Του Θεόδωρου Καυκαρίδη
Η αποτυχία των ΗΠΑ στο Μουντομπάσκετ άνοιξε εκ νέου τη συζήτηση για την ψαλίδα ανάμεσα στους δύο καλαθοσφαιρικούς κόσμους. Υπάρχει ξανά απειλή για την αμερικανική υπεροχή;
«Δεν είμαστε πλέον στα 1992. Το ευρωπαϊκό μπάσκετ ανεβαίνει συνέχεια και στέλνει μηνύματα. Μας το δείχνουν οι παίκτες που παίζουν στο ΝΒΑ. Θα πρέπει να παρακολουθούμε περισσότερο και την Euroleague. Πρέπει όμως και εμείς να στέλνουμε ό,τι καλύτερο έχουμε, όλους τους αστέρες μας». Συνοψίσαμε μέσα σε μία δήλωση τοποθετήσεις από τον απόηχο της αποτυχίας των ΗΠΑ στο παγκόσμιο πρωτάθλημα μπάσκετ. Της νέας αποτυχίας για να είμαστε πιο ακριβείς. Γιατί στη διοργάνωση αυτή οι ΗΠΑ έχουν πολλές. Το πιο σημαντικό είναι πως είναι τοποθετήσεις που είδαμε ξανά, ίσως λίγο διαφορετικές σε λεκτικό και σε διαφορετικές περιστάσεις. Οι ΗΠΑ για άλλη μία φορά νιώθουν απειλή στο άθλημα στο οποίο θεωρούνται μακράν καλύτεροι. Ας κάνουμε την καθιερωμένη μας ιστορική αναδρομή.
Όλα φυσικά αρχίζουν στα 1972 με την πρώτη ήττα σε Ολυμπιάδα από τους Σοβιετικούς. Τα δραματικά τρία δευτερόλεπτα με μπόλικη δόση αμφισβήτησης και έντασης. Η πρώτη ήττα έκανε πάταγο. Τηρουμένων των αναλογιών, όση αυτή της Βραζιλίας στο ποδόσφαιρο στα 1950. Δεν ήταν όμως μόνο η ήττα, ήταν η πρώτη ένδειξη ότι πλέον τα κολεγιόπαιδα τα έβρισκαν σκούρα με τους έμπειρους Ευρωπαίους. Οι Αμερικανοί μάλλον δεν το πήραν στα σοβαρά. Ήθελαν εκδίκηση. Σε Ολυμπιάδα.
Αλλά το 1976 αντί των Σοβιετικών βρήκαν απέναντί τους τη Γιουγκοσλαβία. Το 1980 μποϊκόταραν τους Ολυμπιακούς, το 1984 είχαμε το Σοβιετικό μποϊκοτάζ και την ατυχία να μη δούμε τη σύγκρουση της καλύτερης κολεγιακής ομάδας των ΗΠΑ (με Τζόρνταν, Γιούινγκ και Μάλιν) απέναντι στην καλύτερη που ετοίμασε ποτέ η ΕΣΣΔ. Το 1988 ήρθε η ώρα της αναμέτρησης, αλλά οι ΗΠΑ έχασαν από την παρέα του Σαμπόνις. Τότε λήφθηκε η απόφαση να μπορούν να συμμετάσχουν οι ΝΒΑers στις Εθνικές ομάδες. Έτσι η τελευταία κολεγιακή ομάδα των ΗΠΑ παρουσιάστηκε στο Μουντομπάσκετ του ’90, όπου την πέταξε εκτός τελικού η φοβερή τότε Γιουγκοσλαβία (η καλύτερη ίσως Εθνική που είδαμε ποτέ). Παρεμπιπτόντως οι ΗΠΑ κατέκτησαν μετά το 1972 μόνο το Μουντομπάσκετ στα 1986 και αυτό στον πόντο. Είχαν γενικώς τη διοργάνωση ως δευτερεύουσας σημασίας. Από την ώρα που μπήκαν στην εξίσωση οι ΝΒΑers, άλλαξαν όλα.
O σταθμός του 1992
Έτσι στα 1992 εμφανίζεται η Dream Team και σκορπά τρόμο. Έμεναν με ανοικτό στόμα οι θεατές και οι τηλεθεατές, ένιωθαν δέος οι αντίπαλοι (σε κάποιες στιγμές ένιωθες ότι χάζευαν). Μπασκετικό πάρτι, τεράστια σκορ και διαφορές. Δύο χρόνια μετά οι ΗΠΑ στέλνουν επίσης μία εξαιρετικά δυνατή ομάδα στο Μουντομπάσκετ. Κάνουν και εκεί περίπατο. Η κυριαρχία τους είναι απόλυτη. Μέχρι το 2002 σαρώνουν τα πάντα. Μοναδική παρένθεση το 1998 όταν στο Μουντομπάσκετ έστειλαν παίκτες που έπαιζαν στην Ευρώπη λόγω του Lock Down (πρακτικά την απεργία των παικτών) στο ΝΒΑ. Η δεκαετή τους κυριαρχία, μάλλον τους έκανε να νιώσουν ασφαλείς. Αλλά υπήρχε πάντα η παράπλευρη εξίσωση. Όταν εμφανίστηκε η Dream Team, συνέπεσε με τη διάλυση των δύο υπερδυνάμεων της Ευρώπης. Άλλο λοιπόν Γιουγκοσλαβία και ΕΣΣΔ και άλλο Σερβία, Κροατία, Λιθουανία, Ρωσία ξεχωριστά.
Οι χώρες αυτές ήθελαν τον χρόνο τους για να δημιουργήσουν ισχυρά και πλήρη σύνολα. Η Ευρωλίγκα άλλαζε επίπεδο και ανέβαινε. Η κάθοδος ξένων παικτών στο ΝΒΑ αυξήθηκε ραγδαία. Δύο χώρες με μέση ισχύ στο μπάσκετ παρουσίαζαν ήδη τεράστια άνοδο. Η Αργεντινή και η Ισπανία. Οπότε η τεράστια διαφορά ανάμεσα στις ΗΠΑ και στον υπόλοιπο κόσμο ψαλιδιζόταν. Απόδειξη; Το 2004 η Αργεντινή αφήνει εκτός τελικού της Ολυμπιάδας τις ΗΠΑ, ενώ δύο χρόνια μετά η Ελλάδα κάνει το ίδιο στο Μουντομπάσκετ. Η συνέχεια; Η ίδια ιστορία; Οι Αμερικανοί ξυπνάνε και κερδίζουν τα Ολυμπιακά χρυσά το 2008, το 2012, το 2016 και τέλος στην Ιαπωνία. Πάνε με πανίσχυρες ομάδες στα Μουντομπάσκετ του 2010 και του 2014. Ξανανιώθουν ασφαλείς και με δεύτερες επιλογές την πατάνε στα δύο τελευταία Μουντομπάσκετ.
Αμερκανικά συν και πλην
Οι ΗΠΑ είχαν πάντα ένα μειονέκτημα. Τις πολλές αλλαγές στο ρόστερ και το ελάχιστο διάστημα προετοιμασίας. Σε 15-20 μέρες δεν φτιάχνεις ομοιογενή ομάδα. Το αναπληρώνεις με τρεξίματα, με τον αθλητικό παιχνίδι, την αλτικότητα, τη διαφορά ατομικής ποιότητας και το ταλέντο. Αλλά αυτό το πακέτο δεν αρκεί πάντα. Στην Ευρώπη οι ομάδες έχουν παίκτες που παίζουν χρόνια μαζί στις Εθνικές. Άρα σε χημεία υπερτερούν.
Οι Αμερικανοί πλεονεκτούσαν όμως σε ένα άλλο σημείο. Σε τεράστιο βαθμό. Στην αγωνιστική ανάπτυξη και ετοιμότητα. Μπόλικη δράση και ένταση στο κολεγιακό, ακολουθούν από 82 μέχρι 100 αγώνες ετησίως στο ΝΒΑ. Οι Ευρωπαίοι κάλυψαν σε σημαντικό βαθμό το χάντικαπ. Πέραν των πολλών παικτών στο ΝΒΑ η Ευρωλίγκα και τα εγχώρια πρωταθλήματα σημαίνουν για τις κορυφαίες ομάδες (αυτές που διαθέτουν και τους διεθνείς) ένα μεγάλο αριθμό ανταγωνιστικών αγώνων.
Οπότε το παζλ για την αποτυχία των ΗΠΑ στο Μουντομπάσκετ στήθηκε σιγά σιγά. Μειονέκτημα παντοτινό ότι στις μεγάλες διοργανώσεις ισχύουν οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί. Μικρές διαφορές, αλλά μετράνε. Άλλο κομμάτι; Είπαμε για το το Small Ball. Η τάση για κοντά σχήματα και περιφερειακό παιχνίδι την τελευταία δεκαετία. Από γκαρντ και σμολ φόργουορντ έπηξε ο τόπος. Στην Ευρώπη όμως έμειναν σταθεροί στο κλασικό μοντέλο και ποντάρουν πάντοτε και στα ψηλά κορμιά. Ο Κερ πήρε μία κοντή ομάδα στο Μουντομπάσκετ. Κόντρα στις δύο ευρωπαϊκές ομάδες που είχαν και καλούς ψηλούς και καλή περιφέρεια έχασε. Τώρα, θα πει κάποιος, ήταν αποτυχία για τις ΗΠΑ, όταν οι σούπερ σταρ του αθλήματος έλειπαν; Οκ, το Μουντομπάσκετ κατέκτησε η ομάδα που δεν είχε απουσίες.
Οι Γερμανοί ήταν πλήρεις. Αλλά η δεύτερη Σερβία πήγε ας πούμε χωρίς στον Γιόκιτς. Η Λιθουανία (που κέρδισε τους Αμερικανούς) χωρίς 5 παίκτες. Η Γαλλία που πάτωσε είχε πολλές απουσίες. Η Ελλάδα δεν είχε Γιάννη και 3-4 ακόμη παίκτες πρώτης γραμμής. Θα πρέπει να δούμε ίσως και άλλες πτυχές του ΝΒΑ. Είπαμε, small ball. Ακόμη και αν κατεβάσουν τους Superstar τους στο Παρίσι, ο μόνος Αμερικανός ψηλός ολκής είναι ο Άντονι Ντέιβις. Ο Αντεμπάγιο είναι δεν είναι 2.06. Ο Γιόκιτς, ο Εμπίντ, ο Γιάννης (που δεν είναι καν σέντερ), o Πορζίνσκις, ο Τάουνς, Σαμπόνις Jr είναι ξένοι. Θα είναι ένα θεματάκι αυτό. Είπαμε επίσης για την παρουσία πολλών Ευρωπαίων στο ΝΒΑ που του επιτρέπει να κοιτάνε στα μάτια τους Αμερικανούς. Υπάρχει όμως και ένας τεράστιος αριθμός αλλοδαπών εκτός Γηραιάς Ηπείρου. Ο Καναδάς πήγε στο Μουντομπάσκετ σχεδόν μόνο με ΝΒΑers, η Αυστραλία είχε μία εξάδα. Οι αλλοδαποί παίκτες είναι κοντά στους 140, το νούμερο 1 του ντραφτ του 2023 ήταν ξένος. Για 6η παρακαλώ φορά τα τελευταία 11 χρόνια.
Υπάρχει και η εξωαγωνιστική πτυχή. Η αγορά, το παζάρι, το μάρκετινγκ. Εδώ και πολλά χρόνια το ΝΒΑ επιχείρησε και πέτυχε για καθαρά οικονομικούς λόγους τη μεγάλη αποκέντρωση. Για χρόνια υπήρχαν οι τρεις πρωτεύουσες. Βοστώνη, Λος Άντζελες, Νέα Υόρκη (αυτή όχι για ιδιαίτερα αγωνιστικούς λόγους). Κάθε τόσο ξεπεταγόταν μια ομάδα από άλλη πόλη και κυριαρχούσε για λίγο. Μπουλς, Πίστονς, Χιτ, Σπερς, Γκόλντεν Στέιτ. Ποιος να φανταζόταν ότι σήμερα θα είχαν δακτυλίδια τίτλου το Κλίβελαντ, το Μιλγουόκι (αν και πήρε και πριν 50 χρόνια με Τζαμπάρ) το Ντένβερ και το Τορόντο.
Μην αποκλείσετε σε 2-3 χρόνια να δείτε τη νεανική Νέα Ορλεάνη ή το Μέμφις να κατακτάνε την κορυφή. Αυτό σημαίνει φυσιολογικά περισσότερο ανταγωνισμό. Αλλά η αλήθεια είναι πως το ΝΒΑ παραμένει ένα show μέχρι τους 55-60 αγώνες. Με χαλαρές άμυνες, με σκόρερ 35-40 πόντων, με σκορ απίστευτα, με συμμετοχή 12-13 παικτών ανά ομάδα στα ματς. Οι ζώνες σφίγγουν προς το τέλος για όσες ομάδες τρέχουν να προλάβουν τα πλέι-οφ και χαλαρώνουν για όσες είναι σίγουρες ότι μπήκαν. Μπάσκετ, σκυλίσιες άμυνες και τακτικές βλέπουμε ουσιαστικά όταν αρχίσουν τα πλέι-οφ. Στα οποία πρακτικά μπαίνουν πλέον 20 ομάδες (με τα πλέι ιν των ομάδων 7-10 στην κατάταξη κάθε περιφέρειας), αντί 16. Η αποκέντρωση σημαίνει επίσης και κάτι άλλο. Πολλοί ταλαντούχοι ή φτασμένοι παίκτες σπαρμένοι απο εδώ και από εκεί. Σε πολλές ομάδες να υπάρχει ένας που ξεχωρίζει. Συνεπώς πολύ περισσότεροι σταρ λάμπουν πριν καν φτάσουν στο πραγματικό επίπεδο λάμψης.
Από αύριο...
Οι ειδικοί λένε πλέον πως συναντώνται το λαμπερό (ΗΠΑ) με το κανονικό (Ευρώπη) μπάσκετ. Οι ΗΠΑ θα έχουν πάντα το πάνω χέρι. Θα έχουν πάντα περισσότερη ποιότητα και ποσότητα. Είναι και θέμα βάθους. Οι Αμερικανοί ανά πάσα στιγμή κατεβάζουν 12 παίκτες και σχεδόν όλοι (έχουν πάντα 1-2 ρολίστες) μπορούν να γυρίσουν ένα παιχνίδι από μόνοι τους. Η δεύτερή τους πεντάδα μπορεί να αποδεικνύεται καλύτερα από την πρώτη. Οι Ευρωπαϊκές ομάδες δεν έχουν τέτοια ισορροπία στην ποιότητα. Δεν έχουν τόσο βάθος.
Οπότε. Παρίσι 2024. Οι ΗΠΑ θα κατεβάσουν ό,τι καλύτερο διαθέτουν. Μπορεί να δούμε last dance και από τον Λεμπρόν. Μπορεί και τον Κάρι. Θα δούμε λογικά Λίλαρντ, Μπάτλερ, Τζορτζ, Λέοναρντ, Ντέιβις, Τέιτουμ. Θα πάρουν το χρυσό. Άνετα ή δύσκολα θα φανεί. Πιθανότατα θα κατεβάσουν και ισχυρότατη ομάδα στο επόμενο Μουντομπάσκετ. Για να μην αποτύχουν τόσο πολύ. Το πού θα βρίσκεται η ψαλίδα τα επόμενα χρόνια, μάλλον θα εξαρτάται από την παραγωγή Ευρωπαίων παικτών. Αλλά με βάση την οπτική γωνία που βλέπουν οι Αμερικανοί την όλη ιστορία, μάλλον θα πρέπει να κατάλαβαν ότι θα πρέπει να ξαναμπούν στην πρίζα για κάποια χρόνια. Και να μη θεωρούν πια δεδομένη την επιτυχία.
Διαβάστε επίσης: MONEY BALL No 4 - Ήρθε η σειρά της Σαουδικής Αραβίας