Του Πιερή Μάρκου*
Η καινούρια χρονιά χαρακτηρίζεται από κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις των οποίων η πορεία δεν είναι ακόμη ξεκάθαρη. Ως επαγγελματίες και ενεργά μέλη της αγοράς, λοιπόν, πρέπει να κινηθούμε στρατηγικά και με ευελιξία, για να μετριάσουμε τις επιπτώσεις στην κοινωνία και την οικονομία, με στόχο τη δημιουργία νέων ευκαιριών.
Το 2022 αποτέλεσε για ολόκληρο τον πλανήτη ακόμη μια χρονιά γεμάτη προκλήσεις, αβεβαιότητα και κινδύνους, τόσο για την οικονομία όσο και για την κοινωνία. Έχοντας «κληρονομήσει» μια παγκόσμια υγειονομική κρίση από το 2021, τα πράγματα ήταν ήδη ρευστά. Σε αυτή την κατάσταση ήρθε να προστεθεί μια γεωπολιτική σύγκρουση στον ευρωπαϊκό χώρο, η οποία δημιούργησε αλυσιδωτές αντιδράσεις. Έτσι, γίναμε –και παραμένουμε– μάρτυρες μιας σειράς δυσοίωνων δεδομένων, όπως είναι τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, η εκτόξευση του πληθωρισμού, η αύξηση των επιτοκίων και των τιμών της ενέργειας που προκάλεσε την υφιστάμενη ενεργειακή κρίση. Όλες αυτές οι εξελίξεις δημιούργησαν ένα κλίμα αβεβαιότητας, το οποίο δεν άφησε ανεπηρέαστη τη χώρα μας. Ταυτόχρονα, το 2022, κληθήκαμε να διαχειριστούμε και να αντιμετωπίσουμε μια σειρά από εγχώριες προκλήσεις, όπως είναι η καθυστέρηση στην προώθηση μεταρρυθμίσεων, ο αργός βηματισμός προς την ολοκλήρωση του Ψηφιακού Μετασχηματισμού, η Διόγκωση του Κρατικού Μισθολογίου, η Γραφειοκρατία του Δημόσιου Τομέα, η Αύξηση των Επιτοκίων, τα μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια και το Μεταναστευτικό. Παρόλα αυτά, χαρακτηριστικό παράδειγμα της στρατηγικής προσέγγισης και της ευελιξίας που (πρέπει να) επιδεικνύουμε είναι το γεγονός ότι το 2022 μας εξέπληξε ευχάριστα σε επίπεδο ρυθμού ανάπτυξης, ο οποίος κυμάνθηκε στο 5-6% του ΑΕΠ.
ΠΡΩΤΟΦΑΝΗΣ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ
Σήμερα, στην αφετηρία του νέου έτους 2023, η διεθνής και η παγκόσμια οικονομία δεν μοιάζει καθόλου με αυτή που υπήρχε πριν από την εισβολή στην Ουκρανία και το ξέσπασμα της πανδημίας.
Οι πολυεπίπεδες επιπτώσεις των πιο πάνω προκλήσεων, οι αναταράξεις και οι ανατροπές στο οικονομικό και επιχειρηματικό γίγνεσθαι οδηγούν σε μια πρωτοφανή αβεβαιότητα, δίνοντας τη σκυτάλη στη νέα χρονιά με όχι και τόσο θετικούς οιωνούς.
Μέσα στο 2023 θα κληθούμε να συνεχίσουμε να επιδεικνύουμε την απαιτούμενη ευελιξία, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε όλες αυτές τις προκλήσεις. Εφόσον διαχειριστούμε σωστά τόσο τα εσωτερικά όσο και τα εξωτερικά διεθνή θέματα, είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι ότι το 2023 θα αποτελέσει μια χρονιά μετριασμένης ανάπτυξης και ανάκαμψης. Σύμμαχοί μας σε αυτόν τον αγώνα δρόμου θα είναι ο θετικός ρυθμός ανάπτυξης, η επαναφορά του τουρισμού σε ικανοποιητικά επίπεδα αφίξεων και εσόδων, η ανασύνταξη του Τομέα των Υπηρεσιών, η κινητικότητα του Tομέα των Aκινήτων, καθώς και οι καλές επιδόσεις του Εμπορίου, της Ναυτιλίας, της Ιδιωτικής Εκπαίδευσης, κ.ά. Απαιτείται ταυτόχρονα, όμως και Καινοτομία για να αναπτυχθούν νέες ευκαιρίες ανάπτυξης της χώρας μας και προσέλκυσης ξένων επενδυτών.
ΟΙ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΜΑΣ
Ως Deloitte εκτιμούμε ότι η διεθνής αβεβαιότητα θα μετριαστεί, οι πληθωριστικές πιέσεις θα υποχωρήσουν και γενικά το διεθνές οικονομικό περιβάλλον θα βελτιωθεί. Εάν, όντως, εξελιχθούν έτσι τα πράγματα, η κυπριακή οικονομία θα ευνοηθεί και θα μπορέσει να συνεχίσει την αναπτυξιακή τροχιά της. Αν, όμως, ο πόλεμος στην Ουκρανία πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις, οι ενεργειακές διαμάχες επεκταθούν και η αβεβαιότητα κορυφωθεί, τότε και η Κύπρος θα επηρεαστεί περισσότερο. Εν ολίγοις, εκτιμούμε ότι θα γίνουμε μάρτυρες μιας πάλης μεταξύ των παγκόσμιων αρνητικών στοιχείων που «κληρονομούμε» από το 2022 και των θετικών χαρακτηριστικών που διαφαίνονται στον κυπριακό οικονομικό ορίζοντα.
ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΣΤΟΙΧΗΜΑΤΑ
Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα δεδομένα, προβάλλει πιο επιτακτική από ποτέ η ανάγκη να επιλύσουμε άμεσα τα «του οίκου μας». Έτσι, μεγάλα στοιχήματα για τη νέα χρονιά θα αποτελέσουν ο εκσυγχρονισμός των δομών της οικονομίας μας, η πρόοδος στην ολοκλήρωση του μεταρρυθμιστικού προγράμματος της χώρας μας, η αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η διεύρυνση του Ψηφιακού Μετασχηματισμού του κράτους, καθώς και η αξιοποίηση νέων Οικονομικών Τομέων. Δίνοντας έμφαση στα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας και προσελκύοντας περισσότερες επενδύσεις, μπορούμε να μετατρέψουμε την Κύπρο σε ένα δημοφιλή επιχειρηματικό προορισμό, θωρακίζοντας έτσι την οικονομία μας από υφιστάμενες και μελλοντικές εξωγενείς προκλήσεις.
Έτσι και η νέα κυβέρνηση, από τον Μάρτιο του 2023, θα κληθεί να αναλάβει ενεργό ρόλο στην αντιμετώπιση των παγκόσμιων και εγχώριων προκλήσεων. Πιστεύουμε ότι η νέα κυβέρνηση έχει την υποχρέωση να δώσει ακόμη περισσότερη έμφαση στην ανάπτυξη. Μια ανάπτυξη που θα μπορέσει να επιτευχθεί μέσα από μεταρρυθμίσεις που θα καλύπτουν όλους τους Τομείς (Δημόσια Υπηρεσία, Δικαιοσύνη, Τοπική Αυτοδιοίκηση, Ψηφιακή Αναβάθμιση). Από αυτές τις μεταρρυθμίσεις δεν θα πρέπει να απουσιάζει ο φορολογικός μετασχηματισμός, στον οποίο αναφέρθηκα προηγουμένως. Η νέα κυβέρνηση πρέπει να επιμείνει στην προσέλκυση επενδύσεων και στη ενίσχυση της χώρας μας ως ένα περιφερειακό κέντρο επιχειρήσεων και επενδύσεων. Επιπρόσθετα, πέρα από τους παραδοσιακούς Τομείς του Τουρισμού και των Ακινήτων που διαχρονικά προσελκύουν ξένες επενδύσεις, θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στους νέους Τομείς που παρουσιάζουν πλεονεκτήματα για την Κύπρο, όπως η Καινοτομία, η Έρευνα, η Πράσινη και Γαλάζια Ενέργεια, η Αειφορία, η Τεχνολογία, οι Ιατρικές Υπηρεσίες, η Εκπαίδευση και η Ναυτιλία.
Θα ήθελα, τέλος, να τονίσω κάτι σημαντικό. Ως Deloitte διοργανώσαμε πριν από λίγους μήνες το συνέδριο «Better Futures: A resilient economy for Cyprus», με στόχο την ανταλλαγή απόψεων και βέλτιστων πρακτικών για τη δημιουργία μιας εύρρωστης και ανθεκτικής κυπριακής οικονομίας. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, συμφωνήσαμε ότι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης των προκλήσεων της οικονομίας είναι η συνεργασία Ιδιωτικού και Δημοσίου Τομέα. Με δεδομένο το εύρος των προκλήσεων που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε, μόνο μέσα από τη δημιουργία στέρεων συνεργειών θα καταφέρουμε να βγούμε αλώβητοι.
Διαβάστε επίσης: Η Κύπρος έχει αποδείξει ανθεκτικότητα και προσαρμοστικότητα
*Ανώτατου Εκτελεστικού Διευθυντή της Deloitte