Συνέντευξη στην Έμιλυ Μιντή
Φωτογραφίες: Μιχάλης Κυπριανού
Ένα ηχηρό όχι σε οποιεσδήποτε μονομερείς αποφάσεις από πλευράς των εργοδοτών λέει ο Υπουργός Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Ζέτα Αιμιλιανίδου, τονίζοντας ότι αυτό αποτελεί προϋπόθεση για ένταξη σε οποιοδήποτε σχέδιο στήριξης. Σε συνέντευξη που παραχωρεί στο περιοδικό Economy Today, η Υπουργός Εργασίας στέλνει το μήνυμα ότι οι νομοθεσίες που προστατεύουν τα δικαιώματα των εργαζομένων, όπως η καταβολή μισθών, συμπεριλαμβανομένου και του 13ου μισθού, «εξακολουθούν να ισχύουν και δεν έχει διαφοροποιηθεί οτιδήποτε». Αναλύοντας βήμα-βήμα όλα τα σχέδια στήριξης των επιχειρήσεων και των εργαζομένων για αντιμετώπιση των επιπτώσεων από την πανδημία του COVID-19, η κ. Αιμιλιανίδου εξηγεί ποια θα είναι από εδώ και πέρα η στόχευση της κυβέρνησης και παράλληλα δηλώνει πως, με βάση την αναλογιστική μελέτη, το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων είναι βιώσιμο μακροπρόθεσμα.
Το πρώτο κύμα της πανδημίας του COVID-19 βρήκε την κυβέρνηση έτοιμη να στηρίξει την τοπική οικονομία, τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους. Ποιο είναι σήμερα το πλάνο σας σε περίπτωση που η κατάσταση βγει εκτός ελέγχου;
Ως κυβέρνηση, με το ξέσπασμα της πανδημίας τον περασμένο Μάρτιο, εστιάσαμε αρχικά στις επείγουσες ενέργειες για την προστασία πρωτίστως της υγείας, αλλά ταυτόχρονα και στη στήριξη των εργαζομένων και των επιχειρήσεων, ούτως ώστε να μη μείνει κανένας εργαζόμενος χωρίς εισόδημα και να αποφευχθούν οι οποιεσδήποτε μαζικές απολύσεις. Για την επίτευξη αυτών των στόχων έχουν εφαρμοστεί και υλοποιηθεί από το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων σειρά Ειδικών Σχεδίων, όπως τα Ειδικά Σχέδια Πλήρους και Μερικής Αναστολής Εργασιών της Επιχείρησης, Ειδικής Άδειας για Φροντίδα Παιδιών, Ειδικής Άδειας Ασθενείας για εργαζόμενους σε καραντίνα ή αυτοπεριορισμό ή και ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, Στήριξης Αυτοτελώς Εργαζομένων Προσώπων, καθώς και το Ειδικό Σχέδιο για Στήριξη Ανέργων. Πάντοτε σύμφωνα με οδηγίες του Προέδρου της Δημοκρατίας και σε πλήρη συνεννόηση με τον Υπουργό Οικονομικών και ανάλογα με την εξέλιξη της πορείας της πανδημίας, τα επιδημιολογικά δεδομένα αλλά και τις εκτιμώμενες επιπτώσεις στην οικονομία και τη λειτουργία των επιχειρήσεων, τα Σχέδια που υλοποιούμε αναπροσαρμόζονται σε μηνιαία βάση, λαμβάνοντας υπόψη και τις απόψεις των κοινωνικών εταίρων. Τα Ειδικά Σχέδια που εφαρμόζονται έχουν ήδη αναπροσαρμοστεί και έχουν ανακοινωθεί, έτσι ώστε, με βάση την υφιστάμενη κατάσταση της πανδημίας, να παρέχεται η αναγκαία στήριξη στους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις που την χρειάζονται.
ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΗ ΣΤΗΡΙΞΗ
Ποιο ήταν το συνολικό μέγεθος της στήριξης που δόθηκε αρχικά και σε ποιο επίπεδο μπορεί να ανέλθει μια νέα κυβερνητική στήριξη;
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η στήριξη συνεχίζει να παρέχεται – δεν έχει διακοπεί από τον Μάρτιο μέχρι σήμερα. Εκείνο που διαφοροποιείται σε μηνιαία βάση είναι η στόχευση της στήριξης, καθώς στηρίζονται πολύ στοχευμένα οι κλάδοι της οικονομίας και οι οικονομικές δραστηριότητες που κατά το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα χρειάζονται αυτή τη στήριξη. Σε αυτό το πλαίσιο, από τον Μάρτιο μέχρι και τον Οκτώβριο του 2020 έχουν αξιοποιηθεί πέραν των 530 εκατ. ευρώ για τη στήριξη των εργαζομένων, των επιχειρήσεων και των ανέργων, ενώ με σχετικές αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου έχει εγκριθεί η επέκταση του πλαισίου στήριξης μέχρι και τον Μάρτιο του 2021 με επιπλέον 130 έως 150 εκατ. ευρώ. Το ποσό αυτό έχει ενισχυθεί με ακόμη 20 εκατ. ευρώ υπό το φως των νέων, αυστηρότερων μέτρων που έχουν ληφθεί και της συνυφασμένης ανάγκης για περαιτέρω στήριξη των εργαζομένων. Θεωρώ σημαντικό να αναφερθεί ότι τα Ειδικά Σχέδια που έχουν προκηρυχθεί και υλοποιηθεί από τον Μάρτιο μέχρι τον Οκτώβριο του 2020 από το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων είναι πλήρως χρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του προγράμματος SURE και ότι η Κυπριακή Δημοκρατία ήταν μία από τις δύο πρώτες χώρες των οποίων τα προγράμματα εγκρίθηκαν για χρηματοδότηση, για το συνολικό ποσό των 479 εκατ. ευρώ. Επίσης, όλα τα Ειδικά Σχέδια έχουν υλοποιηθεί μέσω εξειδικευμένης ηλεκτρονικής πλατφόρμας που έχει δημιουργηθεί από την πρώτη στιγμή, ούτως ώστε η στήριξη να παρέχεται αμέσως σε όλους όσοι τη χρειάζονται.
Πόσες συνολικά επιχειρήσεις και εργαζόμενοι στηρίχθηκαν από τον Μάρτιο μέχρι τον Οκτώβριο;
Τα Ειδικά Σχέδια αναθεωρούνται σε μηνιαία βάση, λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις των κοινωνικών εταίρων και σε συνεννόηση με τον Υπουργό Οικονομικών. Σε αυτό το πλαίσιο, κατά τη φάση του κατ’ οίκον περιορισμού τον περασμένο Απρίλιο, στηρίζονταν πέραν των 190.000 εργαζομένων, καθώς και όλοι οι άνεργοι οι οποίοι είχαν εξαντλήσει τους 6 μήνες του ανεργιακού τους επιδόματος εντός του 2020, για τους οποίους έκτοτε επεκτείνεται η καταβολή του ανεργιακού επιδόματος. Οι εργαζόμενοι αυτοί που έλαβαν στήριξη απασχολούνται σε 27.000 επιχειρήσεις, οι οποίες στηρίχθηκαν μέσω της παροχής στήριξης στους εργαζόμενούς τους, ενώ στηρίχθηκαν και επιπλέον περί τις 22.000 αυτοτελώς εργαζόμενα πρόσωπα. Η στήριξη αυτή αφορά δηλαδή την πλειοψηφία των επιχειρήσεων και των αυτοτελώς εργαζομένων προσώπων.
ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ
Ο τομέας του τουρισμού έχει δεχθεί πολύ μεγάλο πλήγμα. Χιλιάδες εργαζόμενοι στον τομέα αυτό είτε δεν εργάστηκαν είτε εργάστηκαν για πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Με ποιο τρόπο θα αντιμετωπίσετε τα σοβαρά προβλήματα που ταλανίζουν την ξενοδοχειακή και τουριστική βιομηχανία και για πόσες χιλιάδες εργαζόμενους μιλάμε;
Πολλά από τα Ειδικά Σχέδια που έχουμε σχεδιάσει και εφαρμόσει είχαν ως ομάδα στόχου τους εργαζόμενους αλλά και τους άνεργους της τουριστικής βιομηχανίας. Στον ξενοδοχειακό τομέα απασχολούνται περί τις 18 χιλιάδες εργαζόμενοι, ενώ στις υπόλοιπες επιχειρήσεις που συνδέονται άμεσα με την τουριστική βιομηχανία απασχολούνται ακόμη 15 έως 20 χιλιάδες εργαζόμενοι. Όσον αφορά τους εργαζόμενους σε ξενοδοχεία, τουριστικά καταλύματα, τουριστικά πρακτορεία, χώρους εστίασης, αλλά και σε διάφορες επιχειρήσεις των οποίων οι δραστηριότητες συνδέονται με την τουριστική βιομηχανία, από τον Μάρτιο του 2020 μέχρι σήμερα υλοποιήθηκαν και συνεχίζουν να υλοποιούνται εξειδικευμένα Ειδικά Σχέδια, μέσω των οποίων στηρίζονται με την παροχή Ειδικού Ανεργιακού Επιδόματος, στο ύψος του 60% των μηνιαίων απολαβών τους. Συγκεκριμένα, για την περίοδο Μαρτίου-Οκτωβρίου παρεχόταν στήριξη σε 80% ως 90% του συνολικού αριθμού εργαζομένων σε ξενοδοχεία και τουριστικά καταλύματα, αναλόγως της περιόδου και του αν δραστηριοποιούνταν ή όχι. Σε επιχειρήσεις που συνδέονται με –ή επηρεάζονται από– τις τουριστικές δραστηριότητες, παρεχόταν στήριξη σε 45% ως 80% του συνολικού αριθμού εργαζομένων, ενώ για μικρές επιχειρήσεις που εργοδοτούν μέχρι τρία πρόσωπα, η στήριξη επεκτείνεται στο 100% των εργαζομένων. Η στήριξη αυτή θα συνεχιστεί μέχρι τον Μάρτιο του 2021, βάσει των πρόσφατων αποφάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου, με παροχή στήριξης σε μέχρι και 97% του αριθμού των εργοδοτουμένων σε επιλέξιμες επιχειρήσεις που έχουν αναστείλει τη δραστηριοποίησή τους ή που έχουν μείωση του κύκλου εργασιών τους άνω του 80%. Επιπλέον, ως σημαντικό κίνητρο για τη διατήρηση της οικονομικής δραστηριότητας, θα μπορεί να παρέχεται στήριξη σε μέχρι και 90% του προσωπικού ξενοδοχείων και τουριστικών καταλυμάτων που θα συνεχίσουν τη λειτουργία τους, όπως επίσης και σε 65% των εργαζομένων των άλλων επιχειρήσεων που συνδέονται με τον τουριστικό τομέα, ποσοστό που μπορεί να φθάσει και το 100% του συνόλου του προσωπικού για μικρές επιχειρήσεις που εργοδοτούν μέχρι τρεις εργαζόμενους. Ειδικότερα για τα τουριστικά πρακτορεία, η στήριξη επεκτείνεται μέχρι και στο 80% του συνόλου του προσωπικού ή στο 100% για μικρές επιχειρήσεις με μέχρι τρεις εργαζόμενους.
Όσον αφορά τους άνεργους του τομέα, από τον Απρίλιο του 2020 μέχρι και σήμερα εφαρμόζεται το Ειδικό Σχέδιο για επέκταση του ανεργιακού επιδόματος, το οποίο θα ισχύσει μέχρι και τον Ιούνιο του 2021 με βάση τις μέχρι τώρα αποφάσεις. Δηλαδή, άνεργοι οι οποίοι έχουν λάβει πλήρως τους 6 μήνες ανεργιακού που δικαιούνταν με βάση τη νομοθεσία, χωρίς να έχουν μπορέσει να βρει εργασία λόγω της πανδημίας, εντάσσονται στο Σχέδιο αυτό και συνεχίζουν να λαμβάνουν Ειδικό Ανεργιακό Επίδομα.
Ποιες διευκολύνσεις θα παρέχετε προς τις επιχειρήσεις προκειμένου να διαχειριστούν καλύτερα την κρίση της πανδημίας;
Επιπρόσθετα από τα 100 εκατ. ευρώ που έχουν ήδη αξιοποιηθεί για τη στήριξη επιχειρήσεων και αυτοτελώς εργαζομένων αναφορικά με τα λειτουργικά τους έξοδα, όλα τα Ειδικά Σχέδια που εφαρμόζει το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων προβλέπουν για τη δυνατότητα επιδότησης της εργασίας και κατ’ επέκταση τη στήριξη της επιχείρησης με ουσιαστικό τρόπο. Δηλαδή, κάθε επιλέξιμη επιχείρηση μπορεί να συμμετέχει στα Ειδικά Σχέδια και ταυτόχρονα να συνεχίσει να δραστηριοποιείται. Σε μια τέτοια περίπτωση, η επιχείρηση καταβάλλει στους επιλέξιμους εργαζόμενους μόνο το υπόλοιπο του μισθού το οποίο υπολείπεται μετά την επιδότηση του 60% μέσω των Ειδικών Σχεδίων, μειώνοντας με αυτόν τον τρόπο σημαντικά τα λειτουργικά της κόστη.
Πέραν των ανωτέρω, έχουν προκηρυχθεί και εφαρμόζονται και αρκετά σχέδια για την επιδότηση της πρόσληψης ανέργων αλλά και της κατάρτισης εργαζομένων χωρίς κόστος στον εργοδότη, για τα οποία γίνεται αναφορά στη συνέχεια. Επιπλέον, θα προκηρυχθούν και Ειδικά Σχέδια για επιδότηση των επιχειρήσεων που βρίσκονται σε πλήρη αναστολή εργασιών λόγω των διαταγμάτων του Υπουργού Υγείας.
ΠΛΗΡΩΣ ΒΙΩΣΙΜΟ ΤΟ ΤΚΑ
Ποια είναι η εικόνα που παρουσιάζει σήμερα το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων; Ποια ήταν η επίδραση της πανδημίας στο αποθεματικό; Τι σημαίνει αυτό για τις συντάξεις;
Όπως έχει αναφερθεί, οι δαπάνες για τα Ειδικά Σχέδια δεν έχουν χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων αλλά από ειδικά κονδύλια του προϋπολογισμού για την αντιμετώπιση της πανδημίας, τα οποία με τη σειρά τους χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Επιπλέον, επειδή τα ειδικά επιδόματα που καταβάλλονται σε εργαζόμενους μέσω των Ειδικών Σχεδίων θεωρούνται με βάση τη νομοθεσία ως μέρος του μισθού, προβλέπεται και η αντίστοιχη πίστωση ασφαλιστικών μονάδων για όλους τους επωφελούμενους, ώστε να μην επηρεαστεί το δικαίωμά τους σε σύνταξη. Συνεπώς, με βάση τα μέχρι τώρα δεδομένα, δεν προκύπτουν οποιεσδήποτε αρνητικές συνέπειες ως προς τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι, με βάση την περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων νομοθεσία, διεξάγεται σε τακτική βάση, κάθε τρία χρόνια, συγκεκριμένη αναλογιστική μελέτη για τη βιωσιμότητα του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Με βάση τη μελέτη αυτή που ολοκληρώθηκε πρόσφατα, επιβεβαιώνεται ότι το Ταμείο είναι πλήρως βιώσιμο μακροπρόθεσμα.
Ποια είναι σήμερα η εικόνα που παρουσιάζει ο δείκτης της ανεργίας και, με βάση τις εκτιμήσεις σας, ποιο θα είναι το χειρότερο σενάριο στην περίπτωση που, λόγω της πανδημίας, κάποιες επιχειρήσεις ενδεχομένως να κλείσουν;
Ο αριθμός των ανέργων έχει αυξηθεί από τον Μάρτιο του 2020 μέχρι σήμερα για δύο λόγους, που δεν σχετίζονται με οποιεσδήποτε απολύσεις: Κατ’ αρχάς, λόγω της πανδημίας δεν υπήρξε έναρξη της τουριστικής περιόδου τον Απρίλιο του 2020 και ως εκ τούτου τα εποχικά άνεργα πρόσωπα που κάθε Απρίλιο εργοδοτούνταν στην τουριστική βιομηχανία, φέτος δεν μπόρεσαν να βρουν δουλειά. Κατά δεύτερο λόγο, ένας αριθμός εργαζομένων, πάντοτε, υπό φυσιολογικές συνθήκες μετακινείται μεταξύ εργοδοτών σε κάποιο βαθμό, είτε επειδή είναι προσωρινά εργαζόμενοι είτε για άλλους λόγους, και λόγω της πανδημίας τα πρόσωπα αυτά δεν είναι εύκολο να εργοδοτηθούν εκ νέου. Είναι και για τους λόγους αυτούς που εφαρμόζεται από τον Απρίλιο του 2020 το Ειδικό Σχέδιο για την επέκταση του ανεργιακού επιδόματος. Σε ό,τι αφορά τους επόμενους μήνες, ο σχεδιασμός του Υπουργείου αλλά και της κυβέρνησης επικεντρώνεται στη στήριξη των επιχειρήσεων και στην αποφυγή μαζικών απολύσεων. Ο σχεδιασμός αυτός συνεχώς αναπροσαρμόζεται γύρω από τους στόχους αυτούς, ώστε να αποφευχθεί όσο είναι δυνατόν αυτό το σενάριο.
Ποια άλλα σχέδια για στήριξη της απασχόλησης προωθείτε ως Υπουργείο;
Πέραν των Ειδικών Σχεδίων για την αντιμετώπιση της πανδημίας, για την περίοδο από τον Νοέμβριο του 2020 μέχρι τον Μάρτιο του 2021 έχει καταρτιστεί και εφαρμόζεται ένα συνεκτικό και αλληλοσυμπληρούμενο πλέγμα σχεδίων και πολιτικών με στόχο τη διατήρηση των θέσεων εργασίας, καθώς και του ύψους των μισθών, με κρατική στήριξη εκεί και όπου χρειάζεται, καθώς και με αξιοποίηση ευρωπαϊκών κονδυλίων αλλά και κονδυλίων από το αποθεματικό της Αρχής Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού, το οποίο προέρχεται βεβαίως από τις διαχρονικές εισφορές των ίδιων των εργοδοτών. Το πλέγμα των πολιτικών που εφαρμόζονται έχει συνολικό προϋπολογισμό 52 εκατ. ευρώ και περιλαμβάνει:
- Ειδικά Σχέδια Κατάρτισης Εργαζομένων για την περίοδο που αρχίζει μετά το τέλος Οκτωβρίου 2020 με στόχο 1.000 μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες λόγω της πανδημίας έχουν υποστεί σημαντική μείωση του κύκλου εργασιών, να καταρτίζουν, κατά μέσο όρο μία βδομάδα του μήνα, τους εργαζόμενούς τους με την καταβολή από το Σχέδιο του κόστους κατάρτισης.
- Πρόγραμμα Επαγγελματικής Κατάρτισης Ανέργων, με επικέντρωση σε ανέργους του ξενοδοχειακού τομέα.
- Σχέδιο Παροχής Κινήτρων για την Εργοδότηση Ανέργων με επιδότηση του μισθολογικού κόστους για νέες προσλήψεις.
- Σχέδιο Παροχής Κινήτρων για Εργασιακή Αποκατάσταση Αποφυλακισμένων.
- Σχέδιο Παροχής Κινήτρων για την Απασχόληση Νέων ηλικίας από 15 έως 29 ετών που βρίσκονται εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης (για άμεση πρόσληψη).
- Σχέδιο Παροχής Κινήτρων για την Κατάρτιση Νέων ηλικίας από 15 έως 29 ετών που βρίσκονται εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης (για κατάρτιση και πρόσληψη).
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας και των κυβερνητικών μέτρων στήριξης, θέσατε κάποιες δικλείδες ασφαλείας για προστασία των εργαζομένων. Με τη λήξη των σχεδίων αυτών, πώς προστατεύεται πλέον ο εργαζόμενος από απολύσεις και από μειώσεις μισθών και άλλων ωφελημάτων, όπως είναι για παράδειγμα ο 13ος μισθός, οι άδειες κ.ά.;
Στόχος αλλά και προϋπόθεση για τη συμμετοχή επιχειρήσεων στα οποιαδήποτε σχέδια επιδότησης και για την εφαρμογή όλων όσα έχουν αναφερθεί, είναι η αποφυγή απολύσεων, καθώς και η προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων από οποιεσδήποτε μονομερείς αποφάσεις, οι οποίες δεν θα ακολουθήσουν τις θεσμοθετημένες διαδικασίες του Κώδικα Βιομηχανικών Σχέσεων και της περί Προστασίας των Μισθών νομοθεσίας.
Σε αυτό το πλαίσιο, η πρόσφατη υπερψήφιση από τη Βουλή των Αντιπροσώπων της νομοθεσίας που είχε καταθέσει η κυβέρνηση για τις αρμοδιότητες και εξουσίες της Ενιαίας Υπηρεσίας Επιθεωρήσεων, την οποία έχουμε συστήσει στο Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, είναι ιδιαίτερα σημαντική και ευχαριστώ τα κοινοβουλευτικά κόμματα για την ομόφωνη υπερψήφιση της νομοθεσίας αυτής, ιδιαίτερα σε αυτές τις συγκυρίες, όπου οι επιθεωρήσεις και έλεγχοι για την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων είναι ιδιαίτερα σημαντικοί και έχουν δοθεί οδηγίες για αυξημένους ελέγχους και επιθεωρήσεις. Όσο για τον 13ο μισθό, να τονίσω ότι οι νομοθεσίες που προστατεύουν τα δικαιώματα των εργαζομένων, όπως για παράδειγμα η υποχρέωση του εργοδότη για καταβολή των μισθών, περιλαμβανομένου του 13ου μισθού εκεί όπου καταβάλλεται, εξακολουθούν να ισχύουν και δεν έχει διαφοροποιηθεί οτιδήποτε.
Πώς επηρέασε η πανδημία τις αλλαγές που προωθούνταν στο συνταξιοδοτικό και στη θέσπιση του κατώτατου μισθού;
Σίγουρα η διαχείριση των επιπτώσεων της πανδημίας έχει μεταβάλει σε κάποιο βαθμό τις προτεραιότητες του Υπουργείου, καθώς αυτό το διάστημα προείχε η προστασία και η στήριξη των εργαζομένων, μέσα σε πρωτόγνωρες και ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες. Οι σχεδιασμοί όμως για την αναθεώρηση του συνταξιοδοτικού συστήματος και για τη θέσπιση κατώτατου μισθού δεν έχουν ανατραπεί και προχωρούν στον βαθμό που επιτρέπουν οι συνθήκες όπως διαμορφώνονται.