Του Βασίλη Δημητριάδη*
Το 2022 ήταν ομολογουμένως μια ιδιαίτερα δύσκολη χρονιά, αφού την πανδημία διαδέχθηκε ο πόλεμος στην Ουκρανία με διαδοχικά πακέτα κυρώσεων της Ε.Ε. κατά της Ρωσίας και με τη Ναυτιλία να βρίσκεται στο επίκεντρο των εξελίξεων.
Κληθήκαμε να διαχειριστούμε την εφαρμογή πλαισίου κυρώσεων που θα έπλητταν την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής Ναυτιλίας θέτοντας σε κίνδυνο τη βιωσιμότητά της. Η Κύπρος συμμετείχε ενεργά και εποικοδομητικά στις διαπραγματεύσεις για διαμόρφωση των κυρώσεων με γνώμονα τα μέτρα να είναι αποτελεσματικά, ενιαία εφαρμόσιμα και να περιορίζουν στο μέτρο του δυνατού τη συρρίκνωση της ευρωπαϊκής και κατ’ επέκταση της κυπριακής Ναυτιλίας. Σε αρκετές περιπτώσεις η προσπάθειά μας στέφθηκε με επιτυχία περιορίζοντας στο μέτρο του δυνατού τις διαγραφές πλοίων προς νηολόγια τρίτων κρατών. Οι απώλειες που καταγράφουμε, απόρροια των κυρώσεων, ανέρχονται γύρω στα 70 πλοία ολικής χωρητικότητας που ξεπερνά τα 2,2 εκατομμύρια.
Την ίδια στιγμή δημιουργήσαμε το κατάλληλο πλαίσιο και προσφέραμε άμεση στήριξη και καθοδήγηση στις εταιρείες που κατέκλυσαν με αιτήματα το υφυπουργείο σε σχέση με την εφαρμογή των κυρώσεων, ενώ η κοινωνική μας ευθύνη και η στήριξή μας προς τη Ναυτιλιακή Βιομηχανία και ιδιαίτερα τους ναυτικούς συνεχίστηκε και το 2022. Συγκεκριμένα, στον επαναπατρισμό και στον εμβολιασμό χιλιάδων ναυτικών που κάναμε πράξη στο διάστημα της πανδημίας, προστέθηκε και η διαμόρφωση πλαισίου, σε συνεργασία με τον τραπεζικό τομέα, για άνοιγμα τρεχούμενων λογαριασμών στην Κύπρο με απλουστευμένες διαδικασίες σε σημαντικό αριθμό ναυτικών που επηρεάστηκαν από τον πόλεμο και δεν είχαν πρόσβαση στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς. Με τον τρόπο αυτό οι ναυτικοί έχουν πρόσβαση στους μισθούς τους και έχουν τη δυνατότητα να ζήσουν τις οικογένειές τους.
Η αυλαία του 2022 δεν πέφτει μόνο με τις πιο πάνω δυσμενείς εξελίξεις αλλά και με σημαντικά ορόσημα και επιτεύγματα που δημιουργούν τις προϋποθέσεις στο να καταστεί η Ναυτιλία μας πιο ανθεκτική στις κρίσεις και στις προκλήσεις αλλά και πιο ανταγωνιστική, ευέλικτη και αποτελεσματική.
ΟΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΜΑΣ
Από τις 35 Δράσεις της Εθνικής Στρατηγικής «SEA Change 2030» που παρουσιάσαμε τον Οκτώβριο του 2021, εντός του 2022 υλοποιήσαμε τις 23, ενώ θέσαμε υπό σχεδιασμό και σε πορεία υλοποίησης τις υπόλοιπες 12 Δράσεις, σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα που έχουν τεθεί.
Συγκεκριμένα, δημιουργήθηκε το πλαίσιο παροχής μονοθυριδικής εξυπηρέτησης (one-stop-shipping-shop) με δύο σημαντικές δράσεις που αποτελούσαν διαχρονικά αιτήματα της Ναυτιλιακής Βιομηχανίας και θα συμβάλουν καταλυτικά στη παροχή πιο ευέλικτης, άμεσης, αποτελεσματικής και ενιαίας πελατοκεντρικής εξυπηρέτησης.
Πρόκειται για τη δημιουργία της Ναυτιλιακής Εταιρείας Περιορισμένης Ευθύνης με την προώθηση και ψήφιση του σχετικού Νόμου από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, η εφαρμογή του οποίου θα καταστήσει πιο ελκυστική την εγγραφή ναυτιλιακών εταιρειών στην Κύπρο και θα συμβάλει στην περαιτέρω ανάπτυξη του κυπριακού Νηολογίου. Επιπρόσθετα, ξεκίνησε και βρίσκεται σε εξέλιξη ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός του υφυπουργείου ο οποίος αναμένεται να απλοποιήσει και να βελτιώσει τις παρεχόμενες υπηρεσίες. Το έργο, το οποίο χρηματοδοτείται από την Ε.Ε. μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αναμένεται να ολοκληρωθεί το πρώτο τρίμηνο του 2024, δημιουργώντας ένα περιβάλλον εργασίας και εξυπηρέτησης χωρίς χαρτί (paperless environment). Τα πρώτα δείγματα γραφής από την Ψηφιακή Μετάβαση θα έχουν την ευκαιρία να βιώσουν οι συναλλασσόμενοι με το υφυπουργείο από τις αρχές του 2023 με τη δημιουργία κινητής εφαρμογής (MobileApp), όπου η κάθε ψηφίδα που ολοκληρώνεται θα είναι διαθέσιμη στους χρήστες μέσω κινητού τηλεφώνου. Επιπρόσθετα, προωθείται άμεσα η δημιουργία «Ηλεκτρονικού Γραφείου Υποστήριξης» (e-Helpdesk) και η δημιουργία «Ηλεκτρονικής Ναυτιλιακής Βιβλιοθήκης» (e-Maritime Library).
ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ Η ΑΠΑΝΘΡΑΚΟΠΟΙΗΣΗ
Αναφορικά με την απανθρακοποίηση που αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει η Ναυτιλία, είχαμε ενεργό παρουσία στις διεργασίες για το υπό διαμόρφωση νομοθετικό πλαίσιο της Ε.Ε. (Fitfor55) και του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού με προτάσεις που να είναι πρακτικά εφαρμόσιμες λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες του Ναυτιλιακού Τομέα. Σε εθνικό επίπεδο ενθαρρύνουμε τη Ναυτιλιακή Βιομηχανία στις προσπάθειες που καταβάλλει για μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της Ναυτιλίας θέτοντας σε εφαρμογή, μεταξύ άλλων, Πράσινα Φορολογικά Κίνητρα αλλά και χρηματοδοτικά εργαλεία για ενθάρρυνση της Έρευνας και Καινοτομίας στη Ναυτιλία, υλοποιώντας τη σχετική Συνεργασία με το ΙΔΕΚ.
Επιπρόσθετα, μέσα από υβριδικές ημερίδες που απευθύνονται στην Παγκόσμια Ναυτιλία, η Κύπρος συμβάλλει στην ανάπτυξη ενός γόνιμου διαλόγου και εξαγωγής χρήσιμων συμπερασμάτων για την ανθρακοποίηση της Ναυτιλίας τροφοδοτώντας τις διεργασίες για διαμόρφωση ρυθμιστικού πλαισίου σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Μετά από δύο χρόνια πανδημίας όπου ήταν πρακτικά αδύνατη η στοχευμένη προβολή της κυπριακής Ναυτιλίας, επανεργοποιήθηκε η όλη προσπάθεια μέσα από εκστρατείες και επισκέψεις σε σημαντικά ναυτιλιακά κέντρα όπως η Ιαπωνία, Ολλανδία, Γερμανία και Ελλάδα, με ένα πολύ πιο πλούσιο οπλοστάσιο κινήτρων και επιχειρημάτων στη φαρέτρα μας, θέτοντας τις προϋποθέσεις προσέλκυσης νέων πλοίων και ναυτιλιακών εταιρειών στην Κύπρο. Άκρως επιτυχημένη ήταν και η διοργάνωση, μετά από τρία χρόνια, του Συνεδρίου «Ναυτιλιακή Κύπρος 2022» που ξεπέρασε κάθε προηγούμενο σε συμμετοχή από ναυτιλιακούς παράγοντες πέραν των 35 χωρών, όπου μας δόθηκε η ευκαιρία να προβάλουμε τη χώρα μας ως ένα διεθνές ποιοτικό ναυτιλιακό κέντρο.
Η εφαρμογή των κυρώσεων μπορεί να οδήγησε σε διαγραφές πλοίων, την ίδια όμως στιγμή καταγράφονται και εγγραφές νέων πλοίων. Συγκεκριμένα κατά τους πρώτους 11 μήνες του 2022 έχουν καταγραφεί γύρω στις 130 νηολογήσεις πλοίων ολικής χωρητικότητας 2,7 εκατομμυρίων, ενώ σημαντική είναι και η αύξηση ναυτιλιακών εταιρειών που εντάσσονται στο Σύστημα Φόρου Χωρητικότητας του υφυπουργείου.
ΕΠΙΒΑΤΙΚΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ
Το 2022 αποτέλεσε χρονιά ορόσημο για την επιβατική Ναυτιλία και τον θαλάσσιο τουρισμό. Η προσπάθεια για εναλλακτική συνδεσιμότητα με την επαναλειτουργία της θαλάσσιας επιβατικής σύνδεσης Κύπρου-Ελλάδας μετά από 21 χρόνια απέδωσε καρπούς, με πέραν των 7.000 συμπολιτών μας να κάνουν χρήση της υπηρεσίας. Αναφορικά με τον τομέα της κρουαζιέρας, η προσπάθεια που ξεκίνησε τους τελευταίους μήνες για προσέλκυση υψηλού επιπέδου κρουαζιερόπλοιων στην Κύπρο, συνεχίστηκε με επιτυχία και η χώρα μας θα αρχίσει να εδραιώνεται ως ποιοτικό κέντρο κρουαζιέρας με όλα τα συνεπακόλουθα οφέλη για τον Τουρισμό, τη Λιμενική Βιομηχανία και την Εθνική Οικονομία. Την ίδια περίοδο συνεχίστηκε η στήριξη της ακτοπλοΐας μέσα από στοχευμένο σχέδιο κρατικής ενίσχυσης (de minimis) συμβάλλοντας στον εκσυγχρονισμό του ακτοπλοϊκού μας στόλου για να προσφέρει ακόμη πιο ποιοτικές υπηρεσίες στον τουρισμό.
Ένας από τους πιο σημαντικούς στόχους του υφυπουργείου είναι η καλλιέργεια θαλάσσιας και ναυτιλιακής κουλτούρας στους νέους μας. Γίνεται μια αξιοσημείωτη προσπάθεια να επικοινωνήσουμε και να προωθήσουμε τον συναρπαστικό τομέα της Ναυτιλίας. Με διαδραστικές δράσεις όπως το «SEA…your Horizon» και το Φεστιβάλ «ΘΑΛΑΣΣΑ», με πρωτότυπες εκστρατείες όπως το «Let’s DISCO», με τη σύσταση Ομάδας Καθοδήγησης από νεαρούς επιστήμονες που υπηρετούν τη Ναυτιλία και με σύσσωμη τη Ναυτιλιακή Βιομηχανία στο πλευρό μας, συζητάμε και διαφωτίζουμε μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς για τη σημασία και τις προοπτικές που προσφέρει ο τομέας. Παράλληλα έχει δημιουργηθεί Επιτροπή Προώθησης Ναυτιλιακών Σπουδών και Επαγγελμάτων όπου Υφυπουργείο και Ναυτιλιακή Βιομηχανία αξιολογούμε από κοινού προγράμματα σπουδών από όλα τα ακαδημαϊκά ιδρύματα για να προβούμε σε συστάσεις περαιτέρω βελτίωσής τους για να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες του τομέα. Επιδίωξή μας να τεθούν οι βάσεις για να βγάλουμε Κύπριους επιστήμονες που θα στηρίξουν τη Ναυτιλία μας.
Το 2022 ολοκληρώθηκε επίσης η πιο βασική συνιστώσα της Γαλάζιας Οικονομίας της Κύπρου. Πρόκειται για το πλαίσιο που διέπει τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, μέσα από το οποίο θα μπορεί να μεγιστοποιηθεί η αναπτυξιακή δυναμική της θαλάσσιας επικράτειας της χώρας μας, κατά τρόπο ολιστικό και αειφόρο.
Το 2023 χαράζει με τις ίδιες μεγάλες προκλήσεις, με δεδομένη τη γεωπολιτική αστάθεια και το έντονα ευμετάβλητο περιβάλλον που μοιραία επηρεάζει σημαντικά τη Ναυτιλία, ως αιμοδότη του παγκόσμιου εμπορίου. Στις πιο πάνω δύσκολες συνθήκες η κυπριακή Ναυτιλία έχει ξεκάθαρο όραμα και πορεία πλεύσης, όσο αυξάνεται το ποσοστό υλοποίησης της Εθνικής Στρατηγικής τόσο θα δυναμώνει και θα οχυρώνεται για να καταστεί ακόμη πιο ανθεκτική και ανταγωνιστική.
Οι βάσεις που θέσαμε τα τελευταία χρόνια για ανάπτυξη της κυπριακής Ναυτιλίας είναι στέρεες. Εκφράζεται η πεποίθηση ότι με τη συνέχιση αυτής της πορείας, η Ναυτιλία μας θα έχει ευοίωνο μέλλον συνεισφέροντας περαιτέρω στην Εθνική Οικονομία, εδραιώνοντας τη θέση της στο παγκόσμιο και ευρωπαϊκό ναυτιλιακό πρεσβευτή της χώρας μας διεθνώς.
*Υφυπουργού Ναυτιλίας παρά τω Προέδρω