιήσεις:
- Ο Ρέι Ντάλιο, το 1995, μιλούσε για «blow-off phase».
- Ο Πίτερ Λιντς ανησυχούσε ότι «κανείς δεν φοβάται».
- Ο Χάουαρντ Μαρκς παρατηρούσε ότι ακόμη και οι ταξιτζήδες μιλούν για “hot stocks”.
- Ο Τζορτζ Σόρος σόρταρε ανοιχτά τεχνολογικές μετοχές.
- Ο Μπάφετ δεν ήθελε ούτε να αγγίξει τις ιντερνετικές εταιρείες.
Όλοι έχουν δίκιο – αλλά πολύ νωρίς. Από το 1995 μέχρι τον Μάρτιο του 2000, ο Nasdaq εκτοξεύεται κατά σχεδόν 1.100%. Όταν τελικά η φούσκα θα σπάσει, ο δείκτης καταρρέει πάνω από 80%.
Οι μεγάλοι επενδυτές δικαιώνονται, αλλά οι περισσότεροι έχουν ήδη χάσει χρήματα ή πελάτες. Η φούσκα, αποδεικνύεται, είναι πανεύκολο να προβλεφθεί. Και σχεδόν αδύνατο να χρονομετρηθεί. Το ίδιο βλέπουμε και σήμερα. Οι προειδοποιήσεις πληθαίνουν. Αλλά κανείς δεν μπορεί να πει το πότε.
Υπερτιμήσεις παντού – αλλά αυτό δεν αρκεί για να “σκάσει” η αγορά
Η τρέχουσα συζήτηση επικεντρώνεται στις αποτιμήσεις γύρω από το AI. Κι όχι μόνο γύρω από το AI.
Η δυνατότερη ένδειξη υπερτίμησης είναι η εικόνα του S&P 500:
Ως προς τα πραγματικά κέρδη της τελευταίας δεκαετίας, είναι πιο ακριβός απ’ ό,τι ήταν σχεδόν σε όλη την ιστορία του – με εξαίρεση το 1999–2000.
Ως προς τις πωλήσεις, είναι κατά 60% ακριβότερος ακόμη και από το peak της dotcom φούσκας.
Αν η αγορά ήταν μια εξίσωση, οι αριθμοί θα έδειχναν “κόκκινο”.
Αλλά η αγορά δεν είναι εξίσωση – είναι ψυχολογία.
Παράλληλα, μεμονωμένες μετοχές κινούνται σε επίπεδα ακραίων πολλαπλασιαστών:
- Η Palantir αποτιμάται σε πάνω από 200x τα εκτιμώμενα κέρδη.
- Στον χώρο των chips, ο ενθουσιασμός γύρω από τις υποδομές AI ανεβάζει τις αποτιμήσεις σε ιστορικά ύψη.
- Στην Ευρώπη, εταιρείες όπως η ARM διαπραγματεύονται σε πολλαπλάσια σχεδόν 90 φορές τα αναμενόμενα κέρδη του 2026 – υπερδιπλάσια της Nvidia.
Όλα αυτά μοιάζουν με φούσκα. Αλλά οι φούσκες σπάνια σπάνε όταν όλοι τις συζητούν. Τους αρέσει να εκπλήσσουν.
Το νέο σήμα κινδύνου: όχι η αποτίμηση, αλλά το… Google Search
Εφόσον οι παραδοσιακοί δείκτες αποτυγχάνουν στο timing, κάποιοι αναλυτές στρέφονται σε εναλλακτικές μεθόδους:
Οι αιχμές στις αναζητήσεις Google για δημοφιλείς επενδυτικές μανίες συχνά εμφανίζονται πολύ κοντά στο peak των τιμών.
Σε μια σειρά φαινομένων:
- Bitcoin
- Dogecoin
- Θεματικά ETFs (cannabis, space, wearables)
- SPACs
- ARKK (Cathie Wood)
Οι αναζητήσεις χτυπούν κορυφή σχεδόν ταυτόχρονα με την κορύφωση των τιμών. Και στη συνέχεια ακολουθεί πτώση 10–70% σε διάστημα ενός έτους.
Οι αναζητήσεις για “AI stocks” κορυφώθηκαν τον Αύγουστο. Οι τιμές κορυφώθηκαν λίγο μετά. Οι αναζητήσεις έκτοτε έχουν μειωθεί δραστικά. Οι τιμές αρχίζουν να τρέμουν. Δεν είναι απόδειξη – αλλά είναι μοτίβο.
Η ΕΚΤ, στην τελευταία Financial Stability Review, μιλά για «επίμονα υψηλές» τιμές μετοχών και μια αγορά που αντανακλά «αισιοδοξία ότι οι κίνδυνοι δεν θα υλοποιηθούν».
Βλέπει επίσης τρία δομικά προβλήματα:
- Υπερσυγκέντρωση στους hyperscalers – Alphabet, Microsoft, Nvidia, Meta.
- Υψηλή μόχλευση και περιορισμένη διαφάνεια σε hedge funds και private markets.
- Κίνδυνο ξαφνικής διόρθωσης, εάν οι προσδοκίες για τα κέρδη στην τεχνητή νοημοσύνη δεν επιβεβαιωθούν
Και η αντίθετη άποψη
Ρέι Ντάλιο, Τζορτζ Σόρος, Λάρι Φινκ και Τράπεζα της Αγγλίας έχουν προβεί σε ανάλογες προειδοποιήσεις. Ωστόσο υπάρχουν και εκείνοι που διαφωνούν πλήρως. Την αντίθετη άποψη εκφράζει ο Νταν Ιβς της Wedbush: «Βρισκόμαστε στο έτος 3 ενός 8–10ετούς υπερκύλου», λέει.
Η θέση αυτή υποστηρίζει ότι:
- Τα κέρδη της τεχνολογίας είναι εξαιρετικά ισχυρά
- Οι επενδύσεις AI βρίσκονται στο 10% του τελικού τους εύρους.
- Η καινοτομία στην υποδομή cloud και chips δεν έχει αποτυπωθεί πλήρως στις αποτιμήσεις.
Με άλλα λόγια: Δεν είναι φούσκα – είναι η αρχή της επανάστασης.
Πηγή: naftemporiki.gr με πληροφορίες από Economist, MarketWatch, Wall Street Journal
Διαβάστε επίσης: UBS: Η Ευρώπη κάνει βήματα μπροστά - Οι τρεις κλάδοι που θα κερδίσουν το στοίχημα