του Χρίστου Πέτρου
Με τα βλέμματα στραμμένα στην Αμμόχωστο και στις προκλήσεις των Τούρκων εισβολέων που λαμβάνουν χώρα στην κατεχόμενη πόλη μας, σημειώνεται η συμβολή και η σημασία που είχε πριν το 1974, στην οικονομία και το αναπτυξιακό μοντέλο της Κυπριακής Δημοκρατίας η πόλη.
Η Αμμόχωστος ήταν η πιο αναπτυσσόμενη πόλη της Κύπρου πριν την εισβολή. Μάλιστα η μορφή της ανάπτυξη της αποτέλεσε τον προπομπό για την διαμόρφωση του οικονομικού μοντέλου της Κύπρου συνολικά.
Πρόκειται για μια πόλη που στις αρχές του 20ου αιώνα κατοικούνταν από εργάτες, μικροτεχνίτες, κηπουρούς, αγγειοπλάστες και ελάχιστους επιστήμονες με κάποιο μορφωτικό επίπεδο.
Η σταδιακή ανάπτυξη της πόλης άρχισε με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ωστόσο μετά τη λήξη του Απελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ και μέχρι την εισβολή των Τούρκων, η πόλη της Αμμοχώστου αναπτυσσόταν με ταχύτατους ρυθμούς. Στο πρώτο αναπτυξιακό πλάνο (1962-1966) της νεοσύστατης Δημοκρατίας η Αμμόχωστος συμμετείχε στην ανάπτυξη του τουρισμού και των διαφόρων υπηρεσιών. Προς την ίδια κατεύθυνση κινήθηκε η ανάπτυξη της πόλης και στο πλαίσιο του δεύτερου, πενταετούς αναπτυξιακού πλάνου της Δημοκρατίας (1967-1974).
Σημειώνεται ότι από την ανεξαρτησία μέχρι την εισβολή των Τούρκων, η κυπριακή οικονομία ήταν κατά βάση αγροτική, αφού το 25% του ΑΕΠ της προερχόταν από τη γεωργία ενώ περίπου το 50% των κυπριακών εξαγωγών ήταν αγροτικά προϊόντα. Ωστόσο ο συνολικός σχεδιασμός αναφορικά με τα 2 πρώτα αναπτυξιακά πλάνα της Δημοκρατίας μας, ήταν στραμμένος προς την αύξηση του οικονομικού δυναμικού μέσα από την ενίσχυση των μικρών βιοτεχνιών, την αύξηση της γεωργικής παραγωγής, την ενίσχυση της μεταλλευτικής βιομηχανίας αλλά και τη διαμόρφωση και ανάπτυξη τομέα υπηρεσιών και τουρισμού.
Το τελευταίο αυτό κομμάτι των υπηρεσιών και του τουρισμού, με το οποία άρχισε δειλά δειλά να καταπιάνεται η κυπριακή οικονομία, απαντήθηκε συντριπτικά στην Αμμόχωστο, σε σύγκριση με τις άλλες πόλεις της Κύπρου.
Η Αμμόχωστος πριν την εισβολή των Τούρκων αριθμούσε πάνω από 40 χιλιάδες κάτοικους. Έγινε με διαφορά η πρώτη τουριστική πόλη της Κύπρου αφού είχε μέχρι και το 80% των συνολικών τουριστικών κλινών.
Την περίοδο πριν την εισβολή, χτίστηκαν τα περισσότερα ξενοδοχεία του παραλιακού της μετώπου. Οικοδομήθηκε επίσης μεγάλος αριθμός γραφείων υπηρεσιών. Εξυπηρετούνταν έτσι οι τουριστικές επιχειρήσεις, υπηρεσίες αλλά και το εμπόριο. Υπενθυμίζεται ότι από το λιμάνι της Αμμοχώστου, πριν την εισβολή των Τούρκων, περνούσε πάνω από το 70% των εισαγωγών και εξαγωγών της Κύπρου.
Η συμβολή του αναπτυξιακού μοντέλου της Αμμοχώστου, συνέβαλε καταλυτικά ώστε να καλυφθεί μεγάλο μέρος του ελλείμματος στο ισοζύγιο εισαγωγών εξαγωγών της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Και αυτό επειδή τα γεωργικά προϊόντα όπως αναφέρεται και πιο πάνω που αποτελούσαν το 50% των εξαγωγών, μαζί με τα μεταλλεύματα (που στην συντριπτική τους πλειοψηφία ανήκαν σε ξένους ιδιοκτήτες) αποτελούσαν το 90% των εξαγωγών. Χαρακτηριστικά, το 1971 οι (φθηνές) εξαγωγές ανήλθαν σε 41.279.000 λίρες, ενώ οι εισαγωγές σε 106.869.000 λίρες.
Ως εκ τούτου, μαζί με μια σειρά από άλλες άμεσες εισοδηματικές πηγές όπως τα εμβάσματα μεταναστών ή η οικονομική ενίσχυση από την Ελλάδα κ.α., οι υπηρεσίες και ο τουρισμός, -τολμηρές και με ρίσκο δομές ειδικά τότε- που αναπτύσσονταν κυρίως στην Αμμόχωστο, ήδη πριν από την εισβολή καθόρισαν το μοντέλο της κυπριακής οικονομίας και συνέβαλαν στη μείωση του τότε ελλείμματος και την εξισορρόπηση του ισοζυγίου.
Για το αν και πώς έπρεπε να εξελιχθεί το εν λόγω μοντέλο ανάπτυξης, είναι μια άλλη ιστορία. Ωστόσο η πόλη της Αμμόχωστου με την τολμηρή της αναπτυξιακή κατεύθυνση πριν την εισβολή, συνέβαλε τα μέγιστα στην θεμελίωση της κυπριακής οικονομίας.