Του δρος Γιώργου Θεοχαρίδη*
Η καινοτοµία και η ψηφιακή τεχνολογία αποτελούν βασικό παράγοντα της οικονοµικής ανάπτυξης, γι’ αυτό και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου (ΕΚΚ) στηρίζει ενεργά νέα προϊόντα και υπηρεσίες, τα οποία βασίζονται στη χρηµατοοικονοµική και ρυθµιστική τεχνολογία. Ιδιαίτερη έµφαση δίνεται σε εκείνα τα προϊόντα και υπηρεσίες που µπορούν να συµβάλουν στη χρηµατοδότηση της ανάπτυξης της πραγµατικής οικονοµίας και αποδεδειγµένα συµβάλλουν στην προστασία των επενδυτών µέσω µιας υγιούς και ενσωµατωµένης κουλτούρας καλής διακυβέρνησης.
DLT
Η Τεχνολογία Κατανεµηµένου Καθολικού, συµπεριλαµβανοµένου του Blockchain, είναι µια πρωτοποριακή τεχνολογία που επιτρέπει την αποκεντρωµένη επικύρωση και τήρηση αρχείων συναλλαγών, δεδοµένων και άλλων πληροφοριών. Υποστηρίζεται από ένα κρυπτογραφικό σύστηµα που λειτουργεί µε βάση ζεύγη κλειδιών, τα δηµόσια και τα ιδιωτικά. Τα δηµόσια κλειδιά είναι ευρέως γνωστές διευθύνσεις οι οποίες χρησιµοποιούνται για αναγνώριση, ενώ τα ιδιωτικά κλειδιά δεν είναι ευρύτερα γνωστά και χρησιµοποιούνται για ταυτοποίηση και κρυπτογράφηση. Η χρήση της εν λόγω τεχνολογίας µπορεί να προσφέρει µια σειρά από οφέλη στις αγορές κινητών αξιών, όπως για παράδειγµα βελτιωµένες λειτουργίες αναφοράς και εποπτείας, µεγαλύτερη ασφάλεια στις συναλλαγές και µείωση του κόστους τους, µειωµένο κίνδυνο αντισυµβαλλοµένου και ενισχυµένη διαχείριση εξασφαλίσεων, καθώς και δηµιουργία απαραβίαστων και αµετάβλητων αρχείων. Την ίδια όµως στιγµή, η χρήση της τεχνολογίας αυτής ενέχει συγκεκριµένους κινδύνους και προκλήσεις, όπως για παράδειγµα η επεκτασιµότητά της όταν εµπλέκεται µεγάλος όγκος συναλλαγών και θέµατα διακυβέρνησης, συµπεριλαµβανοµένων σαφών γραµµών ευθύνης, λόγω του αποκεντρωµένου χαρακτήρα της. Μια άλλη πρόκληση είναι η συµµόρφωση της τεχνολογίας µε το υφιστάµενο κανονιστικό πλαίσιο, δεδοµένου ότι το ρυθµιστικό πλαίσιο που διέπει τις αγορές κινητών αξιών βασίζεται στην ύπαρξη ενός κεντρικού µέρους σε κάθε σκέλος µιας συναλλαγής, ενώ το DLT, συµπεριλαµβανοµένου του Blockchain, είναι διαµετρικά αντίθετο µε µια τέτοια έννοια. Περαιτέρω, εντοπίζονται κίνδυνοι σε σχέση µε τον κυβερνοχώρο, συµπεριλαµβανοµένου αυτού της συγκέντρωσης που προέρχεται από έναν µόνο µη ασφαλή κόµβο, καθώς και λειτουργικοί κίνδυνοι, συµπεριλαµβανοµένων αυτών που απορρέουν από σφάλµατα κωδικοποίησης. Επίσης, υπάρχουν κίνδυνοι για τον θεµιτό ανταγωνισµό και την ακεραιότητα της αγοράς, που απορρέουν από νέες ευκαιρίες που παρέχει η εν λόγω τεχνολογία, καθώς και ο κίνδυνος της νοµιµοποίησης εσόδων από παράνοµες δραστηριότητες και της χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας.
Κόµβος Καινοτοµίας
Η ΕΚΚ προχώρησε τον Σεπτέµβριο του 2018 στη δηµιουργία του Κόµβου Καινοτοµίας (Innovation Hub), ο οποίος αφορά µια εποπτική πρωτοβουλία της, µε στόχο την παροχή καθοδήγησης σε θέµατα Χρηµατοοικονοµικής Τεχνολογίας (FinTech) και Κανονιστικής Τεχνολογίας (RegTech). Επίσης, µεταξύ άλλων, η ΕΚΚ έχει την ευχέρεια να αποκοµίσει πληρέστερη εικόνα σε σχέση µε τους κινδύνους και τα οφέλη που ενέχουν τα καινοτόµα προϊόντα, οι υπηρεσίες και οι πλατφόρµες που χρησιµοποιούν την τεχνολογία Distributed Ledger Technology (DLT) (π.χ. Blockchain Digital Assets, κρυπτονοµίσµατα όπως Bitcoin, Litecoin, Ethereum, ICO’s), κάτι που θα επιτρέψει τη δηµιουργία ενός πληροφορηµένου κανονιστικού περιβάλλοντος. Απώτερος στόχος είναι η προστασία των επενδυτών, διαµέσου αφενός της πληρέστερης κατανόησης των κινδύνων που ενέχει και αφετέρου των πλεονεκτηµάτων που προσφέρει ο εν λόγω τοµέας.
Συγκεκριµένα, ο Κόµβος Καινοτοµίας αποτελεί έναν δίαυλο επικοινωνίας, µέσα από τον οποίο οι καινοτόµες επιχειρήσεις µπορούν να έρθουν σε επαφή µε την ΕΚΚ για να ενισχύσουν την αντίληψή τους σε σχέση µε την εφαρµογή του ρυθµιστικού πλαισίου.
Απώτερος στόχος της ΕΚΚ είναι να υποστηρίξει τον ευρύτερο στόχο της κυβέρνησης για την εφαρµογή ενός ρυθµιστικού πλαισίου που θα επιτρέψει στις καινοτόµες εταιρείες χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών να αναπτυχθούν και να χρηµατοδοτήσουν την πραγµατική οικονοµία.
Αυτή την περίοδο επιταχύνουµε τις διαδικασίες µετατροπής του Κόµβου Καινοτοµίας σε Regulatory Sandbox, το οποίο θα επιτρέψει τη διάθεση καινοτόµων τεχνολογιών, προϊόντων και υπηρεσιών σε ελεγχόµενο περιβάλλον, σε δοκιµαστική βάση και σε περιορισµένη κλίµακα.
Cryptoassets
Η ΕΚΚ είναι επίσης η αρµόδια Αρχή για την εποπτεία των παρόχων υπηρεσιών αναφορικά µε κρυπτο-περιουσιακά στοιχεία (Crypto Assets Services Providers) για θέµατα παρεµπόδισης της νοµιµοποίησης εσόδων από παράνοµες συναλλαγές και της χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας στη βάση της κείµενης νοµοθεσίας.
Η ΕΚΚ εξέδωσε τον περασµένο Σεπτέµβριο ∆ήλωση Πολιτικής αναφορικά µε την εγγραφή και τις δραστηριότητες των παρόχων υπηρεσιών κρυπτο-περιουσιακών στοιχείων και εντός του 2022 θα δηµιουργήσει το ηλεκτρονικό Μητρώο Παρόχων Υπηρεσιών Κρυπτο-περιουσιακών Στοιχείων. Ήδη, έχουν υποβληθεί οι πρώτες αιτήσεις από ενδιαφερόµενους παρόχους.
Η ΕΚΚ προσβλέπει στο ότι αυτή η πρωτοβουλία της θα µετριάσει ορισµένους, αλλά όχι όλους τους κινδύνους που ενέχουν οι επενδύσεις σε κρυπτο-περιουσιακά στοιχεία, οι οποίοι αναµένεται να αντιµετωπιστούν περαιτέρω σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ΕΚΚ εκπροσωπεί την Κυπριακή ∆ηµοκρατία στις συζητήσεις που γίνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο και συγκεκριµένα στο Ευρωπαϊκό Συµβούλιο. Ο προτεινόµενος Ευρωπαϊκός Κανονισµός MiCA (Markets in Crypto-Assets Regulation) θα ρυθµίζει την αρχική προσφορά, τη διαπραγµάτευση και την παροχή υπηρεσιών των κρυπτο-περιουσιακών στοιχείων, περιλαµβανοµένων των λεγόµενων stablecoins. Περαιτέρω, ο προτεινόµενος Ευρωπαϊκός Κανονισµός γνωστός ως DLT Pilot Regime θα ρυθµίζει πιλοτικά και για περιορισµένο χρονικό διάστηµα τη διαπραγµάτευση (δευτερογενή αγορά) συγκεκριµένων χρηµατοοικονοµικών µέσων που έχουν εκδοθεί µε χρήση DLT. Στόχος είναι η εξαγωγή συµπερασµάτων για οριστική µελλοντική ρύθµιση.
Για τον σκοπό αυτό και µέχρι να γίνουν οι απαραίτητες θεσµικές ρυθµίσεις, οι επενδυτές θα πρέπει να κατανοούν το υψηλό ρίσκο που ενέχουν τα κρυπτο-περιουσιακά στοιχεία, προτού προχωρήσουν σε οποιαδήποτε επένδυση σε αυτά. Σε διαφορετική περίπτωση, είναι ορατός ο κίνδυνος να παρασυρθούν σε ακατάλληλες επενδύσεις, βάσει ανακριβούς και/ή ελλιπούς πληροφόρησης, ή και να εκτεθούν µεταξύ άλλων σε κινδύνους όπως απάτη, σύγκρουση συµφερόντων, κακή διακυβέρνηση και κακές οργανωτικές και επιχειρησιακές διευθετήσεις.
Εντός του 2022 αναµένεται να συζητηθεί επίσης και η δέσµη τεσσάρων νοµοθετικών προτάσεων για θέµατα καταπολέµησης της νοµιµοποίησης εσόδων από παράνοµες δραστηριότητες και της χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας, η οποία λαµβάνει υπόψη νέες και αναδυόµενες προκλήσεις που συνδέονται µε την τεχνολογική καινοτοµία. Η δέσµη περιλαµβάνει πρόταση βάσει της οποίας οι υφιστάµενοι κανόνες στις υπηρεσίες µεταφοράς κεφαλαίων θα επεκταθούν και στις συναλλαγές των κρυπτο-περιουσιακών στοιχείων, προκειµένου να καταγράφεται ο αποστολέας και ο δικαιούχος των εν λόγω συναλλαγών από τους παρόχους υπηρεσιών κρυπτο-περιουσιακών στοιχείων.
Ως ΕΚΚ ενθαρρύνουµε την υπεύθυνη καινοτοµία, διασφαλίζοντας παράλληλα την εύρυθµη λειτουργία των αγορών.
*Προέδρου Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου