Της Έλενας Καλυφόμματου
Τέθηκε σε ισχύ από 1η Ιουλίου η μεταρρύθμιση στην ανώτατη βαθμίδα της απονομής Δικαιοσύνης, καθώς η ολομέλεια της Βουλής ενέκρινε πρόσφατα το νέο νομικό πλαίσιο. Με τις αλλαγές που εισάγονται ιδρύεται Εφετείο, το οποίο θα επιλαμβάνεται των εφέσεων κατά αποφάσεων όλων των Πρωτόδικων Δικαστηρίων στη Δημοκρατία και τρίτος βαθμός Δικαιοσύνης με σύσταση Ανώτατου Δικαστηρίου και του Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου. Οι νόμοι που ψηφίστηκαν στις 22/6/2023 αφορούν, μεταξύ άλλων, τη δυνατότητα του Εφετείου να επιλαμβάνεται της εκδίκασης των εφέσεων κατά των αποφάσεων των Επαρχιακών Δικαστηρίων, του Διοικητικού Δικαστηρίου, του Δικαστηρίου Ελέγχου Ενοικιάσεων, του Εμπορικού Δικαστηρίου και του Ναυτοδικείου.
Οι προκλήσεις στον τομέα της Δικαιοσύνης, είναι πάρα πολλές, παρά τη μεταρρύθμιση που ψηφίστηκε τον περασμένο Ιούλιο. Τα προβλήματα, εξακολουθούν να υπάρχουν και ο ρόλος της πολιτείας το επόμενο διάστημα είναι να βρει τρόπους και να μελετήσει κι άλλες μεταρρυθμίσεις ούτως ώστε η εκδίκαση των υποθέσεων να είναι γρηγορότερη και να μην καθυστερεί η απονομή της Δικαιοσύνης.
Τι άλλαξε;
Ο διαχωρισμός του υφιστάμενου Ανώτατου Δικαστηρίου σε Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο και Ανώτατο Δικαστήριο, σύμφωνα με νομικούς κύκλους θα βοηθήσει στην εξειδίκευση, στη βελτίωση της ποιότητας και της ταχύτητας στην απονομή της Δικαιοσύνης και στον αλληλοέλεγχο των δικαστών του και στον έλεγχο των αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστικού Συμβουλίου.
Τα δύο ανώτατα δικαστικά όργανα θα αποφασίζουν σε τρίτο και τελευταίο βαθμό και θα εκδικάζουν υποθέσεις μείζονος δημοσίου συμφέροντος ή γενικής δημόσιας σημασίας ή συνοχής του δικαίου επί συγκρουόμενων αντιφατικών αποφάσεων. Η δημιουργία Συνταγματικού Δικαστηρίου, ως ξεχωριστού δικαιοδοτικού οργάνου, θα διευκολύνει την περιφρούρηση, προώθηση και ασφάλεια του Κράτους Δικαίου. Κύρια αποστολή του είναι η διαφύλαξη της συνταγματικής τάξης, μέσω της ορθής συνταγματικής ερμηνείας, σε καίρια κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα και ως απόρροια τούτου, η λειτουργία του ως θεσμικού αντίβαρου, ως εγγυητή των δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών των πολιτών, αλλά και ως θεματοφύλακα της εύρυθμης πορείας της Πολιτείας.
Η εγκαθίδρυση του νέου δικαστικού οργάνου, του Εφετείου, ως Δευτεροβάθμιου Δικαστηρίου επίσης είναι πολύ σημαντική. Στελεχώνεται από 16 δικαστές και δικάζει σε Τμήματα Πολιτικής, Ποινικής και Αναθεωρητικής Δικαιοδοσίας. Πρόεδρος των δικαστών του Εφετείου είναι η Ρέα Λιμνατίτου, ενώ οι υπόλοιποι δικαστές είναι ο Αλέξανδρος Παναγιώτου, Σταύρος Σταύρου, Δημήτρης Κίτσιος, Χαράλαμπος Χαραλάμπους, Μιχάλης Αμπίζας, Αντώνης Κονής, Στέλλα Χριστοδουλίδου-Μέσσιου, Μαρίνα Παπαδοπούλου, Γιώτα Κυριακίδου, Μιράντα Τουμαζή, Αγνή Ευσταθίου-Νικολετοπούλου, Γιώργος Σεραφείμ, Ιφιγένεια Στυλιανίδου, Μιχάλης Πικής, Δημήτρης Λυσάνδρου. Με τις αλλαγές, πέραν του Εφετείου, δημιουργήθηκε τρίτος βαθμός δικαιοδοσίας, στοιχείο που συμβάλλει στην ασφάλεια δικαίου και στην περαιτέρω εμπέδωση αισθήματος εμπιστοσύνης του κοινού προς τη Δικαιοσύνη.
Ακόμη, μέσω της εξειδίκευσης, αναμένεται η περαιτέρω ποιοτική αναβάθμιση της Δικαιοσύνης, αλλά και η συντομότερη εκδίκαση των υποθέσεων. Αυτά είναι τα μεγάλα οφέλη για την κατοχύρωση του κράτους δικαίου αλλά και για τον κάθε πολίτη ξεχωριστά.
Επίτευξη σκοπού
Το μεγάλο στοίχημα πλέον είναι η ομαλή λειτουργία της μεταρρύθμισης που θα βοηθήσει στη γρήγορη και αποτελεσματική διεκπεραίωση των υποθέσεων, στην εξάλειψη των καθυστερήσεων και η διατήρηση και περαιτέρω αναβάθμιση της ποιότητας και του κύρους της Δικαιοσύνης, που είναι και ο στόχος της. Ταυτόχρονα, όμως, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στη μεταρρύθμιση των πρωτόδικων δικαστηρίων, όπου παρατηρούνται και τα περισσότερα προβλήματα στη λειτουργία των δικαστηρίων και στη διεκπεραίωση υποθέσεων.
Αυτό βεβαίως, σύμφωνα με νομικούς κύκλους προϋποθέτει τη συνεχή στήριξη της Πολιτείας με παροχή όλων των απαραίτητων μέσων. Είτε αφορά ανθρώπινο δυναμικό και αξιοπρεπών συνθηκών εργασίας, καθώς και κατάλληλα κτήρια εγκαταστάσεων, που είναι ένα από τα πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο νομικός κόσμος. Επίσης, θα πρέπει να υπάρξει αγαστή συνεργασία του δικηγορικού σώματος, αλλά και αλλαγή νοοτροπίας στον χειρισμό των υπό εκδίκαση υποθέσεων.
Νέοι κανονισμοί
Σημαντικό ρόλο στην επίτευξη του σκοπού της μεταρρύθμισης είναι βεβαίως και η άρτια κατάρτιση των δικαστών, τόσο σε ό,τι αφορά τους νέους Κανονισμούς Πολιτικής Δικονομίας, όσο και στον όλο τρόπο διαχείρισης εκ μέρους τους, των υποθέσεων που τίθενται ενώπιον τους. Βασικό ζητούμενο, είναι η ετοιμότητά τους, αλλά και η αποφασιστικότητα, να εφαρμόσουν τους νέους Κανονισμούς, προς την κατεύθυνση αποτελεσματικότερης και πιο γρήγορης επίλυσης της μεταξύ των διαδίκων διαφοράς.
Λόγω και της «απότομης» ανέλιξης πολλών δικαστών, έχει σημασία η εξοικείωση όλων αυτών των δικαστών με τα νέα καθήκοντα και τις νέες δικαιοδοσίες που θα κληθούν να ασκήσουν. Γι’ αυτό τον λόγο το νέο Ανώτατο Δικαστήριο οφείλει, κατά συνταγματική επιταγή και ως απόρροια του θεσμικού ρόλου που το περιβάλλει, να εποπτεύει, εμπνέει και καθοδηγεί τόσο τους πρωτόδικους δικαστές, όσο και τους δικαστές του νεοσύστατου Εφετείου. Η αποτελεσματική καθοδήγηση, εποπτεία και έλεγχος του Ανωτάτου Δικαστηρίου, είναι ένας από τους βασικότερους πυλώνες στήριξης της επιτυχίας του όλου μεταρρυθμιστικού έργου.
Τροχοπέδη
Η Κυπριακή Δημοκρατία, ως επενδυτικός προορισμός, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η καθυστέρηση στην απονομή Δικαιοσύνης, γεγονός που αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα σε έναν επενδυτή να έρθει στη χώρα μας, με το τον φόβο ότι σε περίπτωση που συμβεί κάτι, δεν θα μπορεί να βρει το δίκιο του -τουλάχιστον- σ’ ένα εύλογο χρονικό διάστημα, αλλά μετά από πολλά χρόνια. Οι αρμόδιοι φορείς, σύμφωνα με Νομικούς οφείλουν να προχωρήσουν τάχιστα στη λειτουργία Εμπορικού Δικαστηρίου και του Ναυτοδικείου και ταυτόχρονα να στελεχώσουν τα Δικαστήρια αυτά από εξειδικευμένους δικαστές, που μέσα από την ταχύτητα των δικαστικών διαδικασιών θα μπορούν να αποδίδουν δικαιοσύνη στα ζητήματα και διαφορές που θα εγείρονται ενώπιόν τους.
Παράλληλα με την ίδρυση των δύο δικαστηρίων, σύμφωνα νομικούς, θα πρέπει επίσης να προωθηθεί και η εναλλακτική επίλυση διαφορών μέσω των διαδικασιών της διαιτησίας και της διαμεσολάβησης. Οι συγκεκριμένες δικαιοδοσίες αφορούν ευαίσθητους τομείς άρρηκτα συνυφασμένους με την αξιοπιστία και ανάπτυξη της οικονομίας του τόπου και του ονόματός της στους διεθνείς οικονομικούς, επιχειρηματικούς και ναυτιλιακούς φορείς. Ως εκ τούτου η αποτελεσματικότητα του δικαστικού συστήματος θα βοηθήσει στην κοινωνική σταθερότητα και την οικονομική ανάπτυξη. Εάν όμως τα προβλήματα του δικαστικού συστήματος συνεχίσουν στη χώρα μας θα αποτελούν τροχοπέδη για τις επενδύσεις, την επιχειρηματικότητα και την καθημερινότητα του πολίτη.
«Ανεξεταστέα» η Κύπρος
Παρά τις πρόσφατες μεταρρυθμίσεις που έγιναν, η κυπριακή Δικαιοσύνη, βρίσκεται στον πάτο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης «The 2023 EU Justice Scoreboard». Ως επί το πλείστον, η Κύπρος βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις σε θέματα αποδοτικότητας, δηλαδή την ικανότητα των Δικαστηρίων να μπορούν να αντιμετωπίζουν τον φόρτο εργασίας ειδικότερα όσον αφορά στις αστικές, διοικητικές και εμπορικές διαφορές και στην προσβασιμότητα της Δικαιοσύνης με ειδικές ρυθμίσεις σε θύματα βίας.
Σε ό,τι αφορά στον αριθμό δικαστών μπορεί να υπάρξει αυξητική τάση, ωστόσο υπάρχει δρόμος ακόμα να καλυφθεί ένας ικανοποιητικός αριθμός και τέλος η διαθεσιμότητα κατάρτισης για δικαστές στην επικοινωνία. Ειδικά απογοητευτική η θέση της Κύπρου στη χρήση ψηφιακών εργαλείων, όπως η δυνατότητα των δικαστηρίων να επικοινωνούν ηλεκτρονικά μεταξύ τους, καθώς και τους επαγγελματίες του νομικού κλάδου με το Δικαστήριο. Όπως αναδεικνύει και η ίδια η έκθεση αυτό μπορεί να μειώσει τη χρήση φυσικής παρουσίας και φυσικά δικαστικών διαδικασιών
Διαβάστε επίσης: Γιατί η μετάβαση της Κύπρου σε αειφόρο επιχειρηματικό κέντρο επιβάλλεται