Την ώρα που η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ εξελίσσεται λίγο πολύ σε.. θρίλερ και οι καταναλωτές διερωτώνται εάν και πότε επιτέλους θα φτάσει φυσικό αέριο στο Βασιλικό, για σκοπούς ηλεκτροπαραγωγής, καρδιοχτυπώντας παράλληλα, κάθε φορά που λαμβάνουν τον λογαριασμό του ηλεκτρικού ρεύματος, τα δεδομένα στο μέτωπο του ηλεκτρισμού αλλάζουν άρδην.
Πριν από μερικές ημέρες και συγκεκριμένα στις 28 Ιουνίου έληξε και επίσημα η προθεσμία για την υποβολή προτάσεων από πλευράς Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου (ΑΗΚ) για τα έργα που πρόκειται να υλοποιηθούν στο πλαίσιο του Προγράμματος Πολιτικής Συνοχής «ΘΑλΕΙΑ 2021-2027», συνολικού ύψους €97 εκατομμυρίων.
Το Economy Today, μέσα από πληροφορίες που συνέλεξε από την Αρχή Ηλεκτρισμού επιχειρεί να καταγράψει τα έργα εκείνα που θα συμβάλουν στην Μετάβαση στην Κλιματική Ουδετερότητα καθώς και τη Δίκαιη Μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία. Μιλώντας στο Economy Today, η Εκπρόσωπος Τύπου της ΑΗΚ, Χριστίνα Παπαδοπούλου, αναλύει το πλάνο της ΑΗΚ για ενεργειακή μετάβαση και περιγράφει πως η διείσδυση των ΑΠΕ και ο εξηλεκτρισμός της ενέργειας έφεραν τα “πάνω-κάτω” στο Σύστημα Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΣΗΕ). Επιπρόσθετα, ρίχνει φως στα έργα που θα χρηματοδοτηθούν από την ΕΕ, καθώς και στα οφέλη που σηματοδοτούν για τον Κύπριο καταναλωτή.
Το Πρόγραμμα Συνοχής «ΘΑλΕΙΑ 2021-2027» και το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης
Αρχικά, αξίζει να σημειωθεί πως η Πολιτική Συνοχής αποτελεί τη βασική επενδυτική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απάλειψη των ανισορροπιών μεταξύ χωρών και περιφερειών συμβάλλοντας στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Συμβάλλει ακόμη, στην ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής στην ΕΕ, ενώ υποστηρίζει τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, την οικονομική ανάπτυξη, τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών.
Ανάμεσα στα τέσσερα χρηματοδοτικά Ταμεία, μέσω των οποίων παρέχεται οικονομική στήριξη στα κράτη μέλη για την επίτευξη των πέντε στόχων της Πολιτικής Συνοχής, συγκαταλέγεται και το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης. Στόχος του είναι η δίκαιη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, στηρίζοντας τις περιοχές που επηρεάζονται περισσότερο από τη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα έτσι ώστε να αποφευχθεί η αύξηση των περιφερειακών ανισοτήτων. Το Ταμείο μειώνει το κοινωνικοοικονομικό κόστος που προκαλείται από την κλιματική μετάβαση, υποστηρίζοντας την οικονομική διαφοροποίηση και την ανασυγκρότηση των σχετικών περιοχών, βοηθώντας τους ανθρώπους να προσαρμοστούν σε μια μεταβαλλόμενη αγορά εργασίας.
Η χρηματοδότηση από το ΤΔΜ στοχεύει στην επίτευξη του Στόχου για “ Μια πιο Πράσινη και Ανθεκτική Ευρώπη”, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στις περιφέρειες και τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν τις κοινωνικές, εργασιακές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις της μετάβασης προς τους στόχους της Ένωσης για την ενέργεια και το κλίμα για το έτος 2030 και προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία της Ένωσης έως το 2050, βάσει της Συμφωνίας του Παρισιού.
Πώς συμβάλλουν τα έργα της ΑΗΚ
“Ως γνωστό, η Κύπρος λόγω της ενεργειακής της απομόνωσης επηρεάζεται δυσμενέστερα από την ενεργειακή μετάβαση, γεγονός που έχει αναγνωρίσει η ΕΕ και αποφάσισε να υποστηρίξει οικονομικά μέσω του ΤΔΜ”, σημειώνει η Εκπρόσωπος Τύπου της ΑΗΚ, Χριστίνα Παπαδοπούλου.
Ειδικότερα, όπως μάς επισήμανε, ουδετερότητα εκπομπών άνθρακα (carbon neutrality ή net-zero carbon εκπομπές) δεν σημαίνει μηδενικές εκπομπές (zero emissions, carbon-zero).
“Σημαίνει πως μειώνονται οι εκπομπές άνθρακα (μέσω της απανθρακοποίησης-decarbonization) στον βαθμό που αυτές οι εκπομπές εξισορροπούνται ή ακυρώνονται, είτε από τις φυσικές δεξαμενές άνθρακα στη βιοσφαίρα, κυρίως τους ωκεανούς και τα δάση, είτε μέσω τεχνολογιών δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα (Carbon Capture and Storage)”, διευκρινίζει.
Από την άλλη, η ενεργειακή μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα απαιτεί επίτευξη πολύ υψηλής διείσδυσης ΑΠΕ, συνοδευόμενη από υψηλού βαθμού εξηλεκτρισμό ειδικότερα των τομέων των μεταφορών, θέρμανσης και ψύξης.
“Οι εξελίξεις αυτές απαιτούν την αυτοματοποιημένη λειτουργία σε πραγματικό χρόνο ενός ψηφιοποιημένου Συστήματος, ενός Έξυπνου Δικτύου, που θα αυτοελέγχεται και θα ενορχηστρώνει τις αναδυόμενες τεχνολογίες”, επισημαίνει, φέρνοντας ως παράδειγμα την αποθήκευση και την έξυπνη και αμφίδρομη επαναφόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων. “Θα προσαρμόζεται όταν απαιτείται μέσω της προμήθειας ευελιξίας που οι ίδιες τεχνολογίες θα μπορούν να προσφέρουν”, συμπληρώνει.
Συγκεκριμένα, τα έργα της ΑΗΚ που έχουν ενταχθεί στο ΤΔΜ συνεισφέρουν στον στόχο προς το Έξυπνο Σύστημα και συνεπώς, στην επίτευξη της ενεργειακής μετάβασης. “Αν και η συνεισφορά των έργων αυτών δεν είναι άμεση, όπως στην περίπτωση ενός Φ/Β πάρκου που παράγει πράσινη ενέργεια, έχει αναγνωριστεί ως καταλυτική και μείζονος σημασίας”, τονίζει.
Πώς λειτουργούσε συμβατικά το Σύστημα Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΣΗΕ);
Το ΣΗΕ παράγει, μεταφέρει και διανέμει την ηλεκτρική ενέργεια στους καταναλωτές. Παραδοσιακά, η ηλεκτρική ενέργεια μεταφέρεται μαζικά από το Σύστημα Μεταφοράς και καταλήγει στα αστικά κέντρα κατανάλωσης, στους υποσταθμούς μεταφοράς.
Από εκεί, διανέμεται στους καταναλωτές μέσω του Συστήματος Διανομής. Όσον αφορά την παραγωγή της, μέχρι πρόσφατα γινόταν κεντρικά σε μεγάλους ηλεκτροπαραγωγούς σταθμούς που μάλιστα «έκαιγαν» συμβατικά καύσιμα (μαζούτ, πετρέλαιο). Αυτή η διάρθρωση είχε ως αποτέλεσμα η ροή ενέργειας να είναι μονόδρομη και αρκετά προβλέψιμη. Ως εκ τούτου, δεν χρειαζόταν σημαντική παρακολουθησιμότητα και το δίκτυο, ιδιαίτερα στη Διανομή, ήταν παθητικό, δηλαδή χωρίς λήψη δεδομένων κεντρικά, ούτε έλεγχο του εξοπλισμού εξ αποστάσεως (τηλεμέτρηση και τηλέλεγχο).
Γιατί η διείσδυση των ΑΠΕ και ο εξηλεκτρισμός της ενέργειας έφεραν τα πάνω-κάτω στο ΣΗΕ
Η αδήριτη ανάγκη για μετάβαση στην οικονομία του μηδενικού άνθρακα μέχρι το 2050 και οι συνεπακόλουθοι υψηλοί στόχοι της Ευρώπης για το 2030 περνούν από τη δυνατότητα του Συστήματος Μεταφοράς και Διανομής να μεγιστοποιήσει την διείσδυση πράσινης ενέργειας.
Ήδη, η διείσδυση των ΑΠΕ έχει αυξηθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια και ο ρυθμός αύξησης της ολοένα μεγαλώνει. Η διείσδυση αυτή επιφέρει σημαντικές προκλήσεις στα δίκτυα αφού η διαχρονική συμβατική ανάπτυξη και διάρθρωσή τους δεν μπορεί να υποστηρίξει αυτή την διείσδυση. Ειδικότερα, η απρόβλεπτη και διαλειπόμενη φύση των ΑΠΕ, καθώς και το γεγονός ότι συνδέονται διεσπαρμένα στο Δίκτυο Διανομής και δημιουργούν αντίστροφες ροές ενέργειας, έχει επιφέρει αβεβαιότητα στη λειτουργία του συστήματος και ανάγκη παρακολουθησιμότητας και ελέγχου, ειδικά στη Διανομή. Ακόμη, σε πολλές περιπτώσεις, η χωρητικότητα του δικτύου μεταφοράς και διανομής δεν επαρκεί όταν σε μια περιοχή συγκεντρώνονται πολλές μονάδες παραγωγής από ΑΠΕ, με αποτέλεσμα η σύνδεση των ΑΠΕ να πρέπει να περιμένει την αναβάθμιση του συστήματος ή να περιορίζεται.
Παράλληλα, συνεχίζεται δραστικά ο εξηλεκτρισμός της ενέργειας, η αντικατάσταση δηλαδή τεχνολογιών που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα, όπως για παράδειγμα τα μηχανοκίνητα οχήματα και οι καυστήρες πετρελαίου/αερίου με ηλεκτροκίνητα οχήματα και αντλίες θερμότητας (heat pumps). Άρα, τα δίκτυα πρέπει επίσης να αυξήσουν τη χωρητικότητα τους ώστε να μπορέσουν να ενσωματώσουν την αυξανόμενη ζήτηση για ηλεκτρισμό. Περαιτέρω, η απουσία διασύνδεσης του ηλεκτρικού συστήματος με άλλο και η απουσία, ουσιαστικά, αποθήκευσης ενέργειας, συνθέτουν ένα δύσκολο παζλ για το ΣΗΕ.
Είναι αρκετή η αύξηση της χωρητικότητας του δικτύου; Τί είναι η ευελιξία (flexibility);
Η αύξηση της χωρητικότητας του δικτύου είναι κοστοβόρα, χρονοβόρα, και μη αποδοτική όταν χρησιμοποιείται για μικρό ποσοστό του χρόνου. Με την κατάλληλη ευελιξία (flexibility) η χωρητικότητα μπορεί να είναι τεχνοοικονομικά βέλτιστη. Η επιθυμητή ευελιξία μπορεί να επιτευχθεί μέσω των αναδυόμενων τεχνολογιών, που με τα κατάλληλα κίνητρα μπορούν να υποστηρίξουν την λειτουργία του συστήματος μεταβάλλοντας την έγχυση ή απορρόφηση ενέργειας προς/από το δίκτυο σε στιγμές που απαιτείται. Τέτοιες στιγμές είναι όταν οι ροές ισχύος φτάνουν την χωρητικότητα του δικτύου ή όταν οι παράμετροι λειτουργίας του δικτύου (η συχνότητα ή η τάση) φτάνουν στα μέγιστα επιτρεπτά όρια για ασφαλή λειτουργία. Ωστόσο, η ευελιξία αυτή απαιτεί όμως την κατάλληλη παρακολουθησιμότητα και εργαλεία ενεργού διαχείρισης του συστήματος σε πραγματικό χρόνο.
Για να καταστεί αυτό εφικτό, απαιτούνται τεράστιες επενδύσεις στα δίκτυα. €584 δις. εκτιμάται ότι πρέπει να δαπανηθούν στα ευρωπαϊκά δίκτυα μέχρι το 2030.
ΑΗΚ Διανομή και ΑΗΚ Μεταφορά: Το πλάνο τους για την υποστήριξη της ενεργειακής μετάβασης
Η ΑΗΚ Διανομή έχει καταστρώσει στρατηγικό πλάνο για την μετεξέλιξη/αναμόρφωση του Συστήματος Διανομής ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί στις παραπάνω προκλήσεις. Αυτός ο εκμοντερνισμός του Συστήματος Διανομής, που για εύκολη αναφορά ονομάζουμε «αυτοματοποίηση» συνίσταται από 2 κύριες παράλληλες δράσεις: την ανάπτυξη προηγμένων κεντρικών συστημάτων διαχείρισης και τον εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού στο πεδίο. Στόχος είναι η δημιουργία ενός Έξυπνου Συστήματος (Smart Grid) από άκρο-σε-άκρο που να μπορεί να ανταποκρίνεται σε πραγματικό χρόνο στις καθημερινές προκλήσεις.
Από τη μια ο νέος εξοπλισμός στο πεδίο θα παρέχει την απαιτούμενη τηλεπαρακολούθηση και τηλέλεγχο (προσομοιάζοντας το Σύστημα Διανομής με το ανθρώπινο σώμα, ο αυτοματοποιημένος εξοπλισμός θα είναι τα «άκρα του σώματος»), ενώ τα κεντρικά συστήματα θα διαθέτουν τις λειτουργικότητες που απαιτούνται για την επίτευξη της ομαλής λειτουργίας του συστήματος αλλά με πιο αυτοματοποιημένο τρόπο (θα είναι ο «εγκέφαλος του σώματος»).
Γραμμές και υποσταθμοί μεταφοράς
Η ΑΗΚ Μεταφορά προκειμένου να ανταπεξέλθει των σύγχρονων προκλήσεων προβαίνει σε σταδιακές αναβαθμίσεις των δυο σημαντικότερων στοιχείων που συναποτελούν το σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Το πρώτο στοιχείο είναι οι γραμμές μεταφοράς για τις οποίες θα γίνει αντικατάσταση των υφιστάμενων αγωγών με αγωγούς νέας γενιάς που είναι σε θέση να μεταφέρουν περισσότερη ισχύ. Το δεύτερο στοιχείο είναι οι υποσταθμοί μεταφοράς στους οποίους οι αναβαθμίσεις θα επιτρέπουν σημαντική αύξηση στη ροή ισχύος, μεγαλύτερη ασφάλεια και αξιοπιστία καθώς και ενσωμάτωση εγκαταστάσεων ΑΠΕ και άλλων νέων τεχνολογιών όπως είναι η αποθήκευση ενέργειας.
Ποια είναι τα έργα της ΑΗΚ Μεταφορά που θα χρηματοδοτηθούν από το ΤΔΜ;
Αναβάθμιση γραμμών μεταφοράς με την αντικατάσταση των υφιστάμενων αγωγών με αγωγούς υψηλής χωρητικότητας.
Όταν λέμε γραμμή μεταφοράς εννοούμε στην ουσία τους μεταλλικούς πυλώνες οι οποίοι βρίσκονται εγκατεστημένοι κάθε περίπου 300 m καθώς και τους αγωγούς που κρέμονται από αυτούς και μεταφέρουν τάση πάνω από 66kV. Οι αγωγοί αποτελούν το ενεργό μέρος των γραμμών μεταφοράς και μέσω αυτών μεταφέρεται η ηλεκτρική ενέργεια. Σε μια προσπάθεια να αυξήσουμε την ικανότητα μεταφοράς φορτίου των υφιστάμενων γραμμών μεταφοράς χωρίς να χρειαστεί να χαράξουμε καινούργιο ενεργειακό διάδρομο δηλαδή εγκατάσταση νέων πυλώνων, απαλλοτριώσεις γης κλπ. προχωρούμε με την αντικατάσταση μόνο των υφιστάμενων αγωγών με αγωγούς νέας γενιάς οι οποίοι είναι κατασκευασμένοι με ανώτερα υλικά και τεχνικές μεθόδους που επιτρέπουν μεγαλύτερη ικανότητα μεταφοράς ρεύματος χωρίς σημαντικές αυξήσεις στο μέγεθος ή το βάρος. Οι αγωγοί αυτοί λόγω της κατασκευής τους μπορούν να εγκατασταθούν στην υφιστάμενη υποδομή δηλαδή στους υπάρχοντες πυλώνες χωρίς να επηρεάζουν την στατικότητα τους. Σαν ΑΗΚ Μεταφορά έχουμε εντάξει στο πρόγραμμα των ΤΔΜ 3 συνδέσεις ηλεκτρικών γραμμών προς αναβάθμιση οι οποίες λόγω της αυξημένης διείσδυσης από ΑΠΕ βρίσκονται στο όριο κορεσμού τους.
Συγκεκριμένα πρόκειται για:
1. Αναβάθμιση Εναέριας Γραμμής Κώστας Πέτρου – Λατσιά: Πρόκειται να αναβαθμιστεί η υφιστάμενη γραμμή μήκους 4km, η οποία κατασκευάστηκε σε φάσεις κατά τα έτη 1972 (1990 και 2007), με νέους αγωγούς μεγαλύτερης δυναμικότητας.
2. Αναβάθμιση Εναέριας Γραμμής Λακατάμια – Κοκκινοτριμιθιά – Εργάτες – Ορούντα: Πρόκειται να αναβαθμιστεί η υφιστάμενη γραμμή μήκους 29km, η οποία κατασκευάστηκε σε φάσεις κατά τα έτη 1972 (1985 και 2001), με νέους αγωγούς μεγαλύτερης δυναμικότητας.
3. Αναβάθμιση Εναέριας Γραμμής Άγιος Νικόλαος – Δεκέλεια: Πρόκειται να αναβαθμιστεί η υφιστάμενη γραμμή μήκους 16km, η οποία κατασκευάστηκε σε φάσεις κατά τα έτη 1972 (2001 και 2007), με νέους αγωγούς μεγαλύτερης δυναμικότητας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα έργα αυτά θα υλοποιηθούν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα εξασφαλίζοντας την επιθυμητή χωρητικότητα δικτύου.
Ο χρονικός ορίζοντας υλοποίησης των πιο πάνω έργων είναι 2025-2028. Ο συνολικός επιλέξιμος προϋπολογισμός των πιο πάνω έργω ανέρχεται στα 10 εκατομμύρια ευρώ, με τη συνεισφορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέρχεται στο 70%.
Αναβάθμιση υφιστάμενων σταθμών μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας με την εγκατάσταση ψηφιακού εξοπλισμού και την εφαρμογή τεχνολογιών έξυπνων δικτύων.
Η ΑΗΚ Μεταφορά είναι ιδιοκτήτης σχεδόν 60 Υποσταθμών Μεταφοράς. Στους υποσταθμούς μεταφοράς καταλήγουν γραμμές μεταφοράς και μέσω μετασχηματιστών η ενέργεια εισέρχεται ή εξέρχεται στο δίκτυο διανομής. Αν και στην πλειονότητα τους οι υποσταθμοί μεταφοράς είναι εκσυγχρονισμένοι, υπάρχουν κάποιοι οι οποίοι χρειάζεται να αναβαθμιστούν προκειμένου να ανταπεξέλθουν των τρεχουσών και μελλοντικών προκλήσεων.
Στο πρόγραμμα των ΤΔΜ έχουμε εντάξει προς μερική έως πλήρη αναβάθμιση 6 υποσταθμούς μεταφοράς και δυο πρωτεύοντες υποσταθμούς. Στόχος των αναβαθμίσεων είναι η δημιουργία ψηφιακών υποσταθμών με έξυπνες συσκευές προστασίας και επιτήρησης της ροής ισχύος η οποία πλέον λόγω των εγκαταστάσεων ΑΠΕ γίνεται αμφίδρομα. Οι νέοι υποσταθμοί βελτιώνουν την αξιοπιστία και ασφάλεια του συστήματος, έχουν μειωμένες απαιτήσεις σε συντήρηση, έχουν μεγαλύτερη χωρητικότητα σε ροή ισχύος και υψηλότερη αντοχή έναντι των βραχυκυκλωμάτων. Επίσης γίνεται χρήση σύγχρονων πρωτόκολλων επικοινωνίας για να μπορούν οι επιμέρους συσκευές να επικοινωνούν μεταξύ τους, να υπάρχει εξ αποστάσεως έλεγχος και εποπτεία αλλά και αποφυγή κυβερνοεπιθέσεων. Με αυτές τις αναβαθμίσεις ο χρήστης του συστήματος Μεταφοράς λαμβάνει καλύτερη ποιότητα ισχύος, ο περιορισμός στις περικοπές παραγωγής από ΑΠΕ μειώνεται όπως επίσης μειώνονται και οι διακοπές ηλεκτροδότησης.
Παρακάτω αναλύεται περιληπτικά οι αναβαθμίσεις που θα υλοποιηθούν ανά Υ/Σ Μεταφοράς.
1. Αναβάθμιση Υ/Σ “Στρόβολος GIS 132 kV”
Η αναβάθμιση του υφιστάμενου Υποσταθμού Μεταφοράς Κλειστού Τύπου GIS "Στρόβολος 132 kV" περιλαμβάνει αντικατάσταση εξοπλισμού υψηλής και μέσης τάσης καθώς και δομικές εργασίες συντήρησης του κτηρίου.
Οι εργασίες αναβάθμισης έχουν ξεκινήσει και αναμένεται να ολοκληρωθούν κατά το 2026.
2. Αναβάθμιση Υ/Σ "Ορούντα 132 kV”
Η αναβάθμιση του Υ/Σ" Ορούντα 132 kV" προνοεί αντικατάσταση εξοπλισμού υψηλής και μέσης τάσης. Oι εργασίες αναβάθμισης έχουν ξεκινήσει και αναμένεται να ολοκληρωθούν κατά το 2026.
3. Αναβάθμιση Υ/Σ"Ακουρσός 66 kV
Η αναβάθμιση του υφιστάμενου Υ/Σ ‘’Ακουρσός 66KV’’περιλαμβάνει την αναβάθμιση του επιπέδου λειτουργίας του υφιστάμενου Υποσταθμού Μεταφοράς Ακουρσός από 66kV σε 132 kV μέσω της αντικατάστασης του εξοπλισμού υψηλής τάσης και μέσης τάσης.
Oι εργασίες αναβάθμισης αναμένεται να ολοκληρωθούν κατά το 2027.
4. Αναβάθμιση Υ/Σ "Λανίτειο"
Η αναβάθμιση του Πρωτεύων Υ/Σ" Λανίτειο" περιλαμβάνει την αντικατάσταση εξοπλισμού μέσης τάσης στον πρωτεύον υποσταθμό «Λανίτειο».
Oι εργασίες αναβάθμισης έχουν ξεκινήσει και αναμένεται να ολοκληρωθούν κατά το 2025.
5. Αναβάθμιση Υ/Σ " Παπακώστας "
Το έργο αναβάθμιση του Υ/Σ Παπακώστα περιλαμβάνει αντικατάσταση των εξοπλισμού μέσης τάσης.
Oι εργασίες αναβάθμισης έχουν ξεκινήσει και αναμένεται να ολοκληρωθούν κατά το 2025
6. Αναβάθμιση Υ/Σ " Ύψωνας"
Η αναβάθμιση Υ/Σ Μεταφοράς Ύψωνα αφορά την αναβάθμιση του υφιστάμενου Υποσταθμού Μεταφοράς από συμβατικού -ανοικτού τύπου 66kV σε GIS (Gas Insulated Substation) 132 kV.
Oι εργασίες αναβάθμισης έχουν ξεκινήσει και αναμένεται να ολοκληρωθούν κατά το 2027.
7. Εγκατάσταση Υ/Σ " Νέο Λιμάνι Λεμεσού "
Το έργο Νέος Πρωτεύων Υ/Σ «Νέο Λιμάνι» που αφορά την εγκατάσταση ενός νέου Πρωτεύοντα υποσταθμού στο Λιμάνι Λεμεσού.
Oι εργασίες έχουν ξεκινήσει και αναμένεται να ολοκληρωθούν κατά το 2026.
8. Αναβάθμιση Υ/Σ "Μαρί"
Η αναβάθμιση Υ/Σ Μεταφοράς «Μαρί» περιλαμβάνει την αναβάθμιση του υφιστάμενου Υποσταθμού Μεταφοράς από συμβατικού τύπου 66kV σε GIS (Gas Insulated Substation) 132 kV.
Oι εργασίες έχουν ξεκινήσει και αναμένεται να ολοκληρωθούν κατά το 2026.
Ο συνολικός επιλέξιμος προϋπολογισμός των πιο πάνω έργω ανέρχεται στα 43 εκατομμύρια ευρώ. Η συνεισφορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέρχεται στο 70%.
Ποια είναι τα έργα της ΑΗΚ Διανομή που θα χρηματοδοτηθούν από το ΤΔΜ;:
- Αυτοματοποίηση του Συστήματος Διανομής και εγκατάσταση συστήματος SCADA/ADMS
Οι δράσεις του έργου θα συντείνουν στην μετεξέλιξη του δικτύου από παθητικό σε ενεργό και έξυπνο σύστημα, με την απαιτούμενη απομακρυσμένη παρακολουθησιμότητα, έλεγχο, και συνεπακόλουθα ευελιξία σε πραγματικό χρόνο. Αυτό θα επιτρέψει στα δίκτυα να μεγιστοποιήσουν την διείσδυση ΑΠΕ και να την ενορχηστρώνουν βέλτιστα τις αναδυόμενες τεχνολογίες, με αποτέλεσμα η πράσινη ενέργεια να ρέει απρόσκοπτα. Πέραν της έγκαιρης και αποτελεσματικής ένταξης των ΑΠΕ και των αναδυόμενων τεχνολογιών στο σύστημα (π.χ. αποθήκευση, ηλεκτροκίνηση), η αυτοματοποίηση του Συστήματος Διανομής αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη βελτίωση των δεικτών αξιοπιστίας και ασφάλειας του δικτύου καθώς και τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού.
Η αυτοματοποίηση των δικτύων στο πεδίο έγκειται στην εγκατάσταση νέου -και στη σταδιακή αντικατάσταση υφιστάμενου- μεταγωγικού εξοπλισμού με νέο τηλεμετρούμενο και τηλεχειριζόμενο εξοπλισμό.
Από την άλλη, σε κεντρικό επίπεδο, αφορά την εγκατάσταση και λειτουργία ενός σύγχρονου συστήματος SCADA/ADMS* και ένταξη όλων των απομακρυσμένων συσκευών στο πεδίο, και την εγκαθίδρυση και λειτουργία του Εθνικού Κέντρου Ελέγχου Διανομής.
*Supervisory Control and Data Acquisition System: σύστηµα εποπτικού ελέγχου και απόκτησης δεδομένων
*Advanced Distribution Management System: προηγμένο σύστημα διαχείρισης της Διανομής
Ο συνδυασμός του σύγχρονου εξοπλισμού στο πεδίο με το κεντρικό σύστημα διαχείρισης συνιστά τη μετεξέλιξη από το παθητικό Δίκτυο Διανομής στο Έξυπνο Σύστημα Διανομής.
Όλες οι εργασίες διεκπεραιώνονται από το πεπειραμένο επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό του Οργανισμού.
Σε σχέση με την εγκατάσταση και λειτουργία του σύγχρονου συστήματος SCADA/ADMS, συνίσταται από αρκετές δράσεις υλοποίησης, κυριότερες εκ των οποίων είναι:
o αγορά, εγκατάσταση, ρύθμιση και λειτουργία της νέας, ανεξάρτητης υποδομής Πληροφορικής που θα φιλοξενήσει το αναβαθμισμένο σύστημα προσφέροντας την απαραίτητη ευρωστία, αξιοπιστία, επιχειρηματική συνέχεια και ασφάλεια,
o εγκατάσταση όλων των απαραίτητων εργαλείων/εφαρμογών διαχείρισης του Δικτύου Διανομής αλλά και για την εύρυθμη λειτουργία της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού,
o εγκατάσταση των απαραίτητων εργαλείων για διασύνδεση του συστήματος τόσο με εσωτερικές (GIS, MDMS, κλπ.) όσο και με εξωτερικές πλατφόρμες (Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς, Διαχειριστές Σημείων Φόρτισης ΗΟ, κλπ.).
Ταυτόχρονα με τις πιο πάνω εργασίες, η ΒΡΔ Διανομής (ΑΗΚ) έχει προχωρήσει στην εγκαθίδρυση και λειτουργία του Εθνικού Κέντρου Ελέγχου Διανομής (ΕΚΕΔ) σε 24ωρη βάση, και συνεχίζει την σταδιακή εξέλιξή του.
Παραδοτέα/Αναμενόμενα αποτελέσματα:
o Αυξημένη εποπτεία σε πραγματικό χρόνο για βελτιστοποίηση της λειτουργίας του συστήματος
o Μείωση του χρόνου εντοπισμού και αποκατάστασης βλαβών
o Μείωση των απωλειών και αύξηση της αποδοτικότητας με αποτέλεσμα την αύξηση της διαθέσιμης χωρητικότητας του δικτύου για περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ
Στάδιο στο οποίο βρίσκεται το έργο:
Αναφορικά με το κεντρικό σύστημα, πέραν της εγκαθίδρυσης του ΕΚΕΔ έχει ολοκληρωθεί η εγκατάσταση λογισμικού πακέτου SCADA/ADMS σε επίπεδο βασικών λειτουργιών και στη συνέχεια θα προχωρήσει η εγκατάσταση επιπρόσθετης λειτουργικότητας με την μορφή συμπληρωματικών εφαρμογών διαχείρισης Δικτύου. Ακόμη, έχει ξεκινήσει η υλοποίηση της σύμβασης για την υλοποίηση της νέας υποδομής Πληροφορικής, και έχει κατακυρωθεί η σύμβαση για προμήθεια και εγκατάσταση συστήματος γιγαντοοθόνης για το ΕΚΕΔ.
Παράλληλα, για την αυτοματοποίηση του δικτύου, παραλαμβάνονται συνεχώς έξυπνα συστήματα για την αναβάθμιση του εξοπλισμού του Δικτύου Διανομής και γίνεται σταδιακή εγκατάσταση τους με βάση συγκεκριμένο πλάνο υλοποίησης. Μέχρι πρόσφατα, πέραν των 85 υποσταθμών Διανομής παγκύπρια είχαν αυτοματοποιηθεί.
Ανάπτυξη τηλεπικοινωνιακού δικτύου οπτικών ινών στη Διανομή
Για την αδιάλειπτη και απρόσκοπτη διαθεσιμότητα των πιο πάνω συστημάτων (που θα αριθμούνται σε εκατοντάδες χιλιάδες απομακρυσμένες μονάδες), τόσο σε κεντρικό επίπεδο όσο και στο πεδίο, είναι άκρως απαραίτητη η ύπαρξη ενός γρήγορου, ασφαλούς και πλήρως αξιόπιστου τηλεπικοινωνιακού δικτύου στη Διανομή. Το έργο αφορά την επέκταση του υφιστάμενου ιδιόκτητου δικτύου Οπτικών Ινών στη Διανομή, το οποίο θα αποτελέσει το ραχιαίο τηλεπικοινωνιακό δίκτυο για τη διασύνδεση όλων των έξυπνων συσκευών της Διανομής (θα αποτελέσει το «νευρικό σύστημα του σώματος»).
Μέχρι το έτος 2030 υπολογίζεται ότι θα διασυνδεθούν τηλεπικοινωνιακά περίπου 5.000 υποσταθμοί Διανομής και άλλα σημεία του δικτύου, ενώ ακολούθως το δίκτυο θα επεκτείνεται ανάλογα με τις ανάγκες και δυνατότητες της υποδομής. Στα σημεία αυτά θα εγκατασταθεί τηλεπικοινωνιακός εξοπλισμός ο οποίος θα εξυπηρετεί τις ανάγκες των συστημάτων του Έξυπνου Δικτύου Διανομής όπως είναι το SCADA (από τηλετερματικές μονάδες κλπ.), το σύστημα ΑΜΙ (από συγκεντρωτές δεδομένων, κλπ.) και άλλα.
Συνοπτικά, το έργο διακρίνεται σε δύο κύριους πυλώνες:
1. Στην εγκατάσταση, διαχείριση και συντήρηση του παθητικού δικτύου (καλώδια οπτικών ινών, τερματικός και βοηθητικός εξοπλισμός)
2. Στην εγκατάσταση, λειτουργία και συντήρηση του ενεργού τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού (δηλ. του εξοπλισμού που μετατρέπει τα δεδομένα/σήματα σε μορφή κατανοητή για το σύστημα που προορίζονται και δρομολογεί τα δεδομένα κατάλληλα)
Στάδιο στο οποίο βρίσκεται το έργο:
Το 2023 έχει γίνει ο σχεδιασμός του έργου που περιλαμβάνει την επιλογή της τοπολογίας, των τεχνολογιών και των υλικών που θα χρησιμοποιηθούν. Το 2024 έχει αρχίσει η υλοποίηση πιλοτικού έργου στη Λευκωσία και Λάρνακα όπου αναμένεται να αξιολογηθούν και επιβεβαιωθούν οι τεχνολογίες, ώστε μέσα στον ίδιο χρόνο, μετά από την ετοιμασία των προδιαγραφών να ξεκινήσει η προμήθεια των υλικών και του εξοπλισμού για την μαζική υλοποίηση (roll-out).
Ανάπτυξη ενός υπερσύγχρονου περιβάλλοντος GIS για υποστήριξη του ψηφιακού μετασχηματισμού των Δικτύων και της ενεργειακής μετάβασης.
Η πλατφόρμα GIS είναι με απλά λόγια το ψηφιακό δίδυμο (digital twin) του ηλεκτρικού συστήματος και περιλαμβάνει όλη την γεωγραφική και τοπολογική ιδιότητα.
Η Διανομή διαθέτει μια από τις πιο προηγμένες υλοποιήσεις συστημάτων GIS, στο οποίο ενσωματώνει και λειτουργεί ολόκληρο το ηλεκτρικό δίκτυο της χώρας. Το GIS εξελίσσεται σε ένα υπερσύγχρονο ολιστικό περιβάλλον, το οποίο θα παίξει καταλυτικό ρόλο στον ψηφιακό μετασχηματισμό των Δικτύων και στη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια.
Η ανάπτυξη και επέκταση του GIS συνίσταται από μια ροή συστηματικών υλοποιήσεων, η οποία καλύπτει ουσιαστικά την περίοδο 2021 – 2026 και εν μέρει την περίοδο 2027-2030.
Προαπαιτούμενο είναι το κτίσιμο της κατάλληλης υποδομής IT για την επίτευξη υψηλής απόδοσης, διαθεσιμότητας και άμεσης ανάκαμψης, ως επίσης και η εξασφάλιση του κατάλληλου εξοπλισμού γραφείου και πεδίου (φορητές έξυπνες συσκευές για τη διαχείριση του δικτύου από τα συνεργεία και drones (ΣμηΕΑ, Συστήματα μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών για απομακρυσμένη επισκόπηση του δικτύου) για τη λειτουργία των εφαρμογών σε όλα τα μήκη και πλάτη των δραστηριοτήτων του οργανισμού.
Ακολούθως, θα αναβαθμιστεί το σύστημα με τις νέες υπερσύγχρονες τεχνολογίες/εφαρμογές, και βέβαια διαδικτυακές εφαρμογές για την υποστήριξη των υπό εξέλιξη ηλεκτρικών δικτύων (σε όλο το φάσμα της μελέτης, κατασκευής, λειτουργίας, και συντήρησης).
Στη συνέχεια, θα γίνει η ολοκλήρωση (integration) του περιβάλλοντος GIS με τα εσωτερικά συστήματα του οργανισμού οδηγώντας στον ψηφιακό μετασχηματισμό των δικτύων. Τέτοια συστήματα είναι, μεταξύ άλλων, το MDMS, το SAP, το SCADA/ADMS, η ψηφιακή πλατφόρμα IoT.
Επίσης σημαντική δράση είναι η δημιουργία σύγχρονου περιβάλλοντος διαχείρισης της ένταξης και παρακολούθησης της διείσδυσης των ΑΠΕ, καθώς και η ανάπτυξη εφαρμογών συναφών με άλλες διεσπαρμένες πηγές ενέργειας και εφαρμογών συνεχούς ενημέρωσης των ενδιαφερομένων εξωτερικών φορέων (π.χ. Χάρτης Δυναμικότητας Υποδοχής ΑΠΕ).
Η γνώση είναι δύναμη (“knowledge is power”). Παρέχοντας σε πραγματικό χρόνο και αξιόπιστα την πληροφορία/γνώση για το ηλεκτρικό δίκτυο, παρέχοντας εφαρμογές που αυξάνουν την εσωτερική αποδοτικότητα, παρέχοντας εφαρμογές στους εξωτερικούς χρήστες και ενδιαφερόμενους επενδυτές, το GIS καθιστά δυνατή (κάνει enable) την ενεργειακή μετάβαση
Ποια τα οφέλη για τους Κύπριους πολίτες;
- Οικονομικό όφελος: καθώς τα έργα θα συγχρηματοδοτηθούν, το μεγαλύτερο μέρος του κόστους των έργων (περίπου το 70%, εκτιμάται στα ~71 εκατ.€) θα καλυφθεί από το ΤΔΜ. Σε αντίθετη περίπτωση το κόστος αυτό θα επιβάρυνε τους λογαριασμούς των πελατών.
- Δυνατότητα μείωσης του κόστους ηλεκτρισμού των τελικών πελατών: η δυνατότητα έγκαιρης και χωρίς περιορισμούς εγκατάστασης αυτοπαραγωγής, η εξυπηρέτηση των ανταγωνιστικών αγορών ηλεκτρισμού από τα συστήματα του ΔΣΔ, η δυνατότητα συμμετοχής σε προγράμματα και υπηρεσίες ευελιξίας με τις ευέλικτες πηγές τους (παραγωγή, αποθήκευση, σημείο επαναφόρτισης ΗΟ, ακόμα και φορτία), δίνουν τη δυνατότητα στους τελικούς πελάτες να εκμηδενίσουν το κόστος ηλεκτρισμού τους.
- Παροχή καλύτερης ποιότητας υπηρεσίας: θα απολαμβάνουν καλύτερη ποιότητα υπηρεσίας: μείωση των διακοπών ηλεκτροδότησης, μείωση του χρόνου διακοπής, βελτίωση της ποιότητας ισχύος (υπερτάσεις, υποτάσεις κλπ.), καλύτερη ενημέρωση και εξυπηρέτηση σε περίπτωση βλάβης, ακόμα και μείωση του χρόνου σύνδεσης με το δίκτυο για τις αιτήσεις.
- Αυξημένη ενημέρωση: τα δεδομένα κατανάλωσης/παραγωγής από τους έξυπνους μετρητές θα είναι διαθέσιμα με αξιοπιστία σε μεγάλη ανάλυση, και συνεπώς οι τελικοί πελάτες θα έχουν πλήρη γνώση για το ενεργειακό τους προφίλ, καθιστώντας τους ικανούς να το προσαρμόσουν κατάλληλα προς όφελος τους. Επιπρόσθετα η αυξημένη πληροφορία θα δώσει την δυνατότητα για παροχή επιπρόσθετης ενημέρωσης στους πελάτες, π.χ. μέσω της ιστοσελίδας μας ή του Κέντρου Εξυπηρέτησης Πελατών. Ακόμη, διαδικτυακές εφαρμογές με υπόβαθρο το GIS θα είναι διαθέσιμες παρέχοντας γνώση και βοήθεια στη λήψη αποφάσεων. Π.χ. Hosting Capacity Map.
Γενικότερα οφέλη της πράσινης μετάβασης στους ιδιώτες, τις επιχειρήσεις και την κοινωνία:
- Καθαρές δημόσιες συγκοινωνίες και λιγότερη ρύπανση.
- Νέες, πράσινες, τοπικές θέσεις εργασίας.
- Καθαρότερη ενέργεια, με 1 εκατομμύριο σημεία φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων σε όλη την Ευρώπη. Ήδη στην Κύπρο «τρέχει» το σχέδιο «Ηλεκτροκίνηση με τα 1000», και αυτό μόνο για δημοσίως προσβάσιμα σημεία.
- Μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης κατά 60 % έως το 2030.
- Χαμηλότεροι λογαριασμοί ενέργειας και μια συνολικά εκσυγχρονισμένη και ανθεκτική οικονομία.
- περιβάλλον με καθαρότερο αέρα, νερό και έδαφος
Διαβάστε επίσης: Η ηλεκτρική διασύνδεση ρίχνει 30% το κόστος ρεύματος για τους Κυπρίους