Του Αριστείδη Τριμιντή*
Η καθιέρωση της Κύπρου ως διεθνούς επιχειρηματικού και χρηματοοικονομικού κέντρου ήταν ένα μεγάλο στοίχημα μετά την τουρκική εισβολή το 1974. Η χώρα είχε περιορισμένες δυνατότητες για ανάπτυξη της βιομηχανίας και του πρωτογενούς τομέα ενώ υπήρχε και υπάρχει μεγάλη εξάρτηση από τον τουρισμό.
Το αγγλικό δίκαιο, η χαμηλή φορολογία σε συνάρτηση με τα φορολογικά κίνητρα, το επιχειρηματικό δαιμόνιο, οι κρίσεις του Λιβάνου και η πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο Ευρώ με την παράλληλη άνοδο του βιοτικού και μορφωτικού επιπέδου ήταν οι βασικές συγκυρίες που εξέλιξαν και καθιέρωσαν τον τομέα, με τα λάθη και τα σωστά του, σαν ένα από τους βασικούς πυλώνες του κυπριακού ΑΕΠ.
Τα τελευταία χρόνια, ο τομέας έχει αλλάξει δραστικά τόσο με τη διακρατική (με βάση τις συνθήκες αποφυγής διπλής φορολογίας), Ευρωπαϊκή (DAC) και τραπεζική ανταλλαγή πληροφοριών (FACTA – CRS) όσο και με την εισαγωγή νέων νομοθεσιών και ρυθμιστικών πλαισίων συμμόρφωσης για ξέπλυμμα βρώμικου χρήματος σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο. Επιπρόσθετα, η τεχνολογία και οι πλατφόρμες επιτρέπουν τη συστηματική και γρήγορη παρακολούθηση των συναλλαγών και των δεδομένων από τις ρυθμιστικές αρχές. Ο πόλεμος στην Ουκρανία πρόσθεσε ακόμα μια παράμετρο, την εκτεταμένη χρήση των κυρώσεων ως μέσο για την τιμωρία των εμπλεκομένων.
Προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι πάροχοι χρηματοοικονομικών υπηρεσιών
Δεδομένου των πιο πάνω, οι πάροχοι χρηματοοικονομικών υπηρεσιών αντιμετωπίζουν τεράστιες προκλήσεις που επηρεάζουν το ρίσκο, το κόστος και τη λειτουργία τους. Μερικές από τις βασικές προκλήσεις περιλαμβάνουν:
1. Τις διεθνείς και ευρωπαϊκές κυρώσεις προς τη Ρωσία: Ένα μεγάλο μέρος των υπηρεσιών του τομέα είχε άμεση και έμμεση σχέση με τη Ρωσία. Ο πόλεμος έχει αναγκάσει μεγάλο μέρος των παρόχων να σταματήσουν να παρέχουν υπηρεσίες σε εταιρείες που έχουν σχέση με τη Ρωσία, αύξησε το κόστος παρακολούθησης και συμμόρφωσης με τις κυρώσεις καθώς επίσης και το ρίσκο να περιληφθούν οι ίδιοι οι παρόχοι στις κυρώσεις. Επίσης πολλές από αυτές τις εταιρείες κλείνουν ή μεταφέρουν την έδρα τους, ενώ υπάρχουν εκατομμύρια ανείσπρακτα ποσά από πελάτες.
2. Κανονιστική Συμμόρφωση: Η Κύπρος έχει ένα εξελισσόμενο ρυθμιστικό περιβάλλον και οι πάροχοι πρέπει να συμμορφώνονται. Η διασφάλιση της συμμόρφωσης σε έναν τομέα που αλλάζει καθημερινά είναι μια σημαντική, χρονοβόρα και κοστοβόρα πρόκληση για τους παρόχους, καθώς η μη συμμόρφωση μπορεί να οδηγήσει σε κυρώσεις, πρόστιμα και ζημιά στη φήμη τους.
3. Καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες (AML) και Αντιτρομοκρατική Χρηματοδότηση (CTF): Η Κύπρος, όπως και πολλές άλλες χώρες, έχει θεσπίσει αυστηρούς κανονισμούς για την καταπολέμηση των οικονομικών εγκλημάτων. Οι πάροχοι υπηρεσιών πρέπει να εφαρμόζουν αυστηρές διαδικασίες και να επενδύουν σε λογισμικά και προσωπικό για την πρόληψη και την αναφορά τους. Η διασφάλιση της συμμόρφωσης με αυτούς τους κανονισμούς απαιτεί συνεχή παρακολούθηση, διαχείρηση ρίσκου, δέουσα επιμέλεια και αναφορά.
4. Αύξηση του ανταγωνισμού: Η καθιέρωση της Κύπρου ως κέντρο παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών είχε ως αποτέλεσμα ο κλάδος να γνωρίσει σημαντική ανάπτυξη, οδηγώντας σε αυξημένο ανταγωνισμό. Επιπρόσθετα, τα τελευταία χρόνια χώρες όπως η Βουλγαρία, η Εσθονία, η Λιθουανία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα μπήκαν πολύ δυναμικά. Οι εταιρείες που προσφέρουν εταιρικές υπηρεσίες πρέπει να διαφοροποιηθούν παρέχοντας υπηρεσίες υψηλής ποιότητας και παραμένοντας μπροστά από τον ανταγωνισμό.
5. Απόκτηση και διατήρηση ταλέντων: Η εύρεση και η διατήρηση εξειδικευμένων επαγγελματιών στον τομέα των υπηρεσιών μπορεί να είναι μια πρόκληση. Η Κύπρος έχει μικρό πληθυσμό ενώ βρίσκεται στην παρούσα φάση σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης και οι επαγγελματίες με εξειδίκευση σε τομείς όπως η λογιστική, η νομική και η συμμόρφωση έχουν μεγάλη ζήτηση. Η προσέλκυση και η διατήρηση ταλαντούχων ατόμων είναι ζωτικής σημασίας για την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών στους πελάτες.
6. Τεχνολογικές εξελίξεις: Ο κλάδος των υπηρεσιών αξιοποιεί ολοένα και περισσότερο την τεχνολογία για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και την παροχή καλύτερων υπηρεσιών. Ωστόσο, η συμβατότητα με τις τεχνολογικές εξελίξεις και η υιοθέτηση σχετικών εργαλείων και λογισμικών συστημάτων μπορεί να είναι πρόκληση για ορισμένους παρόχους υπηρεσιών. Η επένδυση σε τεχνολογικές υποδομές, η εκπαίδευση εργαζομένων και η διαχείριση της μετάβασης σε νέες ψηφιακές λύσεις απαιτούν προσεκτικό σχεδιασμό και πόρους.
7. Φήμη και εμπιστοσύνη: Η οικοδόμηση ισχυρής φήμης και η διατήρηση της εμπιστοσύνης είναι απαραίτητη για τους παρόχους υπηρεσιών. Οποιαδήποτε αρνητική δημοσιότητα ή περιπτώσεις ανάρμοστης συμπεριφοράς στον κλάδο μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τις σχέσεις με τους πελάτες και τη συνολική εμπιστοσύνη στον κλάδο. Η διασφάλιση δεοντολογικών πρακτικών, η τήρηση του απορρήτου και η παροχή διαφανών και αξιόπιστων υπηρεσιών είναι ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία και τη διατήρηση της καλής φήμης τόσο του παρόχου όσο και της Κύπρου ως επιχειρηματικού κέντρου.
8. Οικονομικοί και πολιτικοί παράγοντες: Όπως κάθε άλλη χώρα, η Κύπρος εξαρτάται από οικονομικούς και πολιτικούς παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τον τομέα των εταιρικών υπηρεσιών. Οι αλλαγές στη φορολογική νομοθεσία, η οικονομική ύφεση, η πολιτική αστάθεια ή οι διεθνείς κυρώσεις μπορούν να επηρεάσουν το επιχειρηματικό περιβάλλον και να δημιουργήσουν αβεβαιότητα. Η προσαρμοστικότητα, η επισήμανση και η ανταπόκριση σε αυτούς τους εξωτερικούς παράγοντες είναι ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική πλοήγηση στις προκλήσεις. Ήδη τα τελευταία χρόνια συζητείται η φορολογική μεταρρύθμιση, η αλλαγή του φορολογικού συντελεστή στην Κύπρο καθώς και η εισαγωγή κοινού φορολογικού συντελεστή στην Ευρωπαϊκή Ένωση που μπορεί να αλλάξει άρδην τα δεδομένα και τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα σαν χώρα.
Για να ξεπεραστούν αυτές οι προκλήσεις, οι πάροχοι υπηρεσιών στην Κύπρο πρέπει να εξερευνούν νέες αγορές, να ενημερώνονται για τις ρυθμιστικές εξελίξεις και τις κυρώσεις, να επενδύουν σε μέτρα συμμόρφωσης, να αγκαλιάζουν την τεχνολογία, να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη ταλέντων και να δίνουν προτεραιότητα στην οικοδόμηση και διατήρηση ισχυρών σχέσεων με πελάτες και ενδιαφερόμενους φορείς.
Μέτρα που πρέπει να ληφθούν για τον μετριασμό αυτών των κινδύνων
Για τον μετριασμό των κινδύνων που σχετίζονται με τους παρόχους υπηρεσιών στην Κύπρο, θα μπορούσαν να εξεταστούν τα ακόλουθα βήματα:
1. Δημιουργία ισχυρού εσωτερικού πλαισίου συμμόρφωσης με ισχυρές διαδικασίες και πρότυπα.
2. Επαρκής Δέουσα Επιμέλεια για την αξιολόγηση των νέων και υφιστάμενων πελατών.
3. Εκπαίδευση των λειτουργών συμμόρφωσης και του προσωπικού στις νέες απαιτήσεις και πρότυπα.
4. Ισχυρά μέτρα κυβερνοασφάλειας.
5. Παρακολούθηση κανονιστικών αλλαγών στην Κύπρο και Ευρωπαϊκή Ένωση.
6. Τακτικοί εσωτερικοί έλεγχοι.
7. Πρόσληψη εξιδεικευμένων επαγγελματιών και συμβούλων για θέματα συμμόρφωσης και διαχείρησης ρίσκου.
8. Συνεργασία με τις Επαγγελματικές Ενώσεις όπως ο Σύνδεσμος Εγκεκριμένων Λογιστών, Δικηγορικός Σύλλογος και άλλα Βιομηχανικά Δίκτυα.
9. Συνεχής Παρακολούθηση και Εκτίμηση Κινδύνων.
10. Ηθικές Επιχειρηματικές Πρακτικές.
Εφαρμόζοντας αυτά τα βήματα, οι εταιρικοί πάροχοι υπηρεσιών στην Κύπρο μπορούν να ενισχύσουν τις πρακτικές διαχείρισης κινδύνου, να βελτιώσουν τη συμμόρφωση και να μετριάσουν τους πιθανούς κινδύνους που σχετίζονται με τις δραστηριότητές τους.
Νέες υπηρεσίες που μπορούν να προσφερθούν
Για να παραμείνουν ανταγωνιστικοί και να ανταποκριθούν στις εξελισσόμενες ανάγκες των πελατών, οι πάροχοι υπηρεσιών στην Κύπρο μπορούν να εξετάσουν το ενδεχόμενο να προσφέρουν νέες υπηρεσίες που ευθυγραμμίζονται με τις τάσεις της αγοράς και τις απαιτήσεις των πελατών όπως:
1. Λύσεις ηλεκτρονικού εμπορίου και υπηρεσίες σε ψηφιακές νεοφυείς εταιρείες.
2. Υπηρεσίες Πνευματικής Ιδιοκτησίας (Intellectual Property).
3. Πράσινη Συμβουλευτική Επιχειρήσεων.
4. Υπηρεσίες κρυπτονομισμάτων και Blockchain.
5. Λύσεις Οικογενειακού Γραφείου (Family Office).
6. Υπηρεσίες προστασίας δεδομένων και κυβερνοασφάλειας.
7. Εξωτερική ανάθεση ανθρώπινου δυναμικού και μισθοδοσίας.
8. Μεταφορά Έδρας Διοίκησης (Headquarters) στην Κύπρο.
9. Ίδρυση και αδειοδότηση ρυθμιζόμενων οντότητων από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου, όπως τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, επενδυτικά ταμεία και οι εταιρείες χρηματοπιστωτικών συμβουλών.
10. Εξιδεικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες σε τράπεζες και χρηματοοικονομικό τομέα που έχουν σχέση με τη συμμόρφωση με τα διεθνή πρότυπα, ανάπτυξη και παρακολούθηση νέων λογισμικών συστημάτων.
11. Yπηρεσίες συμμόρφωσης σε ρυθμιζόμενες οντότητες.
12. Επαγγελματική εκπαίδευση.
Αυτά είναι μόνο μερικά παραδείγματα νέων υπηρεσιών που μπορούν να εξετάσουν οι εταιρικοί πάροχοι υπηρεσιών στην Κύπρο. Το κλειδί είναι η αξιολόγηση των αναγκών της αγοράς, η ενημέρωση για τις τάσεις του κλάδου και η προσαρμογή των υπηρεσιών ώστε να ανταποκρίνονται στις εξελισσόμενες απαιτήσεις των πελατών. Επίσης σε συνεργασία με τις επαγγελματικές ενώσεις αλλά και με ιδιωτικές πρωτοβουλίες πρέπει να υπάρχει συχνή επαφή με τον Κυπριακό Οργανισμό Προώθησης Επενδύσεων και άλλους φορείς για συντονισμό και «εξωστρέφεια».
Η εξερεύνηση νέων αγορών, όπως οι χώρες τις Ευρωπαικής Ένωσης, Μέσης Ανατολής και Ασίας μπορεί να βοηθήσει τους παρόχους εταιρικών υπηρεσιών στην Κύπρο να επεκτείνουν τη βάση πελατών τους και να διαφοροποιήσουν τις δραστηριότητές τους.
Θεωρώ ότι η γνώση και η εμπειρία που αποκτήσαμε ως τομέας τις τελευταίες δεκαετίες θα μας βοηθήσουν να αντεπεξέλθουμε στις προκλήσεις και να κτίσουμε μια πιο ισχυρή βιομηχανία. Όμως χρειάζεται συνεργασία από όλους για να επιτύχουμε βιώσιμο και ανθεκτικό τομέα με μακροχρόνιο ορίζοντα.
*Διευθυντή της Istos Global Ltd