Του Ξένιου Μεσαρίτη
Σημαντική βελτίωση στην τεχνική της συμμόρφωση με τα διεθνή πρότυπα για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (AML/CFT) καταγράφει η Κύπρος, σύμφωνα με την 4η Ενισχυμένη Έκθεση Παρακολούθησης που δημοσίευσε η Moneyval τις προηγούμενες μέρες.
Η Κύπρος εμφανίζει πλέον υψηλό βαθμό συμμόρφωσης στις 38 από τις 40 βασικές συστάσεις του FATF, (συμμορφούμενη σε 16 συστάσεις και σε «μεγάλο βαθμό συμμορφούμενη» σε 22 συστάσεις ), ωστόσο δύο κρίσιμα σημεία παραμένουν ανοικτά.
Πρώτον η διαχείριση των Μη Κερδοσκοπικών Οργανισμών (NPOs) και δεύτερον η αποτελεσματικότητα των διωκτικών και ερευνητικών αρχών στη δίωξη χρηματοοικονομικών εγκλημάτων.
Η Moneyval εστιάζει στις ΜΚΟ
Η σημαντικότερη πρόκληση εντοπίζεται στη Σύσταση 8 (R.8), η οποία αφορά την πρόληψη χρησιμοποίησης των NPOs για σκοπούς χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Παρότι η Κύπρος προχώρησε σε σημαντικά βήματα, όπως η ολοκλήρωση για πρώτη φορά μιας εθνικής αξιολόγησης κινδύνου για το σύνολο των εγγεγραμμένων σωματείων, ιδρυμάτων και φιλανθρωπικών οργανώσεων το 2024, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά κενά:
- Η αξιολόγηση δεν κάλυψε ακόμα το σύνολο των μη κερδοσκοπικών εταιρειών, οι οποίες παραμένουν εκτός συστηματικής ανάλυσης κινδύνου.
- Δεν έχει θεσπιστεί μηχανισμός τακτικής επανεκτίμησης κινδύνου.
- Οι διαδικασίες επιμόρφωσης και ενημέρωσης του κλάδου επικεντρώνονται κυρίως σε γενικά θέματα διακυβέρνησης, χωρίς εστίαση στις απειλές χρηματοδότησης τρομοκρατίας.
- Λείπουν εξειδικευμένοι μηχανισμοί για την άμεση κοινοποίηση ύποπτων περιπτώσεων στις αρμόδιες αρχές.
Ενδεικτικά, το 2% των NPOs χαρακτηρίστηκαν υψηλού ή μεσαίου-υψηλού κινδύνου για πιθανή χρηματοδότηση τρομοκρατίας, κυρίως όσον αφορά οργανισμούς με διασυνδέσεις σε ευάλωτες ομάδες προσφύγων ή σε χώρες υψηλού ρίσκου. Ωστόσο, οι ελλείψεις στη χαρτογράφηση του συνόλου των NPOs δεν επιτρέπουν ασφαλή συνολική εικόνα για τον τομέα.
Πρόοδος στις τράπεζες
Στον τομέα των τραπεζικών σχέσεων ανταποκριτών (Σύσταση 13 – Correspondent Banking), η Κύπρος κατέγραψε αξιοσημείωτη πρόοδο, η οποία οδήγησε σε αναβάθμιση της αξιολόγησής της σε «Largely Compliant».
Με νομοθετική ρύθμιση του 2023, εξαλείφθηκαν οι διαφοροποιήσεις στις απαιτήσεις δέουσας επιμέλειας μεταξύ συνεργασιών εντός και εκτός ΕΟΧ, και πλέον όλες οι διασυνοριακές συνεργασίες αξιολογούνται βάσει ενιαίων και αυστηρών κριτηρίων.
Παρά τις θετικές αυτές εξελίξεις, παραμένει ένα μικρό κενό ως προς την ύπαρξη ρητής νομικής υποχρέωσης συλλογής πληροφοριών για το αν οι ξένοι συνεργάτες είχαν στο παρελθόν εμπλακεί σε έρευνες για ξέπλυμα ή χρηματοδότηση τρομοκρατίας. Παρόλα αυτά, η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου δηλώνει ότι τέτοιοι έλεγχοι διενεργούνται στην πράξη στο πλαίσιο των εποπτικών ελέγχων.
Χαιρετίζει η Κεντρική Τράπεζα
Με χθεσινή της ανακοίνωση η Κεντρική Τράπεζα χαιρέτισε με ιδιαίτερη ικανοποίηση την ανακοίνωση της Moneyval.
«Η επί μέρους πρόοδος και αναβάθμιση που έχει επιτευχθεί καταδεικνύει ότι η Κύπρος συνεχίζει έμπρακτα την ενδυνάμωση του νομικού και ρυθμιστικού της πλαισίου για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας», σημειώνει η ανακοίνωση της Κεντρικής Τράπεζας.
«Η Κεντρική Τράπεζα παραμένει προσηλωμένη στο στόχο της συνεχούς παρακολούθησης και ενδυνάμωσης του εν λόγω πλαισίου. Αυτό αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την προσέλκυση ποιοτικών επενδύσεων, απαραίτητο συστατικό της διατήρησης και περαιτέρω ενίσχυσης της χρηματοοικονομικής σταθερότητας», αναφέρει τελειώνοντας η ανακοίνωση.
Η «αμετακίνητη» σύσταση 31 και το μέτωπο που παραμένει ανοιχτό
Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι στην παρούσα έκθεση δεν πραγματοποιήθηκε νέα αξιολόγηση της Σύστασης 31 (Powers of law enforcement and investigative authorities), η οποία αφορά τις αρμοδιότητες και ικανότητες των διωκτικών και ερευνητικών αρχών στη διερεύνηση και καταστολή υποθέσεων ξεπλύματος και χρηματοδότησης τρομοκρατίας.
Παρά το γεγονός ότι οι κυπριακές αρχές υπέβαλαν αίτημα επανεξέτασης, η MONEYVAL αποφάσισε να μην προχωρήσει σε νέα αξιολόγηση, καθώς έκρινε ότι δεν είχαν υποβληθεί επαρκή στοιχεία ή θεσμικές αλλαγές που να δικαιολογούν αναθεώρηση της υφιστάμενης βαθμολόγησης. Ως εκ τούτου, η Κύπρος παραμένει στη βαθμίδα «μερικώς συμμορφούμενη (PC)» και για τη Σύσταση 31.
Η στασιμότητα στη συγκεκριμένη σύσταση αποτελεί κρίσιμο ζήτημα, καθώς αφορά την ουσιαστική ικανότητα του κράτους να διενεργεί αποτελεσματικές έρευνες και να διαχειρίζεται πολύπλοκες υποθέσεις ξεπλύματος ή τρομοκρατικής χρηματοδότησης, ιδίως όταν εμπλέκονται διασυνοριακά δίκτυα και νομικά πρόσωπα.
Συνεχίζεται η ενισχυμένη παρακολούθηση
Η Κύπρος, παρά την αισθητή πρόοδο των τελευταίων ετών, παραμένει υπό ενισχυμένη παρακολούθηση από το MONEYVAL και καλείται να υποβάλει νέα έκθεση προόδου σε διάστημα δύο ετών.
Η ολοκλήρωση της συμμόρφωσης και στους δύο εναπομείναντες τομείς θεωρείται κρίσιμη όχι μόνο για την πλήρη συμμόρφωση με τις διεθνείς υποχρεώσεις, αλλά και για την ενίσχυση της φήμης της Κύπρου ως αξιόπιστου και διαφανούς χρηματοοικονομικού κέντρου.
Η σημασία για την κυπριακή οικονομία
Η διατήρηση υψηλού επιπέδου συμμόρφωσης με τα διεθνή πρότυπα AML/CFT αποτελεί θεμέλιο λίθο για την ελκυστικότητα της Κύπρου ως κέντρου παροχής διεθνών υπηρεσιών, για την προστασία της τραπεζικής και νομικής αξιοπιστίας της χώρας, αλλά και για τη συνολική χρηματοοικονομική σταθερότητα.
Η έκθεση της MONEYVAL έρχεται να επιβεβαιώσει τη σημαντική προσπάθεια που έχει ήδη γίνει από τις κυπριακές αρχές από την πρώτη αξιολόγηση του 2019 και εντεύθεν, ενώ ταυτόχρονα υπενθυμίζει τα σημεία στα οποία απαιτείται περαιτέρω προσοχή και ουσιαστική εφαρμογή των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων.