Κάθε φορά που ξεσπούσε σύγκρουση μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν για τα εδάφη που διεκδικούν οι δυο χώρες οι απαιτήσεις της Μόσχας εν τέλει οδηγούσαν τις δυο πρώην σοβιετικές δημοκρατίες στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Αυτή τη φορά, όμως, το αίτημα της Ρωσίας για αποκλιμάκωση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ μετά τις μάχες που ξέσπασαν την Κυριακή δεν εισακούστηκε, εν μέρει εξαιτίας της ανάδυσης της Τουρκίας ως περιφερειακής δύναμης, εξέλιξη που μετέβαλε τις λεπτές ισορροπίες στην ευαίσθητη αυτή περιοχή του Καυκάσου.
Η στήριξη της Αγκυρας στο γειτονικό Αζερμπαϊτζάν και η εκφοβιστική ρητορική της έχει πυροδοτήσει την πιο βίαια αναζωπύρωση των συγκρούσεων τα τελευταία χρόνια, σε ένα μέτωπο που υφίσταται επί δεκαετίες και έχει δημιουργήσει σημαντικούς πονοκεφάλους στον Ρώσο Πρόεδρο Βλάντιμιρ Πούτιν, αμφισβητώντας την ηγεμονία της Μόσχας στην περιοχή.
Ενώ παραδοσιακά η Ρωσία επεδίωξε να μείνει ουδέτερη στην εδαφική διαφορά (η Μόσχα θεωρεί και τις δυο χώρες ως συμμάχους) έχει στρατιωτική βάση στην Αρμενία και αμυντική συμφωνία με τη χώρα που περιέχει ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής σε περίπτωση επίθεσης από ξένη δύναμη.
Την ίδια στιγμή, η ενεργή στήριξη της Τουρκίας στο Αζερμπαϊτζάν έχει, σύμφωνα με αναλυτές, ενθαρρύνει το Μπακού και περιόρισε την επιρροή της Μόσχας στην αζέρικη ηγεσία. Το γεγονός προσθέτει ένα ακόμα πεδίο στην λίστα των αντιπαραθέσεων μεταξύ Μόσχας και Αγκυρας, με τις δυο περιφερειακές δυνάμεις και τους ισχυρούς ηγέτες τους (που προσπαθούν να χτίσουν μια δύσκολη συμμαχία σε εμπόριο και ενέργεια έχοντας αμοιβαία δυσπιστία για τη Δύση) να είναι ήδη στα μαχαίρια για την Συρία και τη Λιβύη.
«Η αυξανόμενη εμπλοκή της Τουρκίας στον Νότιο Καύκασο μέσω του Αζερμπαϊτζάν είναι ένα γεγονός που δεν ευχαριστεί την Ρωσία. Τα συμφέροντα των Μόσχας και Αγκυρας συγκρούονται εδώ περισσότερο από οπουδήποτε αλλού», δηλώνει ο Dmitri Trenin επικεφαλής του think tank «Carnegie Moscow Center», προσθέτοντας: Πούτιν και Ερντογάν δεν υπήρξαν ποτέ πραγματικοί σύμμαχοι και δεν θα γίνουν ποτέ».
Συνέχισε: «Αντ’ αυτού αυτό που κατάφεραν να κάνουν είναι να κεφαλαιοποιήσουν τα παράλληλα συμφέροντά τους και να υποβαθμίσουν διαφορές και διχασμούς, ώστε να μην οδηγούν σε απευθείας συγκρούσεις μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας.
Ο Ταγίπ Ερντογάν, ο Τούρκος Πρόεδρος, έχει υιοθετήσει μια αυξανόμενα δυναμική εξωτερική πολιτική τα τελευταία χρόνια, χρησιμοποιώντας την ανάπτυξη στρατευμάτων στο εξωτερικό και πομπώδη ρητορική για να τροφοδοτήσει το εθνικό αίσθημα στο εσωτερικό. Η επιθετική αντίδρασή του στις συγκρούσεις, που τον οδήγησαν στο να επιτεθεί στην Αρμενική ηγεσία και να προσφέρει πλήρη στήριξη στο Αζερμπαϊτζάν, σηματοδοτεί μια διαφοροποίηση σε σχέση με προηγούμενα επεισόδια συγκρούσεων στην περιοχή.
«Αυτό συνιστά μια μεγάλη στροφή στην Τουρκική πολιτική», δηλώνει ο Thomas de Waal, ειδικός για την περιοχή και συγγραφέας του «Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War».
«Η Τουρκία πάντα προσέφερε πολιτική στήριξη στο Αζερμπαϊτζαν αλλά έλεγε επίσης ότι η διαφορά πρέπει να λυθεί ειρηνικά… Υπήρξε μια γεωπολιτική ισορροπία με την οποία στην πραγματικότητα καμιά πλευρά δεν στήριξε τον ένα αντιμαχόμενο έναντι του άλλου… Τώρα ξαφνικά ένας από τους μεγάλους περιφερειακούς παίκτες στηρίζει το Αζερμπαϊτζάν».
Η Τουρκία θεωρεί το Αζερμπαϊτζάν ως «αδελφή χώρα», με κοινή κουλτούρα, γλώσσα και εθνικές ρίζες. Τα δυο κράτη έχουν στενούς δεσμούς, ιδιαίτερα στο χώρο της ενέργειας.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Αρμενίας κατηγόρησε τη Δευτέρα την Τουρκία για «άμεση παρουσία στο έδαφος» περιλαμβανομένων όπλων και μαχητικών αεροσκαφών. Τουρκικά μέσα ενημέρωσης διαλαλούσαν την δράση drones που κατασκεύασε αμυντική βιομηχανία που ελέγχει ένας από τους γαμπρούς του Ερντογάν και η οικογένειά του.
Τούρκος αξιωματούχος απέρριψε τους ισχυρισμούς της Αρμενίας ότι Τούρκοι ειδικοί και τουρκόφιλοι Σύριοι μισθοφόροι ελάμβαναν μέρος στη σύγκρουση ως «κατηγορίες χωρίς βάση». Καθώς οι συγκρούσεις κλιμακώθηκαν τη Δευτέρα το υπουργείο Αμυνας του Αζερμπαϊτζάν αποδέσμευσε βίντεο που δήλωσε ότι έδειχνε πυραυλικές επιθέσεις σε δυο τανκ της Αρμενίας. Υποστήριξε ότι οι ένοπλες δυνάμεις του κατέστρεψαν 26 τανκ αφότου ξεκίνησαν οι εχθροπραξίες την Κυριακή. Εξι Αζέροι πολίτες σκοτώθηκαν από το πυροβολικό της Αρμενίας, δήλωσε το Μπακού.
ΝΑΤΟ και Ευρωπαϊκή Ενωση κάλεσαν τις αντιμαχόμενες πλευρές να φτάσουν σε κατάπαυση πυρός. Ο Αζερμπαϊτζάν φιλοξενεί έναν αγωγό φυσικού αερίου που μεταφέρει το καύσιμο στην Τουρκία και από εκεί στην Ευρώπη, μια διαδρομή που οι Βρυξέλλες θεωρούν κρίσιμη εναλλακτική στις προμήθειες φυσικού αερίου από την Ρωσία.
Η επιθυμία της Ρωσίας να ικανοποιήσει και τις δυο πλευρές και η θέση της Τουρκίας στη σύγκρουση σημαίνουν ότι η Μόσχα πιθανότατα θα στηριχθεί στη διπλωματία, αντί μιας επιθετικής στρατιωτικής αντίδρασης, σε αντίθεση με ότι έκανε σε άλλες εδαφικές διαμάχες σε περιοχές της πρώην Σοβιετικής Ενωσης, όπως η Ουκρανία και η Γεωργία.
Το Κρεμλίνο επιδίωξε να υποβαθμίζει οποιαδήποτε σύσταση ότι πρέπει να συμμετάσχει στη μάχη. Η συμφωνία αμυντικής συνεργασίας με την Αρμενία δεν καλύπτει το Ναγκόρνο Καραμπάχ κάτι που σημαίνει ότι το Γερεβάν μπορεί να ζητήσει από την Μόσχα να αναπτύξει στρατιώτες μόνο αν υπάρξει επίθεση σε περιοχή που δεν είναι αμφισβητούμενη.
«Υπάρχουν περιορισμένες προσδοκίες σε ότι αφορά την εξάρτηση ή την αντοχή της λεγόμενης συμφωνίας ασφαλείας με τη Ρωσία», δήλωσε ο Richard Giragosian, διευθυντής του think tank «Regional Studies Center» που εδρεύει στο Γερεβάν. «Πιθανότατα θα δούμε μια ασυνήθιστα διακριτική αντίδραση εξωτερικής πολιτικής από τη Μόσχα», συμπλήρωσε.
Μιλώντας τη Δευτέρα ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Dmitry Peskov είπε ότι είναι «σημαντικό τώρα να σταματήσουν οι μάχες αντί να προσπαθήσουμε να βρούμε ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο».
«Η Ρωσία πάντα λάμβανε μια ισορροπημένη θέση… και έχει καλές σχέσεις τόσο με την Αρμενία, όσο και με το Αζερμπαϊτζάν, συνέχισε και πρόσθεσε ότι η Μόσχα είναι σε «πλήρη επαφή» με την Αγκυρα για την διαμάχη.
Ο Sinan Ulgen, πρώην Τούρκος διπλωμάτης που προεδρεύει σήμερα στο think-tank «Edam», το οποίο εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη, δήλωσε ότι Τουρκία και Ρωσία θα πασχίσουν να βρουν ένα τρόπο να ξεπεραστεί η κρίση χωρίς να τραυματιστούν οι διμερείς τους σχέσεις. Προειδοποίησε όμως ότι ο κίνδυνος είναι οι μάχες να απλωθούν σε μέρη όπως ο αυτόνομος θύλακας Nakhchivan που συνορεύει με την Αρμενία και τον οποίο η Αγκυρα είναι, με βάση συνθήκη του 1921, υποχρεωμένη να υπερασπιστεί.
«Αν δούμε αυτή την σύγκρουση να επεκτείνεται σε άλλες περιοχές, ειδικά στο Nakhchivan, θα πυροδοτηθεί ένα πολύ πιο δύσκολο επεισόδιο στις σχέσεις Τουρκίας-Ρωσίας που θα έρθει να προστεθεί στα μέτωπα της Συρίας και της Λιβύης».
Πηγή: Financial Times, euro2day.gr