του Ronald Attard
Αν αναλογιστούµε τις προοπτικές όπως διαφαίνονταν στις αρχές του χρόνου, το 2021 δεν ήταν µια κακή χρονιά για την Κύπρο και οι εκτιµήσεις για το 2022 παραµένουν θετικές.
Το εµβολιαστικό πρόγραµµα προχώρησε µε επιτυχία, µε το 70% του πληθυσµού να είναι πλέον πλήρως εµβολιασµένο –λίγο κάτω από τον µέσο όρο της ΕΕ– και έχουµε ένα από τα χαµηλότερα ποσοστά θανάτων που σχετίζονται µε τον COVID-19 στην Ευρώπη.
Το οικονοµικό κλίµα και οι προσδοκίες για την απασχόληση βελτιώνονται σταθερά από την αρχή του έτους. Σύµφωνα µε την πρόσφατη έρευνά µας, EY Business Leaders’ Confidence Barometer, οι εκπρόσωποι των επιχειρήσεων εµφανίζονται συγκρατηµένα θετικοί ως προς την εγχώρια οικονοµία, αλλά και τον κλάδο τους και τις προοπτικές απασχόλησης, µε τους τοµείς των χρηµατοοικονοµικών υπηρεσιών, της φιλοξενίας, του real estate και των κατασκευών να παρουσιάζουν τη µεγαλύτερη αισιοδοξία, αν και οι τελευταίοι ήταν µεταξύ αυτών που επλήγησαν πιο σκληρά από την πανδηµία.
ΤΑ ΜΕ∆
Τα µη εξυπηρετούµενα δάνεια (ΜΕ∆) συνέχισαν να µειώνονται, παρά τον αντίκτυπο της πανδηµίας, µε τον δείκτη ΜΕ∆ να πέφτει στο 17,4% τον Ιούλιο, από 22,3% τον Ιούνιο του 2020. Οι αφίξεις τουριστών ανέκαµψαν έντονα το τρίτο τρίµηνο, αν και παραµένουν πολύ κάτω από τα προ πανδηµίας επίπεδα.
Η τάση για τα δηµόσια έσοδα το 2021 είναι θετική, ενώ το ακαθάριστο δηµόσιο χρέος µειώνεται και αναµένεται να πέσει κάτω από το 100% του ΑΕΠ το 2022. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιµά ότι το πραγµατικό ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 5,4% το 2021, πράγµα που σηµαίνει ότι θα έχει φτάσει τα προ πανδηµίας επίπεδα µέχρι το τέταρτο τρίµηνο. Οι προβλέψεις για την αύξηση του ΑΕΠ το 2022 βρίσκονται στην περιοχή του 4%, ενώ η ανεργία αναµένεται επίσης να συνεχίσει να µειώνεται.
Οι πιο προφανείς προκλήσεις για το 2022 είναι µια πιθανή παγκόσµια οικονοµική επιβράδυνση, ως αποτέλεσµα της εξάπλωσης της µετάλλαξης Όµικρον, η άνοδος του πληθωρισµού, καθώς το κόστος της ενέργειας αυξάνεται µε διψήφιους ρυθµούς, και ο αντίκτυπος των διαταραχών στις εφοδιαστικές αλυσίδες, που θα µπορούσε να είναι ιδιαίτερα αισθητός στην Κύπρο. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η προοπτική του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο είναι µια µοναδική ευκαιρία µετάβασης σε µια πιο ανταγωνιστική και πράσινη οικονοµία και προσαρµογής στις ισχυρές παγκόσµιες τάσεις που επαναπροσδιορίζουν το µέλλον µας.
Μια από τις λιγότερο συζητηµένες συνέπειες της πανδηµίας για την Κύπρο είναι ότι είµαστε πλέον µια πολύ λιγότερο αποµονωµένη οικονοµία σε σχέση µε δύο χρόνια νωρίτερα. Η εξάπλωση της εξ αποστάσεως εργασίας και των τηλεδιασκέψεων µάς έκανε όλους να συνειδητοποιήσουµε ότι τα παραδοσιακά εµπόδια δεν ισχύουν πλέον και ότι είµαστε πολύ πιο ενσωµατωµένοι στην παγκόσµια αγορά από ό,τι πιστεύαµε.
ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ, ΟΧΙ ΑΠΕΙΛΕΣ…
Αυτή η συνολικά θετική εικόνα για την Κύπρο αντανακλάται και στις επιδόσεις και τις προοπτικές της EY. Ήµασταν αρκετά επιφυλακτικοί στην αρχή του χρόνου, ωστόσο οι υπηρεσίες µας από τότε έχουν αυξηθεί ραγδαία. Σε όλο αυτό το διάστηµα, υποστηρίζουµε τους πελάτες µας για να αντιµετωπίσουν τις επιπτώσεις της πανδηµίας, ειδικά στους κλάδους που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση, όπως ο τουρισµός, το real estate και το λιανικό εµπόριο. Αλλά, το πιο σηµαντικό, βοηθάµε τις εταιρείες να προσαρµοστούν στις δραστικές αλλαγές που έχουν µεταµορφώσει την παγκόσµια οικονοµία, πολλές από τις οποίες έχουν επιταχυνθεί ως αποτέλεσµα του COVID-19.
Αναφέροµαι συγκεκριµένα στην ψηφιοποίηση, στον δραστικό µετασχηµατισµό των παγκόσµιων αλυσίδων εφοδιασµού, στην κλιµατική κρίση, στις αυξανόµενες προσδοκίες όλων των ενδιαφεροµένων µερών, αλλά και των επενδυτών, να βρεθούν τα θέµατα ESG στον πυρήνα της εταιρικής στρατηγικής και να ενισχυθεί η διαφάνεια και η λογοδοσία, καθώς και στις σαρωτικές αλλαγές στις συνήθειες και προσδοκίες των καταναλωτών. Πρόκειται για ισχυρές µετασχηµατιστικές δυνάµεις που επηρεάζουν άµεσα την Κύπρο και θα το κάνουν ακόµη πιο δυναµικά στο εγγύς µέλλον, ωστόσο, στην EY, τις βλέπουµε ως ευκαιρίες και όχι ως απειλές και ενθαρρύνουµε τους πελάτες µας να κάνουν το ίδιο.
Ως εκ τούτου, παραµένω πολύ αισιόδοξος για το 2022. Έχουµε σηµαντική δουλειά να κάνουµε µε όλα τα ενδιαφερόµενα µέρη και η ανάπτυξη του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας ορίζει ότι θα πρέπει όλοι να προσαρµοστούµε, να επανασχεδιάσουµε τους οργανισµούς µας και να εργαστούµε µαζί για να οικοδοµήσουµε ένα νέο όραµα και ένα σύγχρονο παραγωγικό µοντέλο για την Κύπρο.
ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΤΑΛΕΝΤΩΝ
Η µεγαλύτερη πρόκληση, σε αυτό το µεταβαλλόµενο τοπίο, θα είναι να βρούµε και να προσελκύσουµε ανθρώπους µε τα σωστά ταλέντα, δεξιότητες και ενθουσιασµό. Η Κύπρος έχει µια σηµαντική δεξαµενή ανθρώπινου δυναµικού, αλλά, ως ένας ταχέως αναπτυσσόµενος οργανισµός σε µια αναπτυσσόµενη οικονοµία, δεν είµαστε πάντα σε θέση να βρούµε αρκετούς ταλαντούχους επαγγελµατίες για να ανταποκριθούµε στις αυξανόµενες ανάγκες και προσδοκίες των πελατών µας. Πιστεύω ότι σήµερα προσφέρουµε σηµαντικές ευκαιρίες σε νέους επαγγελµατίες να αναπτυχθούν µαζί µας και να διευρύνουν τους ορίζοντές τους. Χάρη στην εταιρική µας κουλτούρα και µέσω του δικτύου µας, δίνουµε τη δυνατότητα στους ανθρώπους µας να δουλέψουν σε διεθνή έργα ή και να αποσπαστούν για ένα διάστηµα σε µια άλλη χώρα, εξασφαλίζοντας πολύτιµες εµπειρίες και νέες προοπτικές, κάτι το οποίο εκτιµούν ιδιαίτερα οι νέοι επαγγελµατίες σήµερα.
Με το κατάλληλο ταλέντο, την υποστήριξη του παγκόσµιου δικτύου µας και τη συνεργασία µας µεταξύ διαφορετικών γραµµών υπηρεσιών, είµαι βέβαιος ότι θα συνεχίσουµε να προσφέρουµε στους πελάτες µας τη µοναδική ποιότητα υπηρεσιών που περιµένουν από την EY.
Η µεγαλύτερη ελπίδα µας για το 2022 είναι ότι οι συνθήκες θα µας επιτρέψουν να αποκαταστήσουµε την πρόσωπο µε πρόσωπο επαφή µε το προσωπικό µας, τους πελάτες µας και όλα τα ενδιαφερόµενα µέρη. Ως εταιρεία εστιασµένη στην τεχνολογία, προσαρµοστήκαµε απρόσκοπτα στην εξ αποστάσεως εργασία και διατηρήσαµε το υψηλό µας επίπεδο υπηρεσιών καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης. Ωστόσο, ανυποµονούµε να αποκτήσουµε ξανά στενότερη επαφή µε τους ανθρώπους και τους πελάτες µας, διατηρώντας συγχρόνως τον θετικό αντίκτυπο της πανδηµίας στο µοντέλο εργασίας µας, συµπεριλαµβανοµένης, κυρίως, της αυξηµένης ευελιξίας.
*Διευθύνον σύμβουλος ΕΥ Κύπρου