του Τάσου Γιασεμίδη
Ο τομέας των ακινήτων και των κατασκευών παραδοσιακά αποτελούσε βαρόμετρο για την κυπριακή οικονομία. Το ίδιο φυσικά συμβαίνει και στις άλλες χώρες με το τελικό προϊόν να διαφοροποιείται φυσικά ανάλογα με τις ανάγκες της τοπικής οικονομίας και κοινωνίας καθώς και την κουλτούρα των πολιτών. Για παράδειγμα, στην Κύπρο υπάρχει η τάση της ιδιοκατοίκησης και της κατασκευής μεγαλύτερου εμβαδού κατοικιών και διαμερισμάτων σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Τα τελευταία στατιστικά στοιχεία του Τμήματος Κτηματολογίου καταδεικνύουν σημαντική αύξηση στον αριθμό πωλητηρίων εγγράφων που κατατέθηκαν το πρώτο τρίμηνο του 2022 σε σχέση με αυτό του 2021 (ενδεχομένως το μέτρο σύγκρισης να μην είναι το πιο σωστό εφόσον κατά την αντίστοιχη περσινή περίοδο υπήρχαν τα περιοριστικά μέτρα όσον αφορά την πανδημία αλλά και τα ταξίδια ξένων επισκεπτών προς την Κύπρο).
Στα στατιστικά στοιχεία που δημοσιεύονται συμπεριλαμβάνονται πωλήσεις ακινήτων στη δευτερογενή αγορά, ανακτήσεις / συναλλαγές από τα τραπεζικά ιδρύματα και τις εταιρείες διαχείρισης δανείων, καθώς και πωλήσεις νέων ή υπό κατασκευή μονάδων. Σημειώνεται ότι η αξία των αγοραπωλησιών, μεμονωμένα, είναι πολύ χαμηλότερη από αυτήν προηγούμενων ετών.
Σημαντικό μέρος των αγοραπωλησιών γίνονται από τις εταιρείες διαχείρισης εφόσον μεγάλο μέρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων μεταφέρθηκε εκτός των ισολογισμών των τραπεζών (πρόσφατα ανακοινώθηκε και νέα πώληση δανείων κοντά στα εφτακόσια εκατομμύρια). Αυτό φυσικά δεν αλλάζει το πρόβλημα του δανειολήπτη, αλλά το μεταφέρει σε έναν άλλο οργανισμό εκτός τράπεζας.
Φυσικά η απαλλαγή των τραπεζών από μεγάλο μέρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων τούς έδωσε τη δυνατότητα να προχωρήσουν σε νέους δανεισμούς κυρίως όσον αφορά στεγαστικά δάνεια αλλά και επιχειρηματικά, διασφαλίζοντας τη δυνατότητα αποπληρωμής από τον δανειολήπτη.
Όσον αφορά τα στατιστικά στοιχεία για τις άδειες, σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία ο αριθμός των αδειών οικοδομής που εκδόθηκαν από τις δημοτικές Αρχές και τις επαρχιακές διοικήσεις κατά τον Ιανουάριο 2022 (τελευταίος μήνας για τον οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία, περίοδος πριν από την έναρξη της ουκρανικής κρίσης) σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους αυξήθηκε κατά 8,3%.
Η συνολική αξία των αδειών αυτών αυξήθηκε κατά 3,4% και το συνολικό εμβαδόν κατά 10,1%. Ο αριθμός των οικιστικών μονάδων παρουσίασε μείωση της τάξης του -8,8%. Οι άδειες οικοδομής συνιστούν σημαντική ένδειξη για τη μελλοντική δραστηριότητα στον κατασκευαστικό τομέα.
Tην ίδια στιγμή η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου επιβεβαιώνει σε πρόσφατη έκθεσή της την ανοδική τάση στη ζήτηση των ακινήτων προς το τέλος του 2021, επισημαίνοντας την ισχυρή εγχώρια ζήτηση (ενδεχομένως και λόγω του προγράμματος επιχορήγησης επιτοκίων για στεγαστικά δάνεια που υιοθέτησε μέχρι το τέλος του προηγούμενου έτους η Κυβέρνηση).
Προκλήσεις
Σημειώνονται όμως στην έκθεση και οι τωρινές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τομέας με την κύρια να είναι η μεγάλη αύξηση του κόστους κατασκευής, αποτέλεσμα των προβλημάτων στην εφοδιαστική αλυσίδα και των αυξήσεων των τιμών των υλικών λόγω της ουκρανικής κρίσης.
Τονίζεται ότι η Κύπρος εισάγει την πλειοψηφία των κατασκευαστικών υλικών από το εξωτερικό με το αυξημένο κόστος να μεταφράζεται σε αύξηση τιμών, κάτι που θα επηρεάσει τη ζήτηση των ακινήτων. Φυσικά θα πρέπει να αξιολογηθεί και η πορεία της εξωτερικής ζήτησης μέσα από ένα δύσκολο πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον όπως αυτό διαμορφώνεται.
Σημειώνεται, επίσης, ότι η προσπάθεια για προσέλκυση και εγκατάσταση εταιρειών στην Κύπρο, πέρα από την ενίσχυση στη ζήτηση γραφειακών χώρων, θα αυξήσει και τη ζήτηση σε οικιστικές μονάδες εφόσον αριθμός του προσωπικού τους θα εγκατασταθεί μόνιμα στην Κύπρο. Το τελευταίο διάστημα διαφαίνεται ενισχυμένο ενδιαφέρον από εταιρείες και άτομα για μετεγκατάστασή τους στην Κύπρο, κυρίως προερχόμενες από περιοχές ασταθείς πολιτικά και στρατιωτικά, με την Κύπρο να αναδεικνύεται σε έναν σταθερό επιχειρηματικό κόμβο.
Αυτό έχει ενισχύσει τη ζήτηση κυρίως διαμερισμάτων για αγορά, ενώ το ύψος των ενοικίων αυξάνεται σημαντικά. Μεγάλο ενδιαφέρον φαίνεται να υπάρχει από το γειτονικό Ισραήλ κυρίως για οικιστικές μονάδες μεσαίου μεγέθους, οι οποίες χρησιμοποιούνται ως εξοχικές κατοικίες ή ενοικιάζονται για σκοπούς επένδυσης. Αν λάβει κάποιος υπόψη τις αξίες των ακινήτων στο Ισραήλ, η Κύπρος αποτελεί μια οικονομικά προσιτή επιλογή.
Τα τελευταία χρόνια ο τομέας αναδιαρθρώθηκε, για κάποιες επιχειρήσεις του κλάδου ο δανεισμός μειώθηκε, κάποιες μπήκαν υπό διαχείριση και έκλεισαν, ενώ σημαντικός είναι ο αριθμός νέων και παραδοσιακών επιχειρήσεων που αναπτύχθηκαν. Όμως, παρά την ανάπτυξη του κλάδου, αυτός παραμένει υπερδανεισμένος (μεγάλο μέρος των δανείων βρίσκονται στις εταιρείες διαχείρισης), με συγκεκριμένες επιχειρήσεις να βλέπουν σημαντικό μέρος των εισπράξεών τους να χρησιμοποιείται για αποπληρωμή χρεών.
Σημειώνεται ότι τα τελευταία χρόνια διορίστηκε διαχειριστής σε συγκεκριμένες εταιρείες, μέσα από το ομόλογα κυμαινόμενης επιβάρυνσης που είχαν υπογράψει με τους δανειστές τους, ενώ κάποιες προχώρησαν στο κλείσιμο.
Η διόρθωση στην οικονομία είναι φαινόμενο υγιές εφόσον επαναφέρει τις ισορροπίες, πολλές φορές αναδεικνύει και αποβάλλει κακές πρακτικές, κάτι το οποίο συμβαίνει και στους επιμέρους οικονομικούς τομείς. Το ζητούμενο όμως είναι να μην υπάρξει μια παρατεταμένη περίοδος ύφεσης που ουσιαστικά θα αδρανοποιήσει μονάδες της οικονομίας και να τις θέσει εκτός παραγωγικής διαδικασίας.
Ένα χαρακτηριστικό που παρατηρείται στην κυπριακή οικονομία είναι το γεγονός ότι πολλοί οργανισμοί δεν λειτουργούν με βάση ένα πλάνο, το οποίο φυσικά πρέπει να προσαρμόζεται ανάλογα με τις συνθήκες της αγοράς. Για παράδειγμα υπάρχουν περιπτώσεις που έργα ολοκληρώθηκαν και εισπράχθηκαν και την αμέσως επόμενη μέρα αγοράστηκε νέο κομμάτι γης για το επόμενο έργο.
Η αναγκαιότητα για προώθηση των μεταρρυθμίσεων γίνεται πιο έντονη, εφόσον η διατήρηση ενός ανταγωνιστικού μοντέλου, φιλικού προς τους επιχειρηματίες, τους επενδυτές και τους πολίτες, αποτελεί προϋπόθεση για την ενίσχυση της οικονομίας της χώρας και φυσικά των επενδύσεων. Η διατήρηση ενός γραφειοκρατικού μοντέλου μόνο προβλήματα μπορεί να δημιουργήσει.
Τα κεφάλαια που μπορούν να αντληθούν από το Ταμείο Ανασυγκρότησης δίνουν την ευκαιρία για την προώθηση των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων είτε αυτές αφορούν τις διαδικασίες αδειοδότησης των έργων είτε την ψηφιοποίηση και την τεχνολογική αναβάθμιση των υπηρεσιών του Τμήματος Φορολογίας και του Τμήματος Κτηματολογίου.
Ο τομέας των κατασκευών και των ακινήτων καλείται να αναπροσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, να αναπροσαρμόσει το προϊόν του και να αναζητήσει νέες αγορές, μέσα από ένα σωστά δομημένο και βιώσιμο επιχειρηματικό πλάνο, μακριά από ευκαιριακού τύπου αναπτύξεις. Γι’ ακόμη μια φορά ο συγκεκριμένος τομέας και γενικότερα η κυπριακή οικονομία καλούνται να λειτουργήσουν σε ένα δύσκολο εξωτερικό περιβάλλον.
ΠΗΓΗ: Σημερινή