Η χρονιά που πέρασε µπορεί να ήταν καλύτερη από το 2020, που αντιµετωπίζαµε για πρώτη φορά τις προκλήσεις της πανδηµίας του κορωνοϊού, όµως κι αυτή άφησε αρκετά βαρίδια για το 2022.
Οι «τρύπες» που δηµιουργήθηκαν στα δηµόσια οικονοµικά (και ειδικά στο δηµόσιο χρέος, που εκτοξεύθηκε στο 120% του ΑΕΠ) είναι τεράστιες και επιβάλλεται να κλείσουν για να µην εισέλθουµε ξανά στον φαύλο κύκλο των ελλειµµάτων και των χρεών. Επίσης, στην πραγµατική οικονοµία υπάρχουν ακόµα προκλήσεις που αφορούν τη ρευστότητα χρήµατος στην αγορά, το «µούδιασµα» στις ξένες επενδύσεις, τις καθυστερήσεις στην αποπληρωµή τιµολογίων, τη µεγαλύτερη έκθεση επιχειρήσεων και νοικοκυριών σε δανειακές υποχρεώσεις, την αβεβαιότητα στο επιχειρηµατικό περιβάλλον και, γενικά, εµπόδια που πρέπει να υπερπηδήσουµε για να επιστρέψουν όλα σε µια οµαλότητα.
Όλες αυτές οι ανισορροπίες, µαζί µε τις νέες προκλήσεις που βρίσκονται ενώπιόν µας, θα πρέπει να τύχουν επιτυχούς διαχείρισης το 2022. Μαζί µε τις προκλήσεις υπάρχουν πάντα και ευκαιρίες, τις οποίες θα πρέπει να αντιληφθούµε και να υλοποιήσουµε για ένα πιο βιώσιµο µέλλον.
Για να γίνει αυτό, απαιτείται σωστή δηµοσιονοµική πολιτική, τόλµη και αποφασιστικότητα για τοµές και µεταρρυθµίσεις, καθώς και ευφάνταστες ιδέες για προώθηση νέων σχεδιασµών για ενίσχυση της επιχειρηµατικότητας και ενθάρρυνση των νέων τοµέων της οικονοµίας.
∆ΑΠΑΝΕΣ
Στα πλαίσια αυτά, θα πρέπει η κυβέρνηση να ξαναδεί το σκέλος των δαπανών της και να επαναϊεραρχήσει κυρίως τις ελαστικές δαπάνες της. Οι καταναλωτικές δαπάνες θα πρέπει να συγκρατηθούν και να αυξηθούν οι αναπτυξιακές. Ακόµα, πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα το κόστος του κρατικού µισθολογίου, το οποίο αυξάνεται τόσο µε τις πολλές νέες προσλήψεις στο δηµόσιο όσο και µε τις αναβαθµίσεις θέσεων. Ο ελλειµµατικός προϋπολογισµός του 2022 θα πρέπει να ισοσκελιστεί και πάλι το 2023.
ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ
Στον τοµέα των µεταρρυθµίσεων, τόσο η κυβέρνηση όσο και η Βουλή θα πρέπει να προχωρήσουν τάχιστα στις αναγκαίες αναπροσαρµογές στη δηµόσια υπηρεσία, στη δικαιοσύνη, στην τοπική αυτοδιοίκηση και σε άλλους τοµείς. Στους σχεδιασµούς αυτούς θα συµβάλει αποφασιστικά και το Σχέδιο Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας, που προβλέπει ενισχύσεις για την Κύπρο της τάξης περίπου των 2,5 δισ. ευρώ.
Στις δοµικές αλλαγές που χρειάζεται ο τόπος είναι µια νέα φορολογική µεταρρύθµιση και ίσως µια νέα, πιο ρεαλιστική πολεοδοµική αµνηστία, η επέκταση στη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας και άλλα.
ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ
Παράλληλα µε αυτά, απαιτούνται και νέες ιδέες για το «επιχειρείν». Οι επιχειρήσεις αποτελούν την καρδιά κάθε οικονοµίας και χωρίς τη θετική πορεία τους δεν µπορούν να υπάρξουν ούτε ανάπτυξη, ούτε νέες επενδύσεις, ούτε νέες θέσεις εργασίας.
Σήµερα, το επιχειρηµατικό κλίµα παραµένει αβέβαιο, τόσο λόγω των επιπτώσεων της πανδηµίας όσο και λόγω των αυξήσεων τιµών στην παραγωγή αλλά και στην εξεύρεση ανθρώπινου δυναµικού σε όλους τους τοµείς της οικονοµίας. Είναι ανάγκη να ληφθούν ουσιαστικά µέτρα βελτίωσης του επιχειρηµατικού κλίµατος για να υπάρξουν θετικές αντανακλάσεις σε όλους τους δείκτες της οικονοµίας µας. Αυτό µπορεί να γίνει µε την αξιοποίηση προγραµµάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, µε την προώθηση σχεδίων στήριξης της επιχειρηµατικότητας, µε ενίσχυση της τεχνολογικής αναβάθµισης των επιχειρήσεων, µε τη διεθνή προβολή της οικονοµίας µας στο εξωτερικό, µε την περαιτέρω προώθηση των εξαγωγών και µε την αύξηση της εξωστρέφειας του συνόλου της οικονοµίας.
ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ
Την ίδια ώρα, οι νέοι τοµείς της ενέργειας, της έρευνας, της καινοτοµίας, της αειφορίας και της πράσινης και γαλάζιας ανάπτυξης µπορούν να εµπλουτίσουν επαρκώς το παραδοσιακό µοντέλο της οικονοµίας µας.
Μέσα στο 2022, λοιπόν, έχουµε αρκετά τα οποία πρέπει να κάνουµε. Αν θέλουµε να επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις της ΕΕ για ανάπτυξη της τάξης του 4% του ΑΕΠ, επιβάλλεται να εργαστούµε σκληρά και προς πολλές κατευθύνσεις. Πρέπει να επουλώσουµε τις πληγές του 2021, να καλύψουµε όλες τις παλιές εκκρεµότητες και να ανταποκριθούµε στις νέες προκλήσεις.
Επίσης, δεν θα πρέπει να κλείνουµε τα µάτια µας στις εξελίξεις που λαµβάνουν χώρα στη διεθνή οικονοµία, οι οποίες πάντοτε επηρεάζουν την Κύπρο. Σήµερα διεθνώς κυριαρχεί η κρίση της ενέργειας, µε επιπτώσεις στον πληθωρισµό και στην επάρκεια των προϊόντων και εµπορευµάτων. Αυτή είναι µια σοβαρή πτυχή που η Κύπρος δεν πρέπει να την υποτιµά, διότι επηρεάζει και το βαλάντιο των καταναλωτών και την ανταγωνιστικότητα της οικονοµίας µας.
Συνοπτικά, το 2022 θα είναι έτος ανασύνταξης και αναπροσαρµογών της οικονοµίας. Το κατά πόσον θα τα καταφέρουµε να κερδίσουµε το στοίχηµα θα το δείξει ο χρόνος.