Η υφιστάμενη εικόνα στη διεθνή οικονομία δημιουργεί σημαντικές κοινωνικές και πολιτικές αναταραχές σε όλες σχεδόν τις οικονομίες. Η διάβρωση των πραγματικών εισοδημάτων των νοικοκυριών συνεχίζεται σε όλες, ουσιαστικά, τις οικονομίες, κάτι που αναμένεται πως θα συνεχιστεί ακόμα και σε περίπτωση που ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν κλιμακωθεί περαιτέρω.
Με δεδομένο ότι οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας αναμένεται να συνεχιστούν, ότι οι σοδειές έχουν χαθεί, όχι μόνο για το 2022 αλλά τουλάχιστον και για το 2023, και ότι οι αναταραχές σε κρίσιμης σημασίας πόρους παραγωγής (και δη μέταλλα) δεν θα κατευναστούν, πρέπει να αναμένεται πως το διεθνές πληθωριστικό ρεύμα θα συνεχιστεί και η διάβρωση των πραγματικών εισοδημάτων των νοικοκυριών στη διεθνή οικονομία θα συνεχιστεί και μέσα στο 2023. Μια πιθανή αποκλιμάκωση, δε, των τιμών καυσίμων, την οποία πολλοί αναλυτές αναμένουν μέσα στο Φθινόπωρο, δεν πρέπει να αναμένεται πως θα είναι αρκούντως μεγάλη για να ανατρέψει την εικόνα στις τιμές καταναλωτή και παραγωγού, ενώ δεν αναμένεται να έχει καθολική αποπληθωριστική επίπτωση στους γενικούς δείκτες και δη στον δομικό πληθωρισμό.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι συνθήκες στις ευάλωτες οικονομίες της περιοχής μας συνεχίζουν να επιδεινώνονται, με αποτέλεσμα να ασκούνται νέες πιέσεις στις εύθραυστες πολιτικές τους σκηνές . Σημειώνεται, μάλιστα, πως οι τιμές των τροφίμων βρίσκονται ήδη σε επίπεδα υψηλότερα από εκείνα του 2009-2011 όταν πυροδότησαν την Αραβική Άνοιξη, ενώ και τα επίπεδα πληθωρισμού στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Βόρεια Αφρική συνεχίζουν να επιδεινώνουν τις κοινωνικές ανισότητες και να ασκούν όλο και ισχυρότερες πιέσεις στις κοινωνίες.
Οι πιθανότητες πολιτικών αναταραχών είναι πλέον αυξημένες σε χώρες που γειτνιάζουν με την Κύπρο γεωγραφικά, πολιτικά και οικονομικά, συμπεριλαμβανομένων και κρατών που μέχρι πρότινος θεωρούνταν σταθερά.
Η γενικευμένη γεωπολιτική και πολιτική κατάσταση στην περιοχή της Κύπρου είναι επομένως πιθανόν να μεταφραστεί σε μια νέα κρίση, είτε σε μεμονωμένα κράτη, είτε ακόμα και με αλυσιδωτές επιδράσεις στην ευρύτερη μας περιοχή.
Μια τέτοια εξέλιξη θα είναι, φυσικά, αρνητική και αποτελεί λόγο ανησυχίας. Ωστόσο, την ίδια στιγμή δημιουργούνται και δυνητικές ευκαιρίες για την οικονομία, νοουμένου πάντα πως θα προετοιμαστεί η χώρα μας, τόσο σε πολιτικό όσο και σε επιχειρηματικό επίπεδο: Η Κύπρος θα μπορούσε να αποτελέσει σε ορισμένες περιπτώσεις εναλλακτικό προορισμό επενδυτικών ροών, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις κυπριακές επιχειρήσεις θα μπορούσαν ενδεχομένως να αντικαταστήσουν εξαγωγές από χώρες σε αναταραχή, ως εναλλακτικός προμηθευτής. Παρομοίως, μια εκτροπή τουριστικών ροών ή και μετοίκηση επιχειρήσεων από χώρες όπως την Ιορδανία, ενδεχομένως να προσφέρει ευκαιρίες για την Κύπρο.
Η ανάλυση τέτοιων εξελίξεων, και η έγκαιρη ενημέρωση επιχειρήσεων, καθώς και η προετοιμασία που έχει ήδη αρχίσει μέσα από την αναβάθμιση του νομικού και ρυθμιστικού πλαισίου, μπορούν να ενισχύσουν μια περιορισμένης έκτασης ευκαιρία η οποία ωστόσο θα έχει υψηλά δυνητικά οφέλη, όχι μόνο σε μικροοικονομικό επίπεδο, αλλά και σε μακροσκοπικό.
Παγκόσμια οικονομία
Με ιδιαίτερη ανησυχία παρακολουθεί επίσης το Δημοσιονομικό Συμβούλιο τις εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία ευρύτερα, όπου αναμένεται πως θα γίνουν εκ νέου προς τα κάτω αναθεωρήσεις του παγκόσμιου ΑΕΠ. Οι πιέσεις που ήδη διαφαίνονται στις ΗΠΑ, όπου καταγράφεται στα τέλη Μαΐου αύξηση των επισφαλειών και σημαντική επιβράδυνση του ΑΕΠ, προδιαθέτουν για επιδείνωση της γενικευμένης παγκόσμιας εικόνας, με επιπτώσεις και για την Κύπρο. Επιπλέον, οι αναταραχές που καταγράφονται στις χρηματιστηριακές αξίες σχεδόν σε όλες τις σημαντικές αγορές της παγκόσμιας οικονομίας, επιβεβαιώνουν τις ανησυχίες για μια γενικευμένη επιβράδυνση με αντίκτυπο, τόσο στην εξωτερική ζήτηση, όσο και στις επενδυτικές ροές.
Η ροπή που διαμορφώνεται σε σχέση με το βραχυκύκλωμα που σημειώνεται στο παγκόσμιο εμπόριο, αν συνεχιστεί, θα επιτείνει τις συνθήκες σπανιότητας σε πρώτες ύλες, ενδιάμεσα αγαθά και άλλους πόρους παραγωγής, καθώς και στα κόστη των ναύλων. Οι αναταραχές στις αλυσίδες τροφοδοσίας, έχουν από την Άνοιξη λάβει και πολιτική/διπλωματική διάσταση σε πολλές περιπτώσεις, με αποτέλεσμα να μην δικαιολογείται, πλέον, η εκτίμηση πως το διεθνές εμπόριο θα βιώσει σύντομα επιστροφή σε συνθήκες πλήρους ομαλότητας.
Αυτή η εικόνα δικαιολογεί ανησυχίες για την συνέχιση των πληθωριστικών πιέσεων μέσα από τον φαύλο κύκλο κόστους-σπανιότητας. Έτσι, οι συνθήκες, τόσο στον πρωτογενή τομέα όσο και στη μεταποίηση δεν αναμένεται πως θα αντιστραφούν σημαντικά μέχρι το τέλος του έτους.
Η αλυσίδα τροφοδοσίας και διανομής, ενώ ήταν σε κατάσταση επαναφοράς της μετά την άρση των πιο έντονων φάσεων της κατά τη διάρκεια της Πανδημίας, δέχτηκε νέες πιέσεις μετά τον Φεβρουάριο 2022, ενώ πολιτικές όπως εκείνη των μηδενικών κρουσμάτων στην Κίνα συνεχίζουν να ασκούν πιέσεις στις διεθνείς μεταφορές. Η τάση των κρατών να προχωρούν επίσης σε πολιτικές προστατευτισμού εν όψει ελλείψεων και συνθηκών σπανιότητας, έχει ασκήσει επιπλέον πιέσεις στην αλυσίδα διανομής.
Ανάλυση του Fed της Νέας Υόρκης, η οποία αναλύει Δείκτη Πιέσεων στην Αλυσίδα Διανομής , καταγράφει σημαντικές πιέσεις στις εν λόγω πιέσεις, με την τάση στην Ευρωζώνη να είναι ήδη αυξητική. Οι πολιτικές συζητήσεις για επιβολή περιορισμών στις εξαγωγές συνεχίζονται, ενώ έχουν ήδη φτάσει σε απτές περιοριστικές αποφάσεις χώρες όπως την Ινδία (ζάχαρη, σιτηρά), Καζακστάν (σιτηρά), Ινδονησία (φοινικέλαιο), Αργεντινή (βοδινό, σογιέλαιο) και Αλγερία (ζάχαρη). Κατά μία καταμέτρηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, 23 χώρες έχουν ήδη περιορίσει το εμπόριο σε τρόφιμα.
Την ίδια στιγμή, πέρα από τις πιέσεις που σχετίζονται με τον συνεχιζόμενο πόλεμο, καταγράφονται πλημμύρες (Κίνα), ξηρασία (ΗΠΑ, Ν. Αφρική), καύσωνας (Ινδία) και γενικευμένες περιβαλλοντικές αναταραχές στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων.
Η γενικευμένη επισιτιστική πίεση θα έχει πολιτικές προεκτάσεις, με την επιδείνωση των μεταναστευτικών ροών να θεωρείται πλέον δεδομένη, και με εγχώριες αναταραχές να σοβούν σε πολλά σημεία της ευρύτερης περιοχής του Μαγκρέμπ και Μασρέκ, περιλαμβανομένου του Μαρόκου, της Αλγερίας, της Αιγύπτου, της Τυνησίας, ακόμα και της σταθερής Ιορδανίας, ενώ η υποσαχάρια Αφρική βρίσκεται κάτω από ακόμα πιο σοβαρές πιέσεις.
Πέρα από την γενικευμένη πίεση στην παγκόσμια οικονομία και τις αυξανόμενες υφεσιακές ενδείξεις στις ΗΠΑ, η επισιτιστική κρίση αναμένεται πως θα συνεχίσει να σοβεί με σημαντική πλέον παράμετρο την πολιτική διάσταση στην ευρύτερη περιοχή της Κύπρου.
Εισήγηση του Δημοσιονομικού Συμβουλίου είναι να ενημερωθούν από αρμόδιους δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς οι επιχειρήσεις σε σχέση με τις διαφαινόμενες δυσκολίες αλλά και ευκαιρίες που διαφαίνονται από μια όλο και πιο πιθανή πολιτική κρίση στην ευρύτερη περιοχή της Κύπρου.
Στόχος μιας τέτοιας ενημέρωσης θα πρέπει η στοχευμένη ενημέρωση επιχειρήσεων που δυνητικά θα επηρεαστούν, με βάση τον σαφή εντοπισμό των οικονομιών οι οποίες αναμένεται να βιώσουν πολιτικές αναταραχές, καθώς και η διασαφήνιση των κινδύνων και ευκαιριών που αναδύονται.