Του Βρασίδα Νεοφύτου*
Τα χρηματιστήρια ανεπτυγμένων οικονομιών κατέγραψαν ένα εντυπωσιακό ράλι, κερδίζοντας περισσότερο από 40%, καθώς οι επενδυτές άντλησαν αισιοδοξία από τα μέτρα νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής που τέθηκαν σε εφαρμογή για να στηρίξουν την παγκόσμια οικονομία εν μέσω της πανδημίας.
Η ευρύτερη βελτίωση των μακροοικονομικών στοιχείων μετά το άνοιγμα της αγοράς και οι προοπτικές για μια συγχρονισμένη παγκόσμια ανάπτυξη αντισταθμίζουν τις εντεινόμενες ανησυχίες για ένα δεύτερο κύμα της πανδημίας, μετά και την αύξηση των κρουσμάτων κορωνοϊού σε Κίνα, ΗΠΑ και Λατινική Αμερική.
Η εξάπλωση της πανδημίας του κορωνοϊού και οι μεγάλες απώλειες στις διεθνείς τιμές πετρελαίου προκάλεσαν μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις που έχει αντιμετωπίσει η παγκόσμια οικονομία από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Όπως ήταν λογικό, οι διεθνείς χρηματαγορές απώλεσαν πέραν του 40% της αξίας τους από τα ιστορικά υψηλά που σημείωσαν στις 20 Φεβρουαρίου 2020, μέχρι τα χαμηλά στις 23 Μαρτίου, αφήνοντας άφωνη την επενδυτική κοινότητα, λόγω της έντασης και βιαιότητας της πτωτικής κίνησης.
Ωστόσο, οι διεθνείς δείκτες έχουν ανακάμψει σε σχήμα «V» (V-shaped effect), δηλαδή σε ταχεία επιστροφή στα προ πανδημίας επίπεδα, μετά την απότομη πτώση τους τον Μάρτιο, παίρνοντας ώθηση από το κλίμα ευφορίας και την επιστροφή της κοινωνικής και οικονομικής ζωής σε πιο φυσιολογικά επίπεδα, μετά τα δρακόντεια μέτρα των προηγούμενων μηνών για την ανάσχεση της πανδημίας του κορωνοϊού.
Οι λόγοι της ανόδου
- Οι νομισματικές πολιτικές των κεντρικών τραπεζών, κυρίως της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Federal Reserve) και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, έχουν τονώσει τις οικονομίες που επλήγησαν από την πανδημία, μηδενίζοντας τα επιτόκια δανεισμού και ταυτόχρονα διοχετεύοντας συνολικά δεκάδες τρισεκατομμύρια δολάρια στις χρηματοπιστωτικές αγορές από τις αρχές Μαρτίου. Οι κεντρικές τράπεζες έχουν επίσης διαβεβαιώσει τους επενδυτές ότι θα συνεχίσουν να στηρίζουν τις οικονομίες για όσο χρειαστεί, ενώ τα επιτόκια θα παραμείνουν κοντά στο μηδέν, τουλάχιστον ως το 2022.
- Οι κυβερνήσεις έχουν υιοθετήσει στοχευμένα δημοσιονομικά και φορολογικά μέτρα στήριξης άνευ προηγουμένου, για να μετριάσουν τη ζημιά που προκλήθηκε από το πάγωμα της οικονομικής δραστηριότητας που είχε ως στόχο την επιβράδυνση της εξάπλωσης της πανδημίας κατά τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο.
- Οι επενδυτές προσβλέπουν σε ταχύτερη ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας, αναμένοντας ότι το πλήγμα από την πανδημία θα είναι τελικά ηπιότερο κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2020.
- Βελτίωση στα τελευταία μακροοικονομικά στοιχεία που αφορούν τις σημαντικότερες οικονομίες παγκοσμίως. Οι λιανικές πωλήσεις, ο δείκτης της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και ο σύνθετος δείκτης PMI για τις υπηρεσίες και τον κλάδο της μεταποίησης έχουν ανακάμψει κατά τους μήνες Μάιο και Ιούνιο σε ΗΠΑ, Ευρωζώνη και Κίνα, υποδηλώνοντας ότι οι επιπτώσεις της πανδημίας αμβλύνονται ταχύτερα από το αναμενόμενο.
- Η αισιοδοξία για εξεύρεση ενός ευρέως διαθέσιμου εμβολίου ή θεραπείας κατά του κορωνοϊού στο πρώτο εξάμηνο του 2021, κάτι που θα βοηθήσει στην πλήρη ανάκαμψη της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας.
- Η αποκλιμάκωση κάποιων γεωπολιτικών εντάσεων έχει βοηθήσει στη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος και στην ανάληψη ρίσκου εκ μέρους των επενδυτών. Ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ έχει περιοριστεί, μετά και τους σχεδιασμούς του Πεκίνου για αγορές αγροτικών προϊόντων από τις ΗΠΑ, όπως προβλέπεται από την πρώτη φάση της εμπορικής συμφωνίας τους, ενώ ηρεμία επικρατεί στα μέτωπα του Περσικού Κόλπου και της Βενεζουέλας.
Γρήγορη ανάσχεση των απωλειών από την πανδημία
Το πρόσφατο ράλι στις μετοχές των ΗΠΑ οδήγησε τον βιομηχανικό δείκτη Dow Jones και τον ευρύτερο S&P 500 στον μηδενισμό των απωλειών από την πανδημία σε διάστημα μόλις τριών μηνών. Και οι δύο δείκτες έχουν καταγράψει άνοδο σχεδόν 50% από το χαμηλό τους που σημείωσαν στις 23 Μαρτίου.
Στροφή στην τεχνολογία
Ο τεχνολογικός δείκτης Nasdaq είναι αυτός που σημείωσε την πιο εντυπωσιακή άνοδο κατά 55%, όχι μόνο καλύπτοντας τη ζημιά από την πανδημία, αλλά και καταγράφοντας και νέα ιστορικά υψηλά κατά το τέλος Ιουνίου. Ο Nasdaq σκαρφάλωσε σε ύψος πέραν των 10.000 μονάδων για πρώτη φορά στην ιστορία του, καθρεφτίζοντας τη δυναμική και κερδοφορία των εταιρειών τεχνολογίας στην εποχή της πανδημίας.
Οι επενδυτές ένιωσαν την ασφάλεια να τοποθετηθούν σε μια μικρή ομάδα δημοφιλών και κερδοφόρων εταιρειών του κλάδου τεχνολογίας, γνωστή και ως FAANG, ακρωνύμιο των Facebook, Apple, Amazon, Netflix και Google (θυγατρική της Alphabet).
Επίσης, οι εταιρείες από τον τομέα των ηλεκτρονικών πληρωμών, όπως οι Visa, Mastercard και Paypal, ευνοήθηκαν από τη στροφή των καταναλωτών στις διαδικτυακές αγορές κατά τη διάρκεια της υποχρεωτικής παραμονής τους στο σπίτι λόγω του COVID-19.
Η μετοχή της εταιρείας παροχής υπηρεσιών τηλεδιάσκεψης Zoom Video Communication σημείωσε ισχυρή άνοδο από την αρχή της πανδημίας λόγω της υψηλής ζήτησης για τηλεργασία από το σπίτι εν μέσω των περιοριστικών μέτρων, ενώ ευνοήθηκαν και οι εταιρείες παροχής cloud computing, όπως οι Microsoft και Twilio, και παροχής διαδικτυακών παιχνιδιών, όπως η Zynga.
Κυκλική οικονομία
Αντιθέτως, οι επενδυτές εγκατέλειψαν μετοχές εταιρειών της κυκλικής οικονομίας κατά τη διάρκεια της καραντίνας, όπως τα ξενοδοχεία, οι αερομεταφορείς, οι επιχειρήσεις λιανικής, οι εταιρείες κρουαζιέρας, τα καζίνο, οι τράπεζες, οι εταιρείες ενέργειας και οι εταιρείες ψυχαγωγίας. Παρ’ όλα αυτά, οι μετοχές της κυκλικής οικονομίας θα είναι αυτές που θα υπεραποδώσουν από την επανεκκίνηση της οικονομικής δραστηριότητας μετά την εξεύρεση εμβολίου κατά του ιού.
Άνοδος σε Ευρώπη και Ασία
Εντούτοις, το ράλι στις αμερικανικές μετοχές δεν είχε την ίδια απήχηση και στην υπόλοιπη παγκόσμια αγορά. Οι ευρωπαϊκοί δείκτες, όπως ο γερμανικός DAX, ο γαλλικός CAC και ο αγγλικός FTSE 100, υπολείπονται ακόμη πέραν του 20% από τα προ πανδημίας επίπεδα, λόγω και της μεγάλης ύφεσης που προκάλεσε ο ιός στις χώρες της Γηραιάς Ηπείρου.
Κοιτάζοντας προς την Ασία, ο ιαπωνικός δείκτης NIKKEI, ο νοτιοκορεατικός KOSPI και ο κινεζικός CSI 300 έχουν μηδενίσει σχεδόν εξ ολοκλήρου τις απώλειες, μιας και οι ασιατικές χώρες είχαν βγει πρώτες από τα περιοριστικά μέτρα στις αρχές Απριλίου και είχαν μικρότερες ανθρώπινες απώλειες σε σύγκριση με τον υπόλοιπο κόσμο.
Αδύναμη ανάκαμψη σε Κύπρο και Ελλάδα
Όσον αφορά τις χρηματαγορές Κύπρου και Ελλάδας, η επενδυτική εμπιστοσύνη έχει βελτιωθεί, λαμβάνοντας σημαντικές βοήθειες από την άνοδο στις διεθνείς αγορές αλλά και από τα δημοσιονομικά και νομισματικά πακέτα στήριξης των κεντρικών τραπεζών και κυβερνήσεων.
Οι Γενικοί Δείκτες ΧΑΚ και ΧΑ σε Λευκωσία και Αθήνα έχουν καταφέρει να περιορίσουν κατά μισό τις απώλειες από την πανδημία, αλλά παραμένουν πολύ πίσω σε σύγκριση με τις υπόλοιπες διεθνείς αγορές.
Οι κυριότεροι λόγοι της αδύναμης ανάκαμψης των χρηματαγορών εντοπίζονται στην οικονομική φύση των δύο χωρών, εφόσον οι οικονομίες τους είναι μικρές, χωρίς βαριά βιομηχανία, με υψηλή εξάρτηση από τα τουριστικά έσοδα, τις υπηρεσίες και τις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων, και με προβληματικές τράπεζες φορτωμένες με μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
Οι οικονομίες της Κύπρου και της Ελλάδας παραμένουν εξαρτημένες από τον τουρισμό, γεγονός που τις καθιστά εξαιρετικά ευάλωτες στην εξέλιξη της πανδημίας στις βασικότερες αγορές προέλευσης των τουριστών τους, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία, η Ρωσία, το Ισραήλ και οι σκανδιναβικές χώρες.
Η εισροή τουριστών θα είναι αβέβαιη όσο θα υπάρχουν εξάρσεις της πανδημίας σε αυτές τις χώρες, προκαλώντας το κλείσιμο των εξωτερικών συνόρων και την επαναφορά ταξιδιωτικών περιορισμών σε ορισμένες χώρες. Αυτή η εξέλιξη θα επιφέρει άμεσο πλήγμα στην εγχώρια τουριστική βιομηχανία αλλά και δυνατό πλήγμα στα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού, μειώνοντας τις πιθανότητες για γρήγορη ανάκαμψη από την πανδημία.
Ο φόβος για δεύτερο κύμα πανδημίας
Ένα δεύτερο κύμα πανδημίας θα είναι ένα ισχυρό πλήγμα για την παγκόσμια αγορά μεσοπρόθεσμα, εφόσον θα οδηγούσε τα κράτη σε επανάληψη αυστηρών περιοριστικών μέτρων για την αποτροπή της εξάπλωσης του ιού.
Αυτή θα είναι μια αρνητική εξέλιξη, από τη στιγμή που πολλές χώρες επανεκκινούν τις οικονομίες τους μετά την πρόσφατη άρση των περιοριστικών μέτρων, ενώ η ανεργία παραμένει σε υψηλά επίπεδα.
Ένα πιθανό δεύτερο κύμα περιοριστικών μέτρων θα μπορούσε να ανακόψει ή να καθυστερήσει την επανεκκίνηση της οικονομίας, να περιορίσει τους ρυθμούς ανάπτυξης και τη γρήγορη επιστροφή της κοινωνίας στην κανονικότητα, να μειώσει τις καταναλωτικές δαπάνες και τα εταιρικά κέρδη, ενώ θα μπορούσε να συρρικνώσει το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (GDP) των ανεπτυγμένων οικονομιών του πλανήτη.
Προβληματισμό προκαλεί η νέα, ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων σε Κίνα, Λατινική Αμερική (ειδικά στη Βραζιλία), Γερμανία και ΗΠΑ. Σημαντική έξαρση κρουσμάτων παρατηρείται επίσης σε ορισμένες νότιες πολιτείες των ΗΠΑ, όπως στην Αριζόνα, τη Νεβάδα και το Τέξας, που έχουν ξεκινήσει να αίρουν τα περιοριστικά μέτρα, αλλά κυρίως στη Φλόριντα και την Καλιφόρνια, που είναι δύο από τις μεγαλύτερες οικονομίες των ΗΠΑ.
Η πανδημία του κορωνοϊού έχει προκαλέσει τον θάνατο πέραν των 500.000 ανθρώπων παγκοσμίως, μετά την εμφάνιση του ιού στην Κίνα, ενώ περισσότεροι από 12.000.000 άνθρωποι έχουν διαγνωστεί με τον ιό επίσημα σε 200 χώρες, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Τα δεδομένα
Οι παγκόσμιες χρηματαγορές έχουν ανακάμψει εντυπωσιακά από τις πληγές της πανδημίας σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, παίρνοντας ώθηση από τις ελπίδες ότι η δημοσιονομική και νομισματική τόνωση θα οδηγήσει σε ανάκαμψη την παγκόσμια οικονομία, παρά τις ανησυχίες για ένα δεύτερο κύμα πανδημίας.
Οι επενδυτές θεωρούν ότι, σε περίπτωση ενός δεύτερου κύματος πανδημίας, δεν θα επαναληφθεί ένα νέο, ολοκληρωτικό κλείδωμα της κοινωνίας και της οικονομίας, όπως έγινε κατά το πρώτο κύμα, τους μήνες Μάρτιο-Απρίλιο.
Παράλληλα, η αγορά θεωρεί ότι η διάθεση ενός αποτελεσματικού εμβολίου μέχρι τα μέσα του 2021 θα μπορούσε να αυξήσει τους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης σε επίπεδα προ πανδημίας. Μέχρι όμως να βρεθεί το κατάλληλο εμβόλιο ή θεραπεία, η αγορά και η κοινωνία θα πρέπει να μάθουν να ζουν και να επιχειρούν μαζί με τον ιό.
Στο υψηλότερο επίπεδο από το 2012 ο χρυσός
Ο χρυσός κατατάσσεται ως ένας από τους πιο κερδισμένους από την ύφεση που έχει προκαλέσει η πανδημία του κορωνοϊού, εφόσον η τιμή του έχει σκαρφαλώσει κοντά στα $1.800 ανά ουγγιά. Οι τιμές χρυσού έχουν κάνει μια ξέφρενη πορεία, καταγράφοντας κέρδη άνω του 20% από την αρχή του έτους, οπότε και τύγχαναν διαπραγμάτευσης κοντά στα $1.400 ανά ουγγιά.
Η τιμή του πολύτιμου μετάλλου τυγχάνει διαπραγμάτευσης στο υψηλότερο επίπεδο από το 2012 και λίγο χαμηλότερα από το ιστορικό ρεκόρ των $1.910 ανά ουγγιά, στο οποίο βρέθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2011, κατά τη διάρκεια της προηγούμενης ιστορικής κρίσης.
Οι λόγοι της ανόδου
Ο χρυσός έχει υπεραποδώσει κατά τους τελευταίους μήνες λόγω ενός κοκτέιλ δυσμενών εξελίξεων στη διεθνή αγορά, όπως η παγκόσμια οικονομική ύφεση που προκλήθηκε από την πανδημία του κορωνοϊού και οι διατηρούμενες ανησυχίες για ένα δεύτερο κύμα της πανδημίας. Παράλληλα, η αδυναμία στο αμερικανικό δολάριο, τα μεγάλα νομισματικά και δημοσιονομικά πακέτα στήριξης, τα μηδενικά επιτόκια, οι μαζικές αγορές χρυσού από κεντρικές τράπεζες αναδυόμενων οικονομιών, αλλά και οι συνεχείς γεωπολιτικές αναταραχές, αύξησαν την επενδυτική διάθεση για το πολύτιμο μέταλλο.
Οι επενδυτές έχουν βρει ασφαλές καταφύγιο στη διαχρονική αξία του χρυσού εν μέσω χρηματο-κοινωνικών κρίσεων, εστιάζοντας τώρα στην ανησυχία που προκαλεί η πιθανότητα ενός δεύτερου κύματος κρουσμάτων κορωνοϊού, ακριβώς τη στιγμή που οι οικονομίες επανεκκινούν και οι μακροοικονομικοί δείκτες στις ανεπτυγμένες οικονομίες βελτιώνονται.
Αντιστάθμιση κινδύνου
Οι διαχειριστές χαρτοφυλακίων χρησιμοποιούν τον χρυσό ως ένα παραδοσιακό εργαλείο αντιστάθμισης κινδύνου (hedging), δηλαδή ως έναν τρόπο κάλυψης του επενδυτικού χαρτοφυλακίου απέναντι στις απώλειες από τις πληθωριστικές πιέσεις (inflation risk) και την υποτίμηση των νομισμάτων (currency risk), που προκλήθηκαν από τη μεγάλη διοχέτευση ρευστότητας στην αγορά από τα νομισματικά και δημοσιονομικά μέτρα στήριξης.
Μειώσεις επιτοκίων
Οι συντονισμένες μειώσεις των καταθετικών επιτοκίων κοντά στο μηδέν, ως μέρος των νομισματικών πολιτικών από τις κεντρικές τράπεζες, έκαναν πιο ελκυστική την επιλογή του χρυσού ως καταθετικού προϊόντος. Οι περισσότερες τράπεζες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αξίωσαν τόκους από καταθέτες, ενώ ορισμένες επέβαλαν αρνητικά επιτόκια από την αρχή της κατάθεσης. Συνυπολογίζοντας τον πληθωρισμό, οι καταθέτες χάνουν, ακόμη και όταν δεν πληρώνουν αρνητικά επιτόκια.
Αμερικανικό δολάριο
Καταλυτική σημασία έχει και η πορεία του αμερικανικού δολαρίου, τόσο για τον χρυσό όσο και για τα υπόλοιπα εμπορεύματα, εφόσον αυτά αποτιμώνται στο συγκεκριμένο νόμισμα στις διεθνείς αγορές. Η υποχώρηση του δολαρίου κατά τις τελευταίες εβδομάδες έδωσε επιπλέον ώθηση στην άνοδο της τιμής του χρυσού, κάνοντας το πολύτιμο μέταλλο πιο φθηνό και ελκυστικό για αγοραστές με ξένο συνάλλαγμα, όπως οι κεντρικές τράπεζες της Ρωσίας, της Κίνας και της Τουρκίας, που αγόρασαν μαζικά χρυσό στις αγορές. Είναι πάγια τακτική από τις κεντρικές τράπεζες αναδυόμενων οικονομιών να προβαίνουν σε αγορά χρυσού, επιδιώκοντας να περιορίσουν την εξάρτησή τους από το αμερικανικό δολάριο.
Γεωπολιτικές εξελίξεις
Οι γεωπολιτικές εξελίξεις δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα ανησυχίας, έντασης και μεταβλητότητας στις διεθνείς αγορές, το οποίο τρομάζει τους επενδυτές, στρέφοντάς τους προς την ασφάλεια του χρυσού.
Οι επενδυτές παρακολουθούν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις εξελίξεις στον εμπορικό πόλεμο Κίνας-ΗΠΑ και τις διαφωνίες τους ως προς το νομικό καθεστώς του Χονγκ Κονγκ και τη Huawei με το νέο της δίκτυο 5G, καθώς και την αντιπαράθεσή τους ως προς την προέλευση της πανδημίας του κορωνοϊού και τον ρόλο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Το επενδυτικό κλίμα επιβάρυναν ακόμη περισσότερο οι φόβοι για αναζωπύρωση της εμπορικής έντασης ΗΠΑ-Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι αναφορές ότι η κυβέρνηση Τραμπ εξετάζει την επιβολή δασμών σε αγαθά αξίας 3,1 δισ. δολαρίων από τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ισπανία, επιβαρύνοντας την ήδη ταλαιπωρημένη από τις επιπτώσεις της πανδημίας παγκόσμια οικονομία.
Επιπλέον, η αγορά παρακολουθεί τις κινήσεις του απρόβλεπτου Ντόναλντ Τραμπ, ενόψει και των επικείμενων προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ στις 3 Νοεμβρίου 2020, μιας και ο ανθυποψήφιός του, Τζο Μπάιντεν, από την πλευρά των Δημοκρατικών, χρίζεται πλέον ως το φαβορί, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις.
Νευρικότητα προκάλεσαν στην αγορά και οι πρόσφατες συνοριακές συγκρούσεις μεταξύ Ινδίας και Κίνας, οι διενέξεις μεταξύ Βόρειας και Νότιας Κορέας, καθώς και οι μόνιμες εντάσεις στον Περσικό Κόλπο, τη Λιβύη και τη Συρία.
Τα δεδομένα
Η ζήτηση για χρυσό θα συντηρείται για όσο οι κεντρικές τράπεζες θα διατηρούν τα χαμηλά επιτόκια και τα πακέτα στήριξης, το αμερικανικό δολάριο θα είναι αποδυναμωμένο και για όσο θα υπάρχει ο κίνδυνος για δεύτερο κύμα πανδημίας και για έξαρση γεωπολιτικών εντάσεων.
Διαχρονικά, η έντονη άνοδος στην τιμή του χρυσού λειτουργεί ως καμπανάκι οικονομικού συναγερμού και ως ένδειξη έλευσης περιόδου στην οποία η αβεβαιότητα και η μεταβλητότητα θα κυριαρχούν.
*Υπεύθυνος Επενδυτικής Στρατηγικής Exclusive Capital