Συνέντευξη στην Ευδοκία Παπαδοπούλου
Αρχικά κάποιοι τις αμφισβήτησαν. Στη συνέχεια όμως, είδαν τις «κορούδες με τα διδακτορικά» να τα βάζουν με τους. καρχαρίες, να γίνονται επιχειρηματίες και να ηγούνται σήμερα, μιας start-up εταιρείας παγκοσμίου βεληνεκούς. Η Μαρία μαζί με τις δύο συνεργάτιδές της, την Άρτεμις και τη Λίζα, ίδρυσαν το 2020 τη Malloc, μία καινοτόμο -κυπριακή- νεοφυή επιχείρηση που παρέχει λύσεις για προστασία δεδομένων σε κινητές συσκευές. Η διευθύνουσα σύμβουλος και συνιδρύτρια της Malloc, Δρ Μαρία Τερζή, μιλά στο Economy Today για τις προκλήσεις που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν κατά την «πλοήγησή» τους στον κόσμο της Κυβερνοασφάλειας.
Εξηγεί παράλληλα, τους λόγους για τους οποίους ο αριθμός των γυναικών που δημιουργούν νεοφυείς επιχειρήσεις κινείται ακόμη σε χαμηλά επίπεδα, διαμηνύοντας πως παρωχημένα κοινωνικά στερεότυπα εμποδίζουν, μεταξύ άλλων, την ανέλιξη των γυναικών στον Επιχειρηματικό και Τεχνολογικό τομέα που ακόμη θεωρούνται -και είναι- ανδροκρατούμενοι. Γι’ αυτό λέει στις νέες Κύπριες να μη διστάζουν να ρισκάρουν και να μην υποτάσσονται στις κοινωνικές νόρμες, ενώ παραδέχεται πως τα τελευταία χρόνια η Κύπρος έκανε σημαντικά βήματα σε σχέση με τη χρηματοδότηση της γυναικείας επιχειρηματικότητας.
* H Δρ Μαρία Τερζή κατέχει διδακτορικό τίτλο στην Τεχνητή Νοημοσύνη και τα Συστήματα Συστάσεων (Recommender Systems). Έχει εργαστεί στην Google, στο Κέντρο Αριστείας για Έρευνα και Καινοτομία ΚΟΙΟΣ και διδάσκει προγραμματισμό στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Ποιες προκλήσεις κληθήκατε να αντιμετωπίσετε -ειδικότερα ως νέα και γυναίκα- στα πρώτα σας βήματα και ευρύτερα στην πορεία σας στο επιχειρείν;
Όλες οι γυναίκες αντιμετωπίζουμε προβλήματα και τεράστια αμφισβήτηση όταν παίρνουμε τέτοιου είδους πρωτοβουλίες και εγώ δεν αποτέλεσα εξαίρεση. Εμείς ήμασταν τρεις γυναίκες, μαζί με τις συνιδρύτριες μου στη Malloc, την Άρτεμιν και τη Λίζα, που ξεκινήσαμε για να ανταγωνιστούμε στην παγκόσμια αγορά, σε έναν τόσο απαιτητικό κλάδο όπως η Κυβερνοασφάλεια. Μας αμφισβήτησαν για την τεχνολογική μας κατάρτιση, μας έλεγαν επιπόλαιες και αιθεροβάμονες. Προσωπικά δεν διανοούνταν πολλοί ότι θα μπορούσα να διαπραγματευτώ με ξένους σοβαρούς επενδυτές και να ηγηθώ μιας εταιρείας με παγκόσμια δυναμική. Άκουσα πολλές φορές την «πατρική», δήθεν, συμβουλή: «πού θα πας εσύ τώρα μια κορούδα να τα βάλεις με τους καρχαρίες;».
Είναι αλήθεια βέβαια, ότι ένα καινοτόμο startup που εστιάζει στην προστασία από κακόβουλα λογισμικά, spyware, σε κινητά τηλέφωνα, από τρεις γυναίκες με διδακτορικά και ειδίκευση σε Τεχνητή Νοημοσύνη, Μηχανική και Κυβερνοασφάλεια, δεν είναι κάτι που συναντά κάποιος καθημερινά, ακόμη περισσότερο στην Κύπρο.
Τελικά όμως τα βάλατε με τους καρχαρίες… και τα καταφέρατε.
Για τη δημιουργία της Malloc βοήθησε σημαντικά η χρηματοδότηση Pre-seed από το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας, την οποία πετύχαμε σε συνεργασία με το Κέντρο Αριστείας για Έρευνα και Καινοτομία ΚΟΙΟΣ του Πανεπιστημίου Κύπρου, εκεί όπου εργαζόμουν προηγουμένως ως ερευνήτρια. Μ’ αυτό τον τρόπο κάναμε τα πρώτα μας βήματα, αλλά οι απαιτήσεις για να συσταθεί μια ολοκληρωμένη ομάδα, να ανταποκριθούμε στις τεχνολογικές, προωθητικές και χρηματοδοτικές μας προκλήσεις για την περαιτέρω πρόοδο της εταιρείας ήταν, ασφαλώς, πολύ μεγαλύτερες. Οι δυνατότητες για χρηματοδότηση σε όλη την Ευρώπη και ακόμη περισσότερο στην Κύπρο είναι πολύ περιορισμένες και πολύ λίγα startups κατάφεραν να ξεχωρίσουν.
Είχαμε να ξεκινήσουμε σε ένα περιβάλλον που από τη μια δεν ήταν ευνοϊκό και από την άλλη ήταν πολύ πρόωρο. Πετύχαμε όμως η εφαρμογή μας για κινητές συσκευές να καταφέρει να ξεχωρίσει και να αποκτά χρήστες από όλο τον κόσμο με πολύ γρήγορους ρυθμούς. Μέσα σε λιγότερο από 6 μήνες από τη λειτουργία της Malloc, η εφαρμογή μας για κινητά χρησιμοποιήθηκε από εκατοντάδες χιλιάδες χρήστες παγκοσμίως που επιζητούσαν την προστασία της ιδιωτικότητάς τους. Καταφέραμε έτσι να έχουμε πολλές θετικές ιστορίες από τους χρήστες της εφαρμογής μας, είχαμε μαρτυρίες για την ανίχνευση spyware από δημοσιογράφους, βοηθήσαμε γυναίκες να εντοπίσουν λογισμικά παρακολούθησης από συντρόφους τους και αποδείξαμε το πόσο πολύτιμη ήταν η προσπάθειά μας.
Αυτή η γρήγορη αρχική ανάπτυξη, η αποδεδειγμένη πλέον τεχνολογική μας επάρκεια, σε συνδυασμό με το ότι η Malloc ήρθε για να καλύψει μια πραγματική ανάγκη της σημερινής κοινωνίας, ήταν και οι αποφασιστικοί παράγοντες με τους οποίους πείσαμε το Y Combinator, τον πιο σημαντικό επιταχυντή για startups στον κόσμο να επενδύσει στην εταιρεία μας και να μας εντάξει στο πρόγραμμά του, ενώ για εμάς ξεκίνησαν να γράφουν κορυφαίες ιστοσελίδες τεχνολογίας, όπως το TechCrunch. Και κάπου εκεί, οι «κορούδες με τα διδακτορικά» κατάφεραν και έγιναν επιχειρηματίες τεχνολογίας.
Παιδεία, στερεότυπα και νοοτροπία
Στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καταδεικνύουν πως μόλις το 15% των start-ups έχουν ιδρυθεί από γυναίκες. Πού θεωρείτε ότι οφείλεται αυτό; Υπάρχει στον χώρο των startups, χώρος για «διακρίσεις»;
Υπάρχουν οι άμεσες αλλά κυρίως οι υποβόσκουσες αιτίες που προκαλούν αυτή την ανισορροπία. Αρχικά είναι μια αλυσίδα υποεκπροσώπησης που ξεκινά από την παιδεία, όπου γυναίκες δεν ενθαρρύνονται να αποκτήσουν γνώσεις Θετικών Επιστημών (STEM) και παρατηρείται χαμηλή εκπροσώπηση γυναικών σε όλη την Ευρώπη. Χωρίς όμως τέτοιες γνώσεις είναι δύσκολο να εμπλακείς στην τεχνολογία. Στη συνέχεια, παρωχημένα κοινωνικά στερεότυπα εμποδίζουν την ανέλιξη των γυναικών στον Επιχειρηματικό και Τεχνολογικό τομέα που ακόμη θεωρούνται και είναι ανδροκρατούμενοι.
Τέλος, είναι η νοοτροπία που πάντα έρχεται να θέσει τη γυναίκα μπροστά στο απαράδεκτο δίλημμα «καριέρα ή οικογένεια;». Οι οικογένειες στον κόσμο και στην Κύπρο χρειάζονται πραγματική υποστήριξη για να μπορούν να πετύχουν και οι δύο στην επαγγελματική άνοδο και την οικογενειακή ζωή. Όχι, καμία διάκριση δεν έχει θέση στον χώρο των start-ups. Σε ένα χώρο μάλιστα που είναι έντονα απαιτητικός, χρειάζεται αυξημένη αφοσίωση, ανεξάντλητες ώρες και πρέπει να υπερβαίνεις διαρκώς πρωτοφανείς δυσκολίες, είναι πολύ άδικο μια γυναίκα να πρέπει να αντιμετωπίσει επιπρόσθετα εμπόδια, που επιβάλλονται από τα στερεότυπα της κοινωνίας και πηγάζουν από παλιές προκαταλήψεις.
Οι γυναίκες φαίνεται να αντιμετωπίζουν, παράλληλα, δυσκολίες στην άντληση χρηματοδοτικών κεφαλαίων. Έρευνες* θέλουν μάλιστα μόλις το 1% του διαθέσιμου κεφαλαίου να διοχετεύεται σε startups με γυναίκες επικεφαλής. Ποια η δική σας ερμηνεία για αυτό το φαινόμενο;
Τα στοιχεία αποτυπώνουν μια ανησυχητική πραγματικότητα, όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι λίγο το πρόβλημα της κότας και του αβγού. Είναι από τη μια ο περιορισμένος αριθμός των startups που ιδρύονται από γυναίκες και από την άλλη τα στερεότυπα που διαρκώς τις αποθαρρύνουν από το να τις δημιουργήσουν. Είναι το γεγονός ότι τα περισσότερα funds ηγούνται από άντρες, με τις επενδυτικές πρακτικές να βασίζονται σε παραδοσιακά μοντέλα αξιολόγησης που δεν αναγνωρίζουν όσο πρέπει την αξία των γυναικείων επιχειρήσεων. Είναι, τέλος, η διαρκής αμφισβήτηση για την πραγματική και σε βάθος χρόνου προσήλωση και δέσμευση εμάς των γυναικών σε ένα τέτοιο εγχείρημα.
Σημαντικές ευκαιρίες στην Κύπρο
Στην Κύπρο του 2024, θα λέγατε πως το περιβάλλον είναι ευνοϊκό για την ανάπτυξη της γυναικείας επιχειρηματικότητας; Σε ό,τι αφορά την πρόσβαση σε χρηματοδοτικούς πόρους, θεωρείτε πως υπάρχουν ευκαιρίες; Μπορεί το φύλο να διαδραματίσει ρόλο στην εξεύρεση χρηματοδότησης;
Για να είμαστε δίκαιοι, η Κύπρος έχει κάνει σημαντικά βήματα στη χρηματοδότηση της γυναικείας επιχειρηματικότητας τα τελευταία χρόνια, με ευκαιρίες μέσα από ευρωπαϊκά και τοπικά προγράμματα. Ειδικά για τον δικό μου τομέα ευκαιρίες τέτοιες υπάρχουν από προγράμματα του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας από angel investors και funds, ενώ incubators, όπως το Innovation Center της Τράπεζας Κύπρου, το Cyprus Seeds, το Chrysalis Leap, το Cyprus Entrepreneurship Competition και άλλα, μπορούν να ενισχύσουν μια επιχειρηματική προσπάθεια. Funds σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν πλέον δημιουργηθεί για να εστιάζουν τις επενδύσεις τους σε επιχειρήσεις που ιδρύονται από γυναίκες ή που απευθύνονται στη γυναικεία αγορά με έμφαση στον τομέα της Υγείας (Femhealth).
Θα πρέπει όμως να επισημάνω ότι η πλειονότητα όλων αυτών των προγραμμάτων, σε όλη την Ευρώπη, επικεντρώνεται σχεδόν αποκλειστικά στην αρχική δημιουργία μιας επιχείρησης. Έτσι, το πρόβλημα πλέον εντοπίζεται στο ότι η επιχείρηση αυτή, θα καταφέρει μεν να δημιουργηθεί και να φτιάξει το αρχικό της προϊόν, αλλά θα δυσκολευθεί έντονα να εξασφάλισει τη στήριξη που θα χρειαστεί για να βρει τον χώρο της στην αγορά και να αναπτυχθεί, αυτό που εμείς λέμε product-market fit.
Μην υποτάσσεστε!
Ποια η συμβουλή σας προς τις νεαρές Κύπριες που φιλοδοξούν να «επιχειρήσουν»;
Να μην αφήνουν ευκαιρία να πάει χαμένη. Να μη διστάζουν να ρισκάρουν και να μην υποτάσσονται στις κοινωνικές νόρμες, ιδιαίτερα όταν είναι σε νεαρή ηλικία. Υπάρχουν σήμερα πορείες επιτυχίας πολύ διαφορετικές από εκείνες που γνωρίζουν οι παλαιότεροι. Να εκμεταλλευθούν τις νέες τεχνολογίες και να επωφεληθούν από τις ευκαιρίες που προκύπτουν από μια οικονομία που πλέον λειτουργεί παγκόσμια. Στη σύγχρονη επιχειρηματικότητα μεγάλη σημασία έχει ο χρόνος.
Είναι κρίσιμο μια εταιρεία να βγαίνει στην αγορά γρήγορα και να βελτιώνει τα προϊόντα της με βάση τα σχόλια των πελατών της. Οι επιτυχημένες εταιρείες είναι αυτές που δημιουργούν υπηρεσίες και προϊόντα που οι άνθρωποι θέλουν και επιζητούν να χρησιμοποιήσουν. Παράλληλα όμως, θα πρέπει να ξέρουν και τη σκληρή πραγματικότητα μιας νέας επιχείρησης, ιδιαίτερα μίας startup. Απαιτεί πολλή προσπάθεια, μεγάλη αφοσίωση, πολλές θυσίες. Δεν είναι εύκολο ταξίδι. Είναι όμως ένα ταξίδι συναρπαστικό που αξίζει τον κόπο.
* Οι γυναίκες σε όλη τη βορειοδυτική Ευρώπη έλαβαν ένα πολύ μικρό μέρος των επιχειρηματικών κεφαλαίων που συγκεντρώθηκαν το 2023, με τις ιδρυτικές ομάδες που αποτελούνται αποκλειστικά από γυναίκες να λαμβάνουν σύμφωνα με έκθεση της Unconventional Ventures, 0,6% στη Γαλλία, 1% στις Σκανδιναβικές χώρες, 1,9% στη Βρετανία και 1,7% στη Γερμανία
Διαβάστε επίσης: Κρίσιμη για την οικονομική ανάπτυξη η υποστήριξη γυναικών επιχειρηματιών