1η Μαρτίου του 2018. Η Νατάσα Πηλείδου έπειτα από μία επιτυχημένη θητεία ως γενική διευθύντρια του CIPA, μετακομίζει από τη Λευκωσία στη Λεμεσό, για να αναλάβει τα ηνία του νεοσύστατου υφυπουργείου Ναυτιλίας.
Η κα Πηλείδου, γνωρίζοντας πως το 2017 βρήκε τη ναυτιλία διεθνώς να απολαμβάνει βελτιωμένα ναύλα μετά από μία πολυετή περίοδο «θαλασσοταραχής» χαμηλών εσόδων, λόγω της αντίστοιχης κατάστασης της διεθνούς οικονομίας, έχει ενώπιόν της μια χρυσή ευκαιρία, για να γράψει μια νέα σελίδα στο βιβλίο της ναυτιλιακής ιστορίας της Κύπρου.
Για να το πετύχει αυτό, θα πρέπει το Υφυπουργείο Ναυτιλίας να λειτουργήσει με ευελιξία και αποτελεσματικότητα και να θέσει ως κύριους στόχους τον άμεσο σχεδιασμό και υλοποίηση «Κρατικής Ναυτιλιακής Πολιτικής» τόσο σε βραχυπρόθεσμη, αλλά περισσότερο σε μακροπρόθεσμη βάση, καθώς και την περαιτέρω αναβάθμιση των υπηρεσιών εξυπηρέτησης ναυτιλιακών εταιρειών. Με αυτόν τον τρόπο, η κυπριακή πολιτεία θα καταστεί έτοιμη να ανταποκριθεί γρήγορα και αποτελεσματικά στις χειροπιαστές προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης της Ναυτιλιακής Βιομηχανίας, η οποία όχι μόνο συνεισφέρει ουσιωδώς στην οικονομία και την κοινωνία, αλλά επίσης ενισχύει έμπρακτα την πολιτική οντότητα της χώρας μας. Στο αφιέρωμα που ακολουθεί καταγράφουμε τους στόχους της πρώτης υφυπουργού Ναυτιλίας στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς και τις θέσεις του γενικού διευθυντή του Ναυτιλιακού Επιμελητηρίου Θωμά Καζάκου. Παρουσιάζουμε, επίσης, τα δεδομένα που υπήρχαν στην κυπριακή ναυτιλία πριν από τη δημιουργία του Υφυπουργείου και τις προοπτικές που υπάρχουν σήμερα στον κλάδο.
Του Σωκράτη Ιωακείμ
ΤΑ ΣΗΜΕΡΙΝΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Η Κύπρος είναι σήμερα ένα πλήρως ανεπτυγμένο ναυτιλιακό κέντρο που συνδυάζει μια ναυτιλιακή σημαία κύρους και αξιοπιστίας και μια εγχώρια ναυτιλιακή βιομηχανία φημισμένη για τις άριστης ποιότητας υπηρεσίες που προσφέρει, όπως και για τα υψηλά επίπεδα ασφάλειας. Η Κύπρος είναι ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα πλοιοδιαχείρισης παγκοσμίως. Ένας μεγάλος αριθμός πλοιοδιαχειριστριών εταιρειών έχουν εγκατασταθεί στο νησί και διαχειρίζονται μεγάλο ποσοστό του κυπριακού εμπορικού στόλου, όπως επίσης και πολύ μεγάλο αριθμό πλοίων αλλοδαπής σημαίας. Το 87% των εταιρειών που έχουν εγκατασταθεί και λειτουργούν στην επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, ελέγχονται από κυπριακά και ευρωπαϊκά συμφέροντα. Σε αυτές εργοδοτούνται περίπου 40.000 ναυτικοί, εκ των οποίων 5.000 είναι Ευρωπαίοι. Επίσης, πολλές από τις εταιρείες αυτές συγκαταλέγονται στις μεγαλύτερες του είδους τους παγκόσμια.
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΣΗΜΑΙΑΣ
Η κυπριακή σημαία είναι μια σημαία κύρους και αξιοπιστίας και προσφέρει έναν σημαντικό αριθμό πλεονεκτημάτων στους πλοιοκτήτες που εγγράφουν τα πλοία τους στο κυπριακό νηολόγιο, όπως:
-Ευρωπαϊκή σημαία που είναι ταξινομημένη στις Λευκές Λίστες των Μνημονίων Συνεννόησης του Τόκυο και του Παρισιού και εξαιρείται από τη Λίστα Προτεραιότητας Ελέγχου της Ακτοφυλακής των ΗΠΑ, με αποτέλεσμα τη μείωση της συχνότητας των επιθεωρήσεων των πλοίων και λιγότερες καθυστερήσεις στα λιμάνια των Μνημονίων, όπως και στα λιμάνια των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής. Αξίζει δε να αναφερθεί ότι το Υφυπουργείο Ναυτιλίας διαθέτει ναυτιλιακά γραφεία σε Νέα Υόρκη, Λονδίνο, Ρόττερνταμ, Πειραιά, Βρυξέλλες και Αμβούργο, τα οποία προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στα κυπριακά πλοία.
-Διμερείς Συμφωνίες συνεργασίας σε θέματα εμπορικής ναυτιλίας με 23 χώρες, μέσω των οποίων τα κυπριακά πλοία τυγχάνουν ευνοϊκότερης μεταχείρισης στα λιμάνια των χωρών αυτών. Οι συμφωνίες με τις χώρες που παραδοσιακά παρέχουν ναυτεργατικό δυναμικό, προνοούν συγκεκριμένους όρους εργασίας και επίλυση εργατικών διαφορών. Αυτό είναι πλεονέκτημα τόσο για τους πλοιοκτήτες όσο και για τους ναυτικούς. Γρήγορη και αξιόπιστη παροχή υπηρεσιών από το Τμήμα Εμπορικής Ναυτιλίας ανά πάσα στιγμή.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ
Παράλληλα, τα οικονομικά πλεονεκτήματα που προσφέρει η κυπριακή ναυτιλία συνοψίζονται στα ακόλουθα:
- Το καινούργιο φορολογικό σύστημα Φόρου Χωρητικότητας, το οποίο επεκτείνει τα πλεονεκτήματα που ισχύουν για τους πλοιοκτήτες κυπριακών πλοίων και στους διαχειριστές πλοίων, στους πλοιοκτήτες αλλοδαπών πλοίων και στους ναυλωτές.
- Μη επιβολή φόρου στα κέρδη από τη λειτουργία ή διαχείριση πλοίου εγγεγραμμένου στο κυπριακό Νηολόγιο, ούτε στα μερίσματα που προέρχονται από πλοιοκτήτρια εταιρεία ούτε και στα κεφαλαιουχικά κέρδη από πώληση πλοίου.
- Μη επιβολή φόρου εισοδήματος στις απολαβές των ναυτικών.
- Χαμηλά τέλη εγγραφής πλοίων.
- Ευνοϊκό σύστημα Φόρου Χωρητικότητας βάσει της καθαρής χωρητικότητας του πλοίου.
- Μη επιβολή τέλους χαρτοσήμου σε πράξεις υποθήκης ή σε άλλες εξασφαλίσεις.
- Συμβάσεις αποφυγής διπλής φορολογίας με 43 χώρες.
- Η Κύπρος είναι μέλος της Ευρωζώνης.
- Πλήρης προστασία χρηματοδοτών και ενυπόθηκων δανειστών.
- Χαμηλό κόστος σύστασης και λειτουργίας εταιρειών.
ΝΕΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Το νέο φορολογικό σύστημα είναι διαθέσιμο σε κάθε πλοιοκτήτη, ναυλωτή ή πλοιοδιαχειριστή που έχει στην ιδιοκτησία του, ναυλώνει ή διαχειρίζεται επιλέξιμο πλοίο, το οποίο απασχολείται σε επιλέξιμη ναυτιλιακή δραστηριότητα. Όσοι συμμετέχουν στο Σύστημα Φόρου Χωρητικότητας εξαιρούνται από την πληρωμή Φόρου Εισοδήματος και πληρώνουν φόρο χωρητικότητας, ο οποίος υπολογίζεται βάσει της καθαρής χωρητικότητας του πλοίου ανάλογα με ένα ευρύ φάσμα κατηγοριών μεγέθους και συντελεστών φόρου, τα οποία αναφέρονται στη νομοθεσία.
Το καινούργιο φορολογικό σύστημα εξασφαλίζει ένα κλίμα οικονομικής σταθερότητας μακροπρόθεσμα για την κυπριακή ναυτιλία. Το γεγονός αυτό δίνει ώθηση σε ολόκληρη τη ναυτιλιακή βιομηχανία του νησιού, ενώ δημιουργεί μεγάλες προοπτικές για μελλοντική ανάπτυξη. Το Σύστημα Φόρου Χωρητικότητας συμβάλλει στην ανταγωνιστικότητα της Κύπρου και αναμένεται να βελτιώσει την ήδη ισχυρή θέση της χώρας στον κόσμο της ναυτιλίας. Επίσης, θα βοηθήσει στην περαιτέρω ανάπτυξη της Κύπρου ως διεθνούς νηολογίου και ποιοτικού ναυτιλιακού κέντρου.
ΜΕΤΡΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΓΙΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
Η κυπριακή Κυβέρνηση από την πλευρά της έχει υιοθετήσει μια σειρά μέτρων, ούτως ώστε να διατηρήσει τα υψηλά επίπεδα ασφαλείας του κυπριακού εμπορικού στόλου και να ελαχιστοποιήσει τα ναυτικά ατυχήματα. Συγκεκριμένα:
- Έχουν τεθεί όρια ηλικίας για την εγγραφή συγκεκριμένων κατηγοριών πλοίων και πρέπει να πληρούνται αυστηρές προϋποθέσεις κατά την εγγραφή των πλοίων.
-Έχει συσταθεί ένα δίκτυο ανεξάρτητων επιθεωρητών, για να παρέχεται επαρκής κάλυψη επιθεωρήσεων ανά το παγκόσμιο.
Η αποτελεσματική εφαρμογή των μέτρων αυτών έδωσε τη δυνατότητα στην Κύπρο να πετύχει και να διατηρήσει τη συμπερίληψή της στη Λευκή Λίστα τόσο του Μνημονίου Συνεννόησης των Παρισίων για τον Έλεγχο Κράτους Λιμένα, όσο και του Μνημονίου του Τόκυο και, επίσης, να αφαιρεθεί από τη Λίστα Προτεραιότητας Ελέγχου της Αμερικανικής Ακτοφυλακής.
ΠΕΙΡΑΤΙΚΕΣ ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
Η ανησυχία της ναυτιλιακής βιομηχανίας και της κοινωνίας των ναυτικών αυξάνεται συνεχώς λόγω των συνεχιζόμενων επιθέσεων των πειρατών σε διεθνή ύδατα. Το Τμήμα Εμπορικής Ναυτιλίας έχει εκδώσει εγκυκλίους, όπου παρέχονται συστάσεις στα πλοία για το πώς να αποφύγουν, όσο είναι δυνατόν, τις επιθέσεις των πειρατών. Ενόψει, όμως, της συνεχιζόμενης επιδείνωσης της κατάστασης, καινούργια νομοθεσία έχει ετοιμαστεί, η οποία ρυθμίζει, μεταξύ άλλων, και τη χρήση ένοπλων φρουρών στα κυπριακά πλοία σε περιοχές υψηλού κινδύνου. Το νομοσχέδιο έχει ήδη περάσει από τον έλεγχο της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας και αναμένεται να ψηφιστεί σε νόμο σύντομα.
Η κυπριακή Κυβέρνηση δίνει ιδιαίτερη σημασία στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης των ναυτικών στα κυπριακά πλοία, σύμφωνα με τις ισχύουσες Διεθνείς Συμβάσεις. Την ίδια στιγμή, έχει αναληφθεί δράση για τη συνεχή βελτίωση της υπάρχουσας υποδομής, των διαθέσιμων κινήτρων για κάτοικους και μη, αλλά και για την εδραίωση της διεθνούς φήμης της κυπριακής σημαίας ως σημαίας προόδου.
Η Κύπρος είναι σήμερα ενεργό μέλος σε όλους τους Διεθνείς Οργανισμούς που ρυθμίζουν τη ναυτιλία, όπως ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός, ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αντιπρόσωποι του Τμήματος Εμπορικής Ναυτιλίας έχουν, μάλιστα, εκλεγεί σε σημαντικές θέσεις των εν λόγω Οργανισμών. Το γεγονός αυτό αντικατοπτρίζει τον εξέχοντα ρόλο της Κύπρου στην παγκόσμια ναυτιλία. Η παρουσία της Κύπρου σε αυτά τα διεθνή ναυτιλιακά φόρα ενδυναμώνει την οντότητα και την εικόνα της Κυπριακής Δημοκρατίας και την ίδια στιγμή διασφαλίζει ότι η Κύπρος διατηρεί τη δυνατή της φωνή διεθνώς.
Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ
Το Capital Today ζήτησε για τον σκοπό του ρεπορτάζ για την κυπριακή ναυτιλία και την άποψη του γενικού διευθυντή του Ναυτιλιακού Επιμελητηρίου Θωμά Καζάκου. Ο κ. Καζάκος, κάνοντας αρχικά μια ανασκόπηση των προηγούμενων χρόνων, τόνισε πως το γενικό συμπέρασμα ήταν ότι «Η κυπριακή ναυτιλία τα πέντε προηγούμενα δύσκολα χρόνια για τη χώρα μας, παρέμεινε ένας από τους πιο σημαντικούς αιμοδότες της κυπριακής οικονομίας, με χειροπιαστές προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης».
Ειδικότερα, όπως σημείωσε, στη χρονιά που ολοκληρώθηκε:
-Ο κυπριακός στόλος παρέμεινε ο 11ος μεγαλύτερος στόλος στον κόσμο και 3ος μεγαλύτερος στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ).
-Η Κύπρος θεωρείται, επίσης, το μεγαλύτερο κέντρο πλοιοδιαχείρισης στην ΕΕ και ανάμεσα στα πρώτα τρία τέτοια κέντρα παγκοσμίως.
-Η συνεισφορά της κυπριακής ναυτιλίας στην οικονομία της Κύπρου ανέρχεται στο 7% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος.
-Στοιχεία του 2017 καταδεικνύουν ότι, παρά τις ασταθείς ναυλαγορές διεθνώς τα προηγούμενα χρόνια, οι εισροές στη Δημοκρατία από τις θαλάσσιες μεταφορές ξεπέρασαν το €1 δις για ακόμη μία συνεχή χρονιά.
-Στην Κύπρο λειτουργούν πέραν των 200 πλοιοκτητριών, πλοιοδιαχειριστριών και ναυτιλιακά συναφών εταιρειών παγκοσμίου φήμης και αναγνώρισης.
-Ο ευρύτερος τομέας της Ναυτιλίας εργοδοτεί γύρω στους 4500 υπάλληλους και 55,000 ναυτικούς με υψηλές απολαβές.
-Η ναυτιλιακή βιομηχανία αποτελεί, ίσως, τη μόνη βιομηχανία που στηρίζει την κυπριακή οικονομία, χωρίς κρατικές επενδύσεις, ενώ δραστηριοποιείται ταυτόχρονα επιτυχώς σε παγκόσμια βάση, ελέγχοντας έναν στόλο 2500 ποντοπόρων πλοίων από την Κύπρο.
-Το κυπριακό Νηολόγιο θεωρείται, επίσης, από τα πιο ποιοτικά και ασφαλή διεθνώς. Η έγκριση από την ΕΕ το 2010, του ειδικού καθεστώτος «Ανοικτού Νηολογίου» ενίσχυσε σημαντικά την εικόνα της κυπριακής σημαίας και δημιουργεί προσδοκίες περαιτέρω ανάπτυξης της κυπριακής Ναυτιλίας.
Ο κ. Καζάκος εκφράζει την άποψη ότι το Υφυπουργείο Ναυτιλίας αναμένεται ότι θα βοηθήσει ουσιαστικά στην περαιτέρω ανάπτυξη της κυπριακής Ναυτιλίας και κατ’ επέκταση της οικονομίας. Χαρακτηρίζει, παράλληλα, αξιέπαινες τις προσπάθειες προώθησης της κυπριακής Ναυτιλίας που έγιναν τα τελευταία χρόνια στο εξωτερικό από τη Ναυτιλιακή Διοίκηση, με την ενεργό συμμετοχή της Ναυτιλιακής Βιομηχανίας, καθώς και του Κυπριακού Οργανισμού Προσέλκυσης Επενδύσεων (CIPA), ειδικά για την περίπτωση του “Brexit”.
ΕΝΙΣΧΥΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ
Σε ό,τι αφορά τα ενισχυτικά μέτρα που πρέπει να παρθούν προς όφελος της κυπριακής ναυτιλίας αναφέρει τα ακόλουθα:
-Το Υφυπουργείο Ναυτιλίας πρέπει να λειτουργήσει ως πειστικός μοχλός παραμονής της υφιστάμενης ναυτιλιακής βιομηχανίας στην Κύπρο και έλξης επιπρόσθετων ποιοτικών πλοιοκτητών και ναυτιλιακών εταιρειών στο νησί, δεδομένου ότι αυτή η νέα θεσμική δομή θα αποφέρει ακόμη πιο γρήγορη και αποτελεσματική επίλυση λειτουργικών προβλημάτων ναυτιλιακών εταιρειών.
Προώθηση – Επέκταση Κυπριακού Ναυτιλιακού Φορολογικού Συστήματος
-Η έγκριση του πλήρους αναβαθμισμένου Κυπριακού Ναυτιλιακού Φορολογικού Συστήματος από την ΕΕ το 2010, αποτελεί ίσως, την πιο σημαντική επιτυχία της κυπριακής ναυτιλίας, καθώς διασφαλίζει τη βιωσιμότητα του κυπριακού Νηολογίου και της ναυτιλιακής βιομηχανίας και με αυτόν τον τρόπο, την απρόσκοπτη συνέχιση της ουσιαστικής συνεισφοράς της ναυτιλιακής βιομηχανίας στην κυπριακή οικονομία. Αυτό επιβεβαιώθηκε εμπράκτως και κατά τη διάρκεια της πρόσφατης οικονομικής κρίσης που πέρασε η Κύπρος όπου, παρά τα υψηλά επίπεδα «κουρέματος» που δέχθηκαν ναυτιλιακές εταιρείες, αυτές παρέμειναν στην Κύπρο, στηρίζοντας αδιάκοπα την οικονομία.
-Τα τελευταία πέντε χρόνια έχει παρουσιαστεί αύξηση πέραν του 65% σε ναυτιλιακές εταιρείες που έχουν ενταχθεί στο εξειδικευμένο και ανταγωνιστικό ναυτιλιακό φορολογικό σύστημα της Κύπρου και τα έσοδα από τη Ναυτιλία έχουν αυξηθεί κατά 25%.
-Θα πρέπει να συνεχιστεί και ενταθεί η προώθηση του νέου συστήματος σε άλλες χώρες στο εξωτερικό για την προσέλκυση περισσότερων πλοίων στο κυπριακό Νηολόγιο και ναυτιλιακών εταιρειών στην Κύπρο, καθώς και η επέκταση του συστήματος, με τη συμπερίληψη επιπρόσθετων ναυτιλιακά συναφών δραστηριοτήτων ή/και επιπρόσθετων φορολογικών κινήτρων προς τη Ναυτιλία, με στόχο την ανάπτυξη από την Κύπρο εξειδικευμένων συσχετιζόμενων υπηρεσιών (π.χ. χρηματοδότηση αγοράς πλοίων, διαχείριση πρώτων υλών και ναυπηγικών μονάδων, κ.ά.).
Άρση τουρκικού εμπάργκο σε κυπριακά πλοία
-Από το 1987, το τουρκικό εμπάργκο σε κυπριακά πλοία αποτελεί την «αχίλλειο πτέρνα» της κυπριακής σημαίας, παρεμποδίζοντας την περαιτέρω ανάπτυξη του κυπριακού Νηολογίου. Καθίσταται, λοιπόν, επάναγκες να ακολουθηθεί μία πολυεπίπεδη διεκδικητική εκστρατεία από την κυπριακή πολιτεία τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και διεθνώς για την άσκηση μέγιστης πίεσης στην Τουρκία να άρει άμεσα αυτήν την παράνομη απαγόρευση
Κρατική Στήριξη Ναυτικής Εκπαίδευσης και «Γαλάζιας Ανάπτυξης»
-Συνέχιση της κρατικής / πολιτειακής στήριξης κρατικών και ιδιωτικών εκπαιδευτικών ναυτικών σχολών στην Κύπρο, για την προσέλκυση νέων στο ναυτιλιακό και ναυτικό επάγγελμα, διασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό τη βιώσιμη στελέχωση και ανάπτυξη της ναυτιλιακής βιομηχανίας. Ταυτόχρονα, αναγκαία είναι και η προώθηση της «Γαλάζιας Ανάπτυξης» μέσω στήριξης του υπό σύσταση «Κυπριακού Ιδρύματος Θάλασσας».
ΛΙΜΕΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ
Η Δημοκρατία, κατόπιν έγκρισης του Υπουργικού, προχώρησε στην υπογραφή συμφωνίας με τη Βρετανία και απέκτησε τη λεγόμενη γη των «Αντένων» στην περιοχή του Βασιλικού για την ανέγερση βιομηχανικού και ενεργειακού λιμανιού. Το λιμάνι, το οποίο αναμένεται ότι θα είναι έτοιμο το 2020, θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για βιομηχανικούς όσο και για ενεργειακούς σχεδιασμούς. Το Λιμάνι στο Βασιλικό θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την έλευση φυσικού αερίου στη χώρα. Το κόστος του έργου υπερβαίνει κατά πολύ τα €130 εκατ., τα οποία θα δαπανηθούν για τις λιμενικές υποδομές.
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΠΛΟΙΟΚΤΗΤΩΝ ΠΛΟΙΩΝ ΜΕ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΣΗΜΑΙΑ
-40% Ελλαδίτες με 400 πλοία
-20% Γερμανοί με 200 πλοία
-31% από άλλα κράτη της ΕΕ με 310 πλοία
-9% Κύπριοι με 300 πλοία
-Σύνολο εμπορικού στόλου 1.000 πλοία